Mavzu: Kompressorlar. Bir va ko’p pog’onali siqish. Porshenli kompressorlarni turlari. Burchaksimon kompressorlarni asosiy qismlari. Kompressorlarni avtomatlashtirish va ximoyalash

Mavzu: Kompressorlar. Bir va ko’p pog’onali siqish . Porshenli kompressorlarni turlari . Burchaksimon kompressorlarni asosiy qismlari . Kompressorlarni avtomatlashtirish va ximoyalash
1.silindrlar soniga qarab: bir silindrli, ikki silindrli, uch silindrli; 2. silindrlar joylashuviga qarab: gorizontal, vertikal, W-shaklida, V- shaklida; 3. qism bosqich soniga qarab: bir bosqichli, ikki bosqichli; 4. uzatgich rusmiga qarab: elektrodvigitelda uzatish, dizeldan uzatish Kompressorlarning asosiy texnik xarakteristikalari quyidagicha: - havo qismidagm bosim miqdori(atm, bar); - so‘rish yoki xaydash unumdorligi (m3/min, l/min, l/sek); - kuch qurilmasi boshlang‘ich quvvati (kVt); - kompressor massasi va o‘lchami . Kompressorlar klassifikatsiyalanadi: 1. havo qismi rejimi xarakteriga va mashinaga qo‘llash xilligi: - statik, bunda porshenli, rotatsionli va vintli sistema ishlatilinadi; - dinamik, radiali va o‘qli rusumdagi hamda o‘ramali turbomashinalar bilan. 2. konstruktiv qo‘llashdagi qo‘shimchalar: - boshlang‘ich qurilma kuchi ko‘rinishi (elektrodvigatel, karbyuratorli yoki dizelli ichki yonish dvigateli); - havo qismi bosqichi soni (bir-ikki bosqichli); - sovutish sistemasini qo‘llashdagi ko‘rinishi (yog‘,havo bilan); - ko‘chirish mumkinligi (statsionarli, ko‘chishli, bir o‘qli va ikki o‘qli pritsepli); - uskuna kuchini montaj qismida, qismlarni joylashtirish o‘rni (ramada, resiverda); - resiverni joylashuvi (gorizontal, vertikal);
- apparatni komplektatsiya darajasi (havo-tayyorgarligi, kontrol va havosizlik). Mashinani asoiy energiya manbayi bu qisiluvchi havo, uskuna va butlovchi qismlar. Kompressor orqali ishlab berilgan havoning iqtisodiy effektivligi uning tozaligiga bog‘liq, Qismlanuvchi havoni qo‘llashda malum qonun qoidalar va normativlar belgilangan. Kompressorlar klassifikatsiyasi va ularni qo‘llanish soxalari. Quyidagi rasmda kompressorlar klassifikatsiyasi keltirilgan bo‘lib ularni konstruktiv xususiyatlarini taxlil qilingan. Og‘ir metali porshenli mashinalar, ularning harakatlanuvchi qismi to‘liq muzokatlanmagan, ularga nisbatan sekin harakatli ammo yuqori bosimli (10 MPa dan oshiq) va (250 —300 MPa ishlab chiqarishga ta’luqli kompressorlar hamda 2000 MPa gacha — laboratoriyaga muljallangan kompressorlar) yuqori ixtisodiy tamondan ishlovchi, turli gazlarni xatto xafli (tokis) gazlarni siquvchi mashinalarga kiradi. Dinamik ta’fsifli kompressorlar ular kuchli aylanishga ega, nisbatan engil metalli, yuqori unimdarli porshnliga nisbatan FIK kamroq, harakati tekis muvozanatlashgan. So‘rish va haydashda bosimlar farqi yuqori bo‘lishi uchun ko‘p bosqichli sxemaga ega bo‘lgan kompressorlaryaratilishi kerak. Bu xolda mashina haddan tashqari kata va iqtisodiy tamondan maqsadga muvofiq emas. Unumdorlikni (sarfni kamayishi 100 m3 /min. dan kam) iqtisodiy jixatdan keskin kamayadi. Rotornыe mashinalarni FIK unga nisbatan biroz kamroq. Uning tezlik xarakteristikasi rotor va silindrdagi mexanik bog‘liqligi uchun chegaralangan. SHuning uchun dinamik mashinaga nisbatan etarli ravishda bo‘shroq ishlaydi. Dinamik mashinada aylanma tezlik, disk yoki parraklar mustakamligiga qarab ma’lum chegaraga ega. Bunday mashinalar ishonchligiga va FIK ni shartlari bo‘yicha yuqori nisbiy bosim xosil bo‘lmaydi. Bu mashinada FIK ni pastligi, ishlash jarayonidagi shovqunni kamligiga va rotor aylanish chastatasiga nisbiy bosimiga bog‘liq emasligi
uning asosiy xarakteristikasini ifodalaydi. (Dinamik mashinalar bosim farqi rotorni aylanishiga bog‘liqi) Membranli kompressorlar ichki jarayon va konstruksiyasi ko‘rinishi xarakter jixatdan porshnlikka o‘xshaydi. Ishchi a’zo—membrana, haydash bosimini yuqoriligi (20-40MPa) va berilayotgan gazni tozaligi konstruksiyasiga qator chegaralar qo‘yadi. Ular porshnli porshnli kompressorlarga nisbatan metalniko‘p ishlatilinganligi hamda sekin harakatligi bilan farqlanadi. Membranli kichik egilishi hisobiga mashinani unumdorligi juda kam. Membranli mashinani ishlash vaqti ham chegaralangan. Bu mashinalar gazni siqish va uzatishni eng yaxshi (optimal) xolga keltirish uchun ko‘p faktirli taxlillar