Mavzu: Ko’p hujayralilarning kelib chiqish nazariyalari. Reja

haqiqiyog'izikkinchimartaektodermalcho'ntak shaklida hosil bo'ladi.
Tabiatda u yoki bu turlar butunlay yashaydigan hududlarmavjudemas.Ushbuturningvakillarifaqat o'z hayotlari uchun mos yashash joylarini rivojlantiradilar.Bo'shjoynito'ldirishdarajasiturlixil turlariboshqacha.Ammoundahardoim"bo'shliqlar" vato'planishlarmavjud.Boshqachaqilibaytganda, diapazon ma'lum bir tur mavjud bo'lgan ko'p yoki kamroq hududlardan iborat. Masalan, erning tepaliklarida aniq ko'rinadigan Evropa molining koloniyalari o'rmon chekkalarida va o'tloqlarda joylashgan,oddiyarchaasosannamlangantuproqli pasttekisliklarda o'sadi.
Bir xil turdagi shaxslarning soni bo'yicha to'planishi katta yoki kichik bo'lishi mumkin, uzoq vaqt (asrlar yoki undan ko'proq) yoki faqat ikki yoki uch avlod hayoti davomida mavjud bo'lishi mumkin, shundan so'ng ular, qoida tariqasida, har qanday baxtsiz hodisalardano'lishadi.,masalan,kasalliklar,ob-havo sharoitlarining keskin yomonlashishi vaboshqalar.
Turning taqdiri uchun ko'p avlodlar hayoti davomida
barqaror saqlanib qolgan shaxslar guruhlari muhimroq rol o'ynaydi. Bunday guruhlardagi shaxslar soni qulay sharoitlarda sezilarli darajada ko'payishi va noqulay sharoitlarda kamayishi mumkin, ammo ular ushbu hududda uzoq muddatli yashash imkoniyatiga ega. Bir turning ma’lum bir qismida uzoq vaqt yashaydigan, bir-biri bilan erkin chatishib, unumdor nasl beradigan, bir xil turning boshqa agregatlaridan nisbatan ajratilgan bunday guruhlari (birikmalari) populyatsiya (agregatsiya) deyiladi. Lotin populus - xalq,aholi).
Populyatsiyalarning fazoviy dissotsiatsiyasi tufayli tur har xil muhit sharoitlarida yashashga moslashgan. Shunday qilib, populyatsiya turichidagi guruhlash va demak, turning o'ziga xos yashash shakli bo'lib, turning o'zi murakkab biologiktizimdir.

3. Ko’phujayralihayvonlarningjinsiyko’payishi

Ko'`p hujayralilar jinsiy yo`l bilan ko`payadilar. To`g`ri, ular ichidajinssizko`payuvchilar ham bor. Biz ko`p hujayralilarning jinsiy ko`payish xususiyatlariga to`xtaymiz. Bu hayvonlarning jinsiy ko`payishidajinsiyhujayralar-gamеtalar paydo
bo`ladi.Urg`ochilik jinsiyhujayrasi-tuxum, erkaklik jinsiy hujayrasiesaurug` yoki spеrmatozoid dеyiladi. Turli ko`p hujayrali hayvonlarning tuxum vaurug` yo`llari nihoyatda hilma-xil shaklda bo`ladi.Jinsiyhujayralar tuxumdan va urug`dondagihujayralarningmеyoz yo`l bilan ko`payishi oqibatida hosil bo`ladi. Mеyoz natijasida hujayradagi xromosomalar diploid sonidan gaploid songa, ya'ni ikki martakamayishga
yuz tutadi. Bundayhujayralarningqo`shilishi, ya'ni urug` hujayralarning yadrosini tuxum hujayra yadrosi bilan qo`shilishi oqibatida otalanish sodir bo`ladi. Otalangan tuxumlar maydalana boshlaydi. Tuxumning maydalanishi mitoz orqalio`tib, u 2, 4, 8, 16, 32 blastomеrga bo`linib davom etadi.
Tuxumning maydalanishi uning tarkibida bo`lgan sariqligi ko`p yoki ozligiga bog`liq bo`ladi. Shu boisdan sarig`i miqdoriga qarab uning to`la maydalanshi kuzatiladi. Tuxumning maylanishining to`la-tеkis, to`la-notеkis,diskoidal, radial, spiral, yuza kabi yo`llari farqlanadi. Tuxumning maydalanishi tugallanishi bilan endito`qimalarning
paydo bo`lishi kuzatiladi. To`qimalar
blastulaning dеvorining ichkariga botib kirishi natijasida shakllanadi. So`ngra embrionning uchinchi qavati hosilbo`ladi(mеzodеrma), uning qavati tеloblastik yo`liorqali sodir bo`ladi. Ba'zi hayvonlarda entrotsеl yo`li orqali uchinchi embrion yaproqlari paydo bo`ladi. Hosil bo`lgan ektodеrma, entodеrma va mеzodеrmadan bo`lg`uvchi hayvonning tashqi va ichki organlari sistеmalari paydo bo`ladi. Ektodеrma qavatidan hayvonning tеrisi, yung qavatlari,turlibеzlar, sеzgi nеrv sistеmlari, oldingi kеyingi ichki epitеliy qavatlari paydo bo`ladi. Entodеrmadan o`rta ichakningichkidеvori, bеzlar paydobo`ladi.