Mavzu. Korxona mahsulotlariga (xizmatlarini, ishlarini) narxni shakllanishi reja

Davlatning narx siyosati – bozor iqtisodiyotiga o‘tish sharoitida narxlarni erkinlashtirish va milliy bozor narxlarini jahon bozori narxlariga yaqinlashtirishga qaratiladi.
Narxlarni erkinlashtirishdan quydagi maqsadlar ko‘zlanadi:

• 
  xom ashyo bilan mahsulot ayrim turlari narxlari o‘rtasidagi nomutanosiblikni yumshatish;
  
• 
  narx bilan aholi daromadlari va korxonalar foydasi o‘rtasidagi mutanosiblikka erishish;
  
• 
  investitsion tovarlar, iste’mol tovarlari va xizmatlar narxlarining oqilona nisbatini ta’minlash;
  
• 
  ishlab chiqarish vositalari, xalq iste’mol tovarlari, bajarilgan ishlar va xizmatlarning erkin narxlari hamda tariflariga o‘tish;
  
• 
  milliy bozor narxlarini jahon bozori narxlariga yaqinlashtirish.
  

Narxlarni erkinlashtirish-iqtisodiy islohotlarning eng asosiy yo‘nalish-laridan biri bo‘lib, islohotlarning ijtimoiy-iqtisodiy oqibatlari ko‘p jihatdan shu muammoning hal etilishiga bog‘liq bo‘ladi. Narxlarni erkinlashtirish xom ashyo bilan mahsulot ayrim turlarining narxlari, narx bilan aholi va korxonalar daromadlari o‘rtasida mutanosiblikka erishishga qanday yondashilishi bilan farqlanadi. SHu yondashuvlarga asoslanib, narxlar quyidagi yo‘llar bilan erkinlashtiriladi:
a) narxlarni birdaniga yoki «esankiratadigan» tarzda qo‘yib yuborish;
b) narxlar o‘sishini sun’iy ravishda to‘xtatib qo‘yish; v) narxni davlat tomonidan boshqarish va nazorat qilishni ma’lum darajada saqlab qolish.

Xulosa: Korxona faoliyati uchun asosiy fondlar bilan bir qatorda aylanma mablag'larning optimal miqdorining mavjudligi katta ahamiyatga ega. Aylanma mablag'larning o'ziga xos xususiyati ularning aylanish tezligining yuqoriligidir. Aylanma mablag'larning ishlab chiqarish jarayonida funksional roli asosiy kapitaldan tubdan farq qiladi. Aylanma mablag'lar ishlab chiqarish jarayonining uzluksizligini ta'minlaydi. Aylanma mablag'larning moddiy elementlari har bir ishlab chiqarish siklida sarflanadi. Ular tabiiy shaklini butunlay yo'qotadi, shuning uchun ular ishlab chiqarilgan mahsulotlarning tannarxiga to'liq kiradi.Aylanma mablag'lar elementlari doimiy ravishda ishlab chiqarish sohasidan aylanma sohasiga o'tadi va yana ishlab chiqarishga qaytadi.Korxona (xoʻjalik)ning xoʻjalik faoliyatini moliyalash uchun foydalanadigan pul mablagʻlari; Aylanma vositalar aylanma ishlab chiqarish fondlari va muomala fondlaridan tashkil topadi. Aylanma ishlab chiqarish fondlari ishlab chiqarish jarayonida bir marta ish-tirok etadi, har bir ishlab chiqarish davrida butun-lay iste’mol qilinadi, oʻz natural sha-klini oʻzgartiradi, uning qiymati yetish-tirilayotgan mahsulotga toʻliq oʻtadi va mahsulot sotilishi bilan pulga aylanadi (xom ashyo, materiallar, kelgusi davr xa-rajatlari, arzon baho anjomlar va boshqalar).Muomala fondlari – mahsulotning korxonadan chiqib to sotilishiga qadar muomala jarayonida band boʻlgan vo-sitalar (sotuvga chiqariladigan tayyor mahsulot qiymati, kassadagi naqd pul mablagʻlari va bankdagi hisobvaraqsa turgan mablagʻlar). Aylanma fondlarning muomala fondlari bilan bi-rikishi iqtisodiy jihatdan asosli boʻlib, mablagʻlarning muomala va ishlab chiqarish sohalarida taqsimlanishini nazorat etishga imkon beradi.Aylanma vositalar hosil boʻlish manbalariga koʻra korxonaning oʻz Aylanma vositalar ga va qarzga olingan (jalb qilingan) Aylanma vositalar ga boʻlinadi. Korxonaning oʻzA.v. yillik moliya re-jasiga muvofiq ishlab chiqarish zaxiralari, tu-gallanmagan ishlab chiqarish, tayyor mahsulot zaxi-ralari barpo etish uchun zarur boʻlgan minimal ehtiyojlar asosida belgila-nadi. Korxona oʻz Aylanma vositalar ining rejasidagi summasi normativ deb ataladi. Kat-ta daromad oladigan korxonalar katta miqdorda oʻz Aylanma vositalar fondini barpo etadi. Qarzga olingan Aylanma vositalar mablagʻlarga boʻlgan vaqtinchalik ehtiyojlarni qondirishga moʻljallanadi. Bankdan kredit olish va passivlarning ayrim turlari (kredi-torlik qarzdorligi va boshqalar) dan foydala-nish hisobiga hosil qilinadi.

Foydalanilgan adabiyotlar:
1. Iqtisodiy faoliyat tahlili: Prok. nafaqa / Ed. L. L. Ermolovich. - Minsk: Interpressservis; Ekoperspektiv, 2007. - 576 p.
2. Kovalev VV Moliyaviy menejment: Prok. nafaqa. - M.: FBK-Press, 2004. - 160 b.
3. Grebnev A. I. Tijorat korxonasining iqtisodiyoti: Darslik. - M.: "Iqtisodiyot", 2007. - 282 b.
4. Ф.К.Каюмов. Эффективность АПК в условиях перехода к рынку. Москва, ИПО. «Полигрон», 1992.