Mavzu: Kinematika tushunchasi va Nyuton qonuni

vaqtning har qanday momentida uni fazodagi holatini ifodalash mumkin.
Mashqni bajarish texnikasini o‘zlashtirish vaqtida gavda zvenolarini fazoda nisbatan joylashishi, ya’ni odamning pozasi ko‘pincha katta qiziqish uyg‘otadi. Sportda poza, odatda sifat jihatidan belgilanadi: “egilgan holda”, “bukilgan holda”, “qo‘llar belda”, “oyoqlar elka kengligida” va hokazo. Demak, odam gavdasining joylashishini shunday farqlarini ifodalashni o'rganish kerak. V.T.Nazarov (1986) tomonidan ishlab chiqilgan mumkin bo‘lgan yondashuvlardan birini keltiramiz.
Odam gavdasining joylashishini ifodalash uchun anatomiyada
odam gavdasining yassiliklari va o‘qlari tushunchalri kiritilgan. Saggital
yassilik odam gavdasini asosiy turish holatida (odam vertikal
turgan, oyoqlari birlashtirilgan, qo‘llari tanasi bo‘ylab tushirilgan)
ikkita nisbatan teng qismlarga - chap va o‘ng qismlarga ajratadi.
Frontal yassilik saggital yassilikka perpendikulyar bo‘lib, odam gavdasini oldingi va orqa qismlarga ajratadi. Gorizontal yassilik birinchi
ikkitasiga perpendikulyar bo‘lib, odam gavdasini yuqorigi va pastki
qismlarga ajratadi. Ushbu yassiliklar kesishgan holatda uchta o‘zaro
perpendikulyar o‘qlami; oldingi-orqa, bo ‘ylama va ко ‘ndalang
o'qlarni hosil qiladi, ular, o‘ziga xos koordinatalar tizimini tashkil
qiladi va odatda, gavda zvenolarining, ichki a’zolaming va hokazolaming joylashishi ularga nisbatan ko‘rib chiqiladi. Lekin, asosiy turish holati o‘zgarganda, ushbu o‘qlar va yassiliklami aniqlash qiyin
bo‘ladi. Haqiqatdan ham gavdaning burilishi paytida oldingi-orqa o‘q
qaysi tomonga yo‘nalgan bo‘ladi yoki odam oldinga egilganida frontal
yassilik qanday o‘tadi?
Odam gavdasi harakatining ko‘p zvenoli tizimini ifodalash
paytida quyidagi yondashuv qo‘llaniladi. Tanlangan koordinatalar
tizimiga nisbatan quyidagilar aniqlanadi:
1. Odam gavdasining ayrim xarakterli nuqtasini holati (masalan,
MUM yoki tayanch nuqtasini aniqlash);
2. Pozani zvenolar bo‘g‘im burchaklarining qiymatlari va har
bir zvenoni fazoda joyiashish! bo‘yicha o‘zaro joylashishi sifatida
aniqlash;
3. Gavda orientatsiyasini hisoblash tizimiga nisbatan aniqlash
(masalan, MUM orqali o‘tadigan gorizontalga nisbatan har xil zvenolaming
burchaklari bo‘yicha).