Antitra nspirantlar

1.Ayrim kimyoviy moddalar o‘simliklarga purkalganda transpiratsiya jadalligining pasayishi kuzatilgan. Bunday moddalami antitranspirantlar deyiladi. . Antitra nspirantlar ikki xil boMadi, ya’ni barg ogMzchalarnmg yopiUshini keltirib chiqaruvchilar va barg yuzasida yupqa parda hosi qiluvchilar. Agar biz suv yetishmasligining fiziologik jarayonlarga ta’sirim butun bir o‘simlik misolida qaraydigan boMsak unda o‘simlik poyasinmg pastki tomonidan boshlab uning barglarini quriy boshlaganini ko jis mumkin. Chunki suv tanqisligida o‘simlikning yuqori barglart agi gidrolitik jarayonlaming dastlab kuchayishi natijasida ular hujayralaridagi osmotik faol moddalar miqdori ham ortadi. Buning natijasida esa yuqorigi barglar pastki barglardan suvni tortib ola boshlaydilar va o‘zlaridagi biosintetik qobiliyatni uzoqroq saqlab qoladilar.
2.Hujayra po‘sti. U hujayra va to‘qimalarga mexanik mustahkamlikni beradi va protoplazmatik membranani vakuola shirasining gidrostatik bosimidan himoya qiladi hamda moddalarni yutilishida ishtirok etadi. Yosh hujayralarda po‘st o‘sish qobiliyatiga ega. Hujayra po'sti tarkibida selluloza, gemiselluloza va pektin moddalari (ko‘pchilik hollarda ulaming nisbati mos ravishda 30%; 40%; 25% nisbatda) uchraydi. Hujayra po‘stining yo‘g‘onlashishi asosan ichki tomondan kuzatiladi.Mikroskopik analizlar shuni ko‘rsatadiki hujayra po‘sti uch qavatdan iboratdir. Asosan ichki qavat yo‘g‘onlashish xususiyatiga ega. 0 ‘rta qavat-'kkilamchi qavat, tashqi qavat esa uchlamchi deb ataladi. Hujayra po'stula ham enzimatik-fermentativ jarayonlar sodir boMishi kuzatilgan. Hujayralaming yosh po‘sti tarkibida ko‘proq invertaza, fosfataza, askorbatoksidaza va boshqalar mavjud. Shuni aytib o‘tish lozimki, hujayra po‘sti suv va unda erigan moddalami yaxshi o‘tkazadi. Biroq hujayra po'stini yog‘ochlashishi o‘tkazuvchanlikni sezilarli darajada pasaytiradi, po'kaklashish esa o‘tkazuvchanlikni keskin kamaytiradi, natijada hujayra nobud boMadi.
3. Hozirgi vaqtda o'simliklar fiziologiyasi fani oldida turgan vazifalami umumlashtirib quyidagicha izohlash mumkin. 1. 0 ‘simliklar hayot faoliyati qonuniyatlarini o‘rganish. 2. Qishloq xo‘jaligi o‘simliklaridan eng yuqori hosil olishning nazariy asoslarini ishlab chiqish. 3. Sun'iy sharoitda fotosintez jarayonini amalga oshirish imkonini beruvchi moslamalami yaratish. 0 ‘simliklar fiziologiyasi o‘simliklaming hayot-faoliyatidagi umumiy qonuniyatlami o‘rganadi. Bulaming asosida moddalar almashinuvining assimilatsiya va dissimilatsiya jarayonlari yotadi. Shu bilan birga u o‘simliklarni o‘sishi va rivojlanishi, gullash, meva tugish, plastik moddalarning sintezi va to‘planishi kabi fiziologik jarayonlami tashqi muhit bilan bog‘lab o‘rganadi. XVII-XVIII asrlar o‘simliklar fiziologiyasining shakllanish davri bo‘lib hisoblanadi. 0 ‘simliklar fiziologiyasining asoschisi J. Senebe hisoblanadi. U 1772-1782-yillarda D.Pristli va Ya. Ingenxauz bilan bir vaqtda fotosintez jarayonini ochdi. Keyinchalik, ya’ni 1780-yilda J. Senebe tomonidan besh tomlik «Physiologie vegetale» asarining e’lon qilinishi fiziologiyaning alohida fan sohasi ekanligining isboti bo‘ldi. J. Senebe « 0 ‘simliklar fiziologiyasi» terminini taklif etish bilan chegaralanib qolmasdan, bu fanning asosiy vazifalarini, predmeti va usullami aniqlab berdi.