Tayanch harakat apparati. Muskul kuchi. - Odamning muskuli taxminan 3 * 107 tolalarni o’zida mujassamlashtiradi. Agar ular bir vaqtda va bir yo’nalishda qisqarganda edi unda ular 6 * 104 N gacha juda katta kuch hosil qilgan bo’lar edi.
- Muskulning kuchi unda bo’ladigan tolalarning miqdoriga bog’liq bo’ladi. Buning uchun muskulning geometrik emas, balki fiziologik ko’ndalang kesimi o’lchanadi. Fiziologik kesim muskulni tashkil etuvchi barcha tolalarning yig’indisiga tengdir.
- Muskullar ishining 2 xil rejimi bo’ladi:
- Izometrik, Izotonik
- Odamning tayanch-harakat apparati skeletning bir-biri bilan birlashgan suyaklaridan iborat bo’lib, bu suyaklarga ma’lum nuqtalarda muskullar birikkan bo’ladi.
- Skelet suyaklari richaglar kabi ishlaydi. Ular bitishmalarda tayanch nuqtaga ega bo’ladi va muskullarning tortishish kuchi ta’sirida harakatga keltiriladi, tortishish kuchi esa muskullarning qisqarishidan paydo bo’ladi.
-
- Qo’zg’almas aylanish o’qiga ega bo’lgan qattiq jismn richag deb ataladi. O’zaro joylashuviga qarab 2 tur richaglar farqlanadi. 1-tur richag. Kuch tayanch nuqtasining ikkala tomoniga qo’yilgan.
- Kuchlar tayanch nuqtasidan bir tomonga qo’yilgan.
- a) F kuch richagning o’ziga; R kuch tayanch nuqtasining yaqiniga qo’yilgan.
-
- a > b, shuning uchun F < R ya’ni kuchdan yutiladi, ko’chishdan yutkaziladi. Bunday richag kuch richagi deyiladi. Mn: oyoq barmoqlari uchida turganda.
- b) F kuch tayanch nuqtasiga R kuchdan ko’ra yaqinroq qo’yilgan.
- a < b, F > R ya’ni ko’chishdan yutiladi, kuchdan yutqaziladi. Bunday richag tezlik richagi deyiladi. Mn: Bilak suyaklari. Tayanch nuqtasi tirsak bo’g’imida turadi.
Do'stlaringiz bilan baham: |
