Mavzu: Korporativ boshqaruv va uning huquqiy asoslari Reja

Ushbu modelning asosiy elementlari quyidagilar 
- Direktorlar kengashining ikki pog’onali strukturasi 
- Manfaatdor tomonlarning vakilligi 
- Universal banklar 
Banklar direktorlar kengashida o‘z 
vakillari orqali
Monitoring va nazorat 
funksiyalarini amalga 
oshiradi
Qimmatli qog‘ozlar 
emissiyasini tashkil 
qiladi
Ishonchnoma asosida 
aksiyalarni boshqaradi

---

- Aksiyalarni o’zaro egalik qilish 
Kuzatuv kengashi ijroiya kengashi a’zolarini besh yillik muddatga 
tayinlaydi, lekin shartnoma muddatidan oldin bekor qilinishi mumkin.
Ijroiya organi bevosita korporatsiya faoliyatiga javobgar sifatida 
umumiy nazoratni amalga oshiradi, korporatsiya hisobotlarini, katta 
miqdordagi kapital qo'yilmalarini, strategik qarorlarni, aktivlami sotib olish 
yoki qo'shib olish amaliyotlarini tasdiqlaydi 
German modelida quyidagi masalalar aksiyadorlar tomonidan 
ma’qullanishi talab etiladi:
- sof foydani taqsimlash;
- katta miqdordagi xarajatlar to‘g‘risidagi qarorlar; 
- ustavga o'zgartirish va qo'shimchalar kiritish; 
- menejerlami raglDatlantirishning yuqori chegarasini oshirish; 
- birlashishlar, qayta tashkil etishlar va boshqalar 
German modeli insayderlar, kompaniya menejerlarining samarali 
nazorati, yuqori barqarorlikka ega ichki va tashqi munosabatlar, bankrotlik 
riski nisbatan pastligi, turli xil nizolar yuzaga kelish ehtimoli pastligi bilan 
ham tavsiflanadi. Shuning uchun kompaniyalami uzoq muddatli rivojlantirish 
masalalariga ustuvor darajada e’tibor qaratiladi. 
Korporativ boshqaruvning yapon modeli 
Korporativ boshqaruvning yapon modeli malum bir kesishma asosida 
aksiyalarga egalik qilish va nazoratga asoslangan.
Natijada nihoyatda yirik moliya-sanoat korporatsiyalari (keyretsu) va ular 
asosida murakkab birlashma hisoblangan moliya-sanoat guruhlari shakllangan.
Moliya-sanoat 
guruhlarida 
ishtirokchilar 
manfaatlarini 
ichki 
muvofiqlashtirishning murakkab tizimi amal qilishini ham alohida qayd etib 
o'tish lozim. Bunda moliyaviy muassasalar (banklar, sug'urta va trast 
kompaniyalari), savdo firmalari, ishlab chiqarish korxonalari ishtirokchilar 
hisoblanadi. “Bu model keyretsu modeli deb ham ataladi 

---

Korporativ boshqaruvning yapon modelidagi asosiy prinsipial jihatlar 
sifatida quyidagilar keltiriladi: 
- boshqaruv tizimining asosiy bank, moliya-sanoat tarmog'i yoki keyretsu 
atrofida markazlashuvi;
- boshqaruv tizimi tomonidan doimiy aloqalarning qo'llabquwatlanishi; 
aksiyadorlar tomonidan direktorlar kengashining tayinlanishi. 
Yaponiyada ham Germaniyadagi singari banklar yirik aksiyadorlar 
hisoblanadi va ularga moliyalashtirishning muhim manbasi sifatida qaraladi.
YAponiya modelining yana bir xususiyati shuki, unda korporatsiya 
boshqaruvchilari investorlardan Amerika modelidagiga nisbatan ko’proq 
himoyalangan bo’ladi 
Bunda direktorlar kengashiga korporatsiya moliyaviy holatiga bogliq holda 
50 kishigacha kiritilishi mumkin bo‘lib, unga kirish bo'yicha ichki a’zolar (ijrochi 
direktorlar) ustunlikka ega hisoblanadi. 
Yaponiya iqtisodiyotida davlatning kuchli ta’siri mavjud bolsada, 
iqtisodiyotda davlat sektorining ulushi yuqori emas. Bunda davlatning 
boshqaruvchilik kuchi emas, balki yo'nalishni belgilab beruvchilik xususiyati 
yuzaga chiqadi
Banklar direktorlar kengashi yoki prezidentlik instituti orqali boshqaruvda 
ishtirok etadi. 
Bu jihat iqtisodiy taraqqiyotning o‘ta istiqbolli yo'nalishlarini ishlab chiqish 
va belgilab olingan yo'nalishga iqtisodiyotni yo'naltirish (bunda davlat 
tomonidan uzoq muddatli prognozlar va o‘rta muddatli rejalami o‘z ichiga olgan
Davlat dasturlari tizimi amal qilishini alohida qayd etib o“tish lozim), 
infratuzilmani yaratish, alohida firma va tarmoqlarga yordam ko'rsatish, ishlab 
chiqarish samaradorligi va yapon tovarlari raqobatbardoshligini oshirish 
maqsadida korporatsiyalar o‘rtasidagi munosabatlami qo'llab-quwatlash 
kabilarda yaqqol ko'zga tashlanadi 

---

Kedberi kodeksi, 1991 yilda Buyuk Britaniyada Adrian Kedberi rahbarligidagi 
Qo‗mita tomonidan tayyorlangan. Qo’mita Moliyaviy axborotlar kengashi, London 
fond birjasi va hisobxona xodimlari kasaba uyushmasi tomonidan tuzilgan 
- 2000 yil yanvarida Germaniya korporativ boshqaruv bo‗yicha guruh 
tomonidan eng ilg‗or amaliyotdagi nemis korporativ boshqaruv kodeksi yaratilgan 
―Jeneral Motorsǁ Direktorlar Kengashi tomonidan 1994 yilda tayyorlangan 
―AQSHda korporativ boshqaruvning asosiy yo’nalishlari va muammolariǁ 
tezislari; 
- Dunyoda eng yirik nafaqa fondi va etakchi institutsional investorlardan 
biri bo’lgan ―Istefoga chiqqan fuqarolik xizmatchilar Kaliforniya nafaqa fondiǁ 
tomonidan 1998 yilda ishlab chiqilgan ―AQSHda korporativ boshqaruvning 
asosiy tamoyillari va yo’nalishlariǁ; 
- Braziliya korporativ boshqaruv instituti tomonidan 1999 yilda 
tayyorlagan ―Lozim darajadagi amaliyot kodeksi