ma’lum sharoitlardagi mashina ishlatilishida konstruksiyaelimentlarini o‘zgartirishda quyidagi holatlarga etibor qaratish kerak bo‘ladi. Boshlang‘ich kapital xarojatlar, ishlatish faktorlarni (FIK, ishlatish vaqti, taklif qilingan vaqtgacha ishlab beri shva h.k.) atrof muxit faktorii (tovush tebranishi, germetiklik va h.k.) Xaar bir faktorni muximligi istimolchi tamonidan boxalanadi. Yuqoridagi faktorlarga asosan joylarda qaysi mashinaga extiyoj sezilsa shunga qarab kompressorlar rusumi tanlanadi. Kompressorlarni harakat qonun qoidasi va klassiifikatsiyasi (tasnifi) 1.silindrlar soniga qarab: bir silindrli, ikki silindrli, uch silindrli; 2.silindrlar joylashuviga qarab: gorizontal, vertikal, W-shaklida, V- shaklida; 3.qism bosqich soniga qarab: bir bosqichli, ikki bosqichli; 4.uzatgich rusmiga qarab: elektrodvigitelda uzatish, dizeldan uzatish Kompressorlarning asosiy texnik xarakteristikalari quyidagicha: - havo qismidagm bosim miqdori (atm, bar); - so‘rish yoki xaydash unumdorligi (m3 /min, l/min, l/sek); - kuch qurilmasi boshlang‘ich quvvati (kVt); - kompressor massasi va o‘lchami . Kompressorlar klassifikatsiyalanadi: 1. havo qismi rejimi xarakteriga va mashinaga qo‘llash xilligi: - statik, bunda porshenli, rotatsionli va vintli sistema ishlatilinadi;
dinamik, radiali va o‘qli rusumdagi hamda o‘ramali turbomashinalar bilan. 2. konstruktiv qo‘llashdagi qo‘shimchalar: - boshlang‘ich qurilma kuchi ko‘rinishi (elektrodvigatel, karbyuratorli yoki dizelli ichki yonish dvigateli); - havo qismi bosqichi soni (bir-ikki bosqichli); - sovutish sistemasini qo‘llashdagi ko‘rinishi (yog‘,havo bilan); - ko‘chirish mumkinligi (statsionarli, ko‘chishli, bir o‘qli va ikki o‘qli pritsepli); - uskuna kuchini montaj qismida, qismlarni joylashtirish o‘rni (ramada, resiverda); - resiverni joylashuvi (gorizontal, vertikal); - apparatni komplektatsiya darajasi (havo-tayyorgarligi, kontrol va havosizlik). Mashinani asoiy energiya manbayi bu qisiluvchi havo, uskuna va butlovchi qismlar. Kompressor orqali ishlab berilgan havoning iqtisodiy effektivligi uning tozaligiga bog‘liq. Qismlanuvchi havoni qo‘llashda malum qonun qoidalar va normativlar belgilangan. Gazlarni qisishga va aralashtirishga ixtisoslangan mashinalarni gazpurkovchi yoki kompressor mashinalar deb ataladi. Keyinchalik bu mashinalarni, «kompressor mashinalar» yoki soda qilib kompressorlar deb yuritamiz. Kompressorlarni xususiyatlariga qarab quyidagi klassifikatsiyaga ajratamiz: - qisiluvchi muhit turiga qarab: Havo kompressorlar, azotli, etilenli, ko‘mir vodorodli gazlar uchun, kislorodga, freonga, uglekislotli gazlar uchun - silindr soniga qarab (porshenli uchun) bir silindrli , ko‘p silindrli: - so‘ruvchi gaz bosimiga: - meyoriy so‘ruvchi quvuridagi bosim atmosfera bosimiga teng; - siquvgacha bosim atmosfera bosimidan katta; - uzatgich turiga qarab; - mexanik yuritmali transmissiya vallari, lokomat o‘q va b.q.; - elektr uzatgichli o‘zgaruvchi tok asoslangan; - bug‘ kuchiga asoslangan uzatkichli bug‘ mashinasidan, bug‘ turbinasidan;
- gaz turbinasidan foydalangan yuritgich; - ichki yonish dvigateldan olingan yuritgich; -gazmotorli, «gaz dvigateli kompressor» yagona nomga ega; - qisishni bosqichlar soniga qarab: birbosqichli, ko‘pbosqichli; - kompressor o‘rnatilgan joyga qarab; - statsionar – qimirlamas asosga mahkamlangan; - transportli (ko‘chib yuruvchi) – o‘zini asosiga ega bo‘lib ko‘chuvchi (aviatsiyada, kemalarda va b.q.) yoki maxsus aravalarda olib yuriluvchi (qurilish tashkilotlarda, shaxtalarda va x.k.) - sovutilinishi: - sovutilmaydigan: - suv yordamida maxsus o‘rov ichidagi sovutish va vaqti vaqti bilan (bosqichma bosqich) sovutish; - havo yordamida sovutilish; - bosim o‘zgarishiga qarab: - vakuum kompressorlar atmosfera bosimdan kichik bo‘lgan maydondan gazni so‘rish bilan va atmosfera bosimi yoki undan ortiq bosimi maydonga xaydovchi; - ventilyatorlar, xaydash bosimi 0,01 MPa gacha gazpuflovchi (havopuflovchi), xaydash bosimi 0,01 do 0,35 MPa; - kompressorlar, xaydash bosimi 0,35 MPa dan ortiq; O‘z navbatida bosim berish qobiliyatiga qarab, kompressorlar quyidagi xillarga bo‘linadi; - past bosimli kompressorlar 0,35-1 MPa oralig‘ida; - yuqori bosimli kompressorlar 1-10 MPa; - o‘ta kuchli bosimli kompressorlpr10-100 MPa dan ortiq;