Mavzu: Korxonalarda moliyaviy rejalashtirish va tartibga solish Reja

1.Moliyaviy Rejalashtirish va bashoratlash


Moliyaviy rejalashtirish - bu ma'lum bir davr uchun moliyaviy resurslar harakatini tegishli moliyaviy munosabatlar bilan asoslashning ilmiy jarayoni. Moliyaviy rejalashtirish ob'ekti davlat yoki xo'jalik yurituvchi sub'ekt, ba'zan esa yirik moliya tashkilotlari faoliyatidir. Moliyaviy rejalashtirishni davlatning, uning alohida aloqalari va xo'jalik yurituvchi sub'ektlarning iqtisodiy va ijtimoiy qarorlarning samaradorligini asoslash va ularni moliyalashtirish manbalari bilan ta'minlashni, shuningdek rejalashtirilgan xarajatlarni optimallashtirish va natijada olingan yakuniy natijalarni hisobga olish bo'yicha maqsadli faoliyati deb hisoblash kerak.
Moliyaviy rejalashtirish odamlarning sub'ektiv faoliyati sifatida ijobiy natija beradi:

• 
  jamiyat rivojlanishining ob'ektiv qonuniyatlarini bilishga asoslangan;
  
• 
  moliyaviy resurslar harakatining tendentsiyasi;
  
• 
  hisob-kitoblarning dastlabki bazasini o'rganish;
  
• 
  ilgari o'tkazilgan moliyaviy operatsiyalar va faoliyat natijalari to'g'risida.
  

Moliyaviy rejalashtirish jarayonida quyidagi vazifalar hal etiladi:

• 
  pul daromadlarini shakllantirish hajmi va manbalari aniqlanadi;
  
• 
  rivojlanishning zarur sur'atlari va nisbatlarini ta'minlash maqsadida daromadlarni taqsimlash yo'nalishlari belgilab qo'yilgan;
  
• 
  jamg'armalarni o'sishi uchun qo'shimcha zaxiralar aniqlandi.
  

Moliyaviy rejalashtirish jarayoni bir necha bosqichlardan iborat.
Moliyaviy rejani tuzish bo'yicha ishlarni ushbu yuridik shaxsning moliya bo'limi xo'jalik yurituvchi sub'ekt darajasida boshqaradi, agar u yo'q bo'lsa, buxgalteriya bo'limi; davlat darajasida - Moliya vazirligi; mintaqaviy darajada - moliya boshqarmalari va moliya boshqarmalari. Har qanday sosial-iqtisodiy jarayonlarni boshqarish tizimining asosiy bosqichlaridan biri Rejalashtirishdir. Iqtisodiy adabiyotlarda, eng umumiy shaklda, Rejalashtirish istiqbolga yо‘naltirilgan qarorlarni qabul qilish bо‘yicha faoliyat dyeb talqin qilinadi.
“Rejalashtirish” tuShunchasining ma’no-mazmunini yanada umumiyroq bо‘lgan va xо‘jalik Yurituvchi sub’yektlar faoliyatini muvofiqlashtirishning ob’yektiv zarurligi va imkoniyatini anglatuvchi “Rejalilik” orqali aniqlash mumkin. Haqiqatdan ham Rejalashtirish amaliyotda Rejalilikni amalga oshirishni, ya’ni balanslilik (muvozanat) va proporsionallilikka (mutanosiblikka) erishish bо‘yicha ongli faoliyatni bildiradi. Shu ma’noda, Moliyaviy resurslarning balansliligini (muvozanatini) va prorporsionalliligini (mutanosibligini) ta’minlashga qaratilgan faoliyatga Moliyaviy Rejalashtirish deyiladi.
Bunda balanslilik (muvozanat) davlatning ixtiyorida bо‘lgan Moliyaviy resurslar va xо‘jalik Yurituvchi sub’yektlarning ixtiyorida (qо‘lida) qolgan daromadlar о‘rtasidagi optimal nisbatni bildiradi. Proporsionallik (mutanosiblik) esa korxonalar, xо‘jalik tarmoqlari, mintaqalar va davlat sub’yektlari bо‘yicha daromadlarning soliq tо‘languncha va soliq tо‘langandan kyeyingi о‘lchamlari (miqdorlari) о‘rtasidagi oqilona nisbatdan iborat. Ana Shu nisbatni kо‘paytirish yoki kamaytirish orqali davlat ularning rivojlanishini rag’batlantirish yoki cheklab qо‘yishi mumkin.
Umumiy va oddiy kо‘rinishda, Moliyaviy Rejalashtirish deyilganda Moliyaviy Rejalarni tuzish va amalga oshirish jarayoni nazarda tutiladi. Moliyaviy Rejani, xuddi uni ishlab chiqish, yaratish yoki tuzish jarayoni kabi Moliyaviy kо‘rsatkichlarni ijodiy tahlil qilish, umumlashtirish va о‘zaro bog’lash tizimi sifatida qarash kerak. Amaliyotda tyez-tyez foydalaniladigan Rejalashtirish ma’lumotlarini, masalan, korxona faoliyatining shakliy modyelini ishlab chiqish va Shu asosda Moliyaviy kо‘rsatkichlarning Rejali tizimini aniqlashni, Moliyaviy Rejalashtirishning ishchi sxemasi sifatida qarash mumkin. Shuni nazarda tutish kerakki, Moliyaviy Rejalashtirish jarayonida u yoki bu sub’yekt faoliyat kо‘rsatishi Moliyaviy ta’minlanishining hayotiychanligini oshiruvchi noshakliy omillar inobatga olinishi kerak.
“Moliyaviy Rejalashtirish” tuShunchasi о‘z ichiga quyidagilarni oladi:

• 
  taraqqiyotning asosiy tyendyensiyalarini aniqlash va Moliyaviy tahlil qilish;
  
• 
  jalb qilingan mablag’lar va vaqtincha bо‘sh turgan mablag’larni joylashtirish myenyejmyenti;
  
• 
  firma ichidagi Moliyaviy natijalar va pullarni Rejalashtirish, hisobga olish va nazorat qilish texnologiyasi;
  
• 
  investision myenyejmyent;
  
• 
  kapitallar myenyejmyenti;
  
• 
  faoliyatning boshqa kо‘rinishlari (trast, faktoring, lizing va boshqalar).