Antitra nspirantlar

14. O'sish va rivojlanish o'simlikning butun ontogenez davrini o'z ichiga oladi va ular bir-biri bilan uzviy bog‘langan bo'lib, o‘sish asosida rivojlanishni, rivojlanish asosida esa o'sishni ko‘rish mumkin. O'sish-o'simlik ontogenezining eng faol jarayonidir. Bu davrda sodir bo'luvchi barcha fiziologik-biokimyoviy jarayonlar yangi hujayralar va to'qimalarning massasini ortib borishini ta’minlaydi. O'simliklaming o'sishi uning ontogenezi davomida doimiy ravishda kuzatiladi. O'sishni faqat o'simlikning nobud bo'lishi to'xtatishi mumkin. Rivojlanish jarayonida asosan sifat d‘zgarishlaririi kuzatilishi, ontogenezning butun davrida rlvojlanisMi secfit tkflishij rivojteishga harorat, kun va tun riisbatihmg ta’siri, o'sirttliklarrii gullashini belgilovehi gormonlarnittg fiziologik fa’siri, o‘simitklanti qartshi va yosharishi asosida yotuvehi fiziologik qohuniyatlar tahlil qilinadi.
15. O’simlik hujayrasining osmotik xususiyatlari hujayraga tashqi muhitdan suv o’tish qonunlarini belgilaydi. Hujayraga suvning kirishi natijasida uning hajmi oshib borgan sari hujayra po’stining bosimi bilan hujayra shirasining shimish kuchi baravarlashib qoladi. Hujayra suvga to’yinmagan holatdan qancha uzoq bo’lsa (masalan, bug’lanish jarayoni natijasida suvni qancha yo’qotgan bo’lsa), shuncha ko’proq kuch bilan suvni so’radi. Shunday qilib, o’simlik hujayrasiga o’z-o’zini tartibga soluvchi osmotik mexanizm deb qarash mumkin. O’simlik hujayrasining suvga ehtiyoji ortgan sari u suvni ko’proq shimadi. Turgorni tamoman yo’qotgan vaqtida esa, uning shimish kuchi maksimum darajasiga yetadi. Bu vaqtda so’rish kuchi hujayra shirasining to’la osmotik bosmiga teng bo’ladi.
Osmotik bosim bilan shimish kuchining miqdori hamma vaqt ham bir xil bo’lmasligi mumkin. Ular tashqi muhit ta’siri va o’simliklarning ichki holatiga qarab o’zgarib turadi. Hujayralarning umumiy xususiyatlarini ta’riflashda osmotik bosimning o’rta holati e’tiborga olinadi. Ammo ma’lum bir paytda, ayniqsa, tashqi sharoitning tez o’zgarishi natijasida, hujayra holatini belgilash uchun uning shimish kuchini topish qulayroq hisoblanadi.Barg bo’lakchalarini eritmalarga tushirib, ularning kontsentratsiyalari o’zgarishi aniqlashning qulayroq yo’llaridan biri V.S.Shardakov taklif qilgan usuldir. Bu ishni bajarish uchun o’simliklar to’qimasini har xil kontsentratsiyali eritmalarga solib, shu eritma kontsentratsiyasining o’zgarish darajalarini hisobga olish usuli bilan aniqlash mumkin.To’qimaning shimish kuchi asosida eritmaning kontsentratsiyasi ortadi yoki pasayadi.