Mavzu: Kislorod transport tizimi va chidamlilik Jizzax Davlat Pedagogika Universiteti

Mavzu: Kislorod transport tizimi va chidamlilik

Jizzax Davlat Pedagogika Universiteti

Jismoniy madaniyat yo’nalishi

914 -21 guruh talabasi

Hayitjonov Fayozjon

Kislorod tashish tizimi tarkibiga tashqi nafas, qon va yurak-tomir tizimlari kiradi. Bu tizimlarning har birining funksional xususiyatlari, sportchi organizmining kislorod tashish imkoniyatlarini belgilaydi. Tashqi nafas tizimi. Tashqi nafas tizimi kislorod tashish tizimining birinchi bo‘g‘ini bo‘lib xizmat qiladi. U, o‘pka ventilatsiyasi va qonga o‘pka (alveolar-kapillarli) membranasi orqali O2 diffuziyasi hisobiga, organizmni kislorod bilan ta’minlaydi.

• Kislorod tashish tizimi tarkibiga tashqi nafas, qon va yurak-tomir tizimlari kiradi. Bu tizimlarning har birining funksional xususiyatlari, sportchi organizmining kislorod tashish imkoniyatlarini belgilaydi. Tashqi nafas tizimi. Tashqi nafas tizimi kislorod tashish tizimining birinchi bo‘g‘ini bo‘lib xizmat qiladi. U, o‘pka ventilatsiyasi va qonga o‘pka (alveolar-kapillarli) membranasi orqali O2 diffuziyasi hisobiga, organizmni kislorod bilan ta’minlaydi.

O‘pka hajmi va sig‘imi. Chidamlilikni mashq qilayotgan sportchilarda o‘pka hajmi va sig‘imi (nafas hajmidan tashqari) tinch holatda, mashq qilmaganlarnikiga nisbatan o‘rtacha 10—20% ga ko‘p bo‘ladi. Lekin, ushbu farq, gavda kattaliklarini (uzunligini, og‘irligini, tana yuzasini) hisobga olganda kamayadi, chunki umumiy va qoldiq hajmlari va ayniqsa, o‘pkaning hayotiy hajmi (O‘HH) gavdaning kattaliklariga to‘g‘ri proporsionaldir (taxminan, gavda uzunligiga kub miqdorida).

• O‘pka hajmi va sig‘imi. Chidamlilikni mashq qilayotgan sportchilarda o‘pka hajmi va sig‘imi (nafas hajmidan tashqari) tinch holatda, mashq qilmaganlarnikiga nisbatan o‘rtacha 10—20% ga ko‘p bo‘ladi. Lekin, ushbu farq, gavda kattaliklarini (uzunligini, og‘irligini, tana yuzasini) hisobga olganda kamayadi, chunki umumiy va qoldiq hajmlari va ayniqsa, o‘pkaning hayotiy hajmi (O‘HH) gavdaning kattaliklariga to‘g‘ri proporsionaldir (taxminan, gavda uzunligiga kub miqdorida).
• Gavda kattaliklarini hisobga olganda o‘pkaning hajmi va sig‘imi MKI va sport natijalari bilan o‘zaro bog‘liq (korrelatsiyada) bo‘ladi yoki umuman bog‘lanmaydi. O‘HH nisbatan uncha katta bo‘lmagan sportchilar yuqori MKI kattalikka ega bo‘lishi mumkin va aksincha, yuqori malakali sportchilarda O‘HH va MKI o‘rtasidagi korrelatsiya uncha katta emas.