Mavzu: Ko‘zga ko‘rinmas xatarlar. Ma`naviy –mafkuraviy tajovuzlar. Darsning maqsadi

III. Dars mazmunini ro‘yobga chiqarish ustida ishlash:

I O'qituvchining 7-sinfdagi ,, Milliy istiqlol g’oyasi “ fani vazifalari va xususiyatlari, darslikdagi materiallar tizimi, uni o’rganish uslubiyati va usullari to‘g‘risida tushuntirish.

Yangi dars bayoni: Shuro zamonida xalqimizning ming yillik tarixi, e’tiqodi rad etildi, o’rniga «shaxsga siginish» balosi rubaru buldi.

O`zbekiston Respublikasining birinchi Prezidenti Islom Karimov «Tarixiy xotirasiz kelajak yo’q» risolasida ta’kidlaganidek: «.... Shurolar zamonida tarixiy haqiqatni bilishga intilish ragbatlantirilmas edi, xukmron mafkura manfaatlariga xizmat kilmaydigan manbalar xalq ko’zidan iloji boricha yirok saklanardi».

Insonlarning ma’naviy-ahloqiy tarbiyasini ta’minlashga kumak-lashadigan muqaddas kitob Qur’oni Karim, Xadisi Sharif, Al-Buxoriy, At-Termiziy, Shayx Najmiddin Kubro, Az-Zamaxshariy, Baxouddin Nakshband singari ulamoyu fo’zalolarning mu’tabar asarlari xalqdan yashirildi, ularga ut qo’yildi, suvlarga okizildi. Qaramlik va mutelik yillarida sodir bo’lgan bu daxshatli vokea va xodisalar o’zbek xalqining milliy ma’naviyati muayyan darajada tanazzulga uchrashiga sabab buldi. Shuro xukumati va tuzumi kurila boshlagan daslabki yillaridayok, avvalo butun ziyolilar va xatto eski o’zbek yozuvini biladigan (mulla deb nom olgan) kishilar ham kamoklarga junatildi. Keyinchalik esa uyda arab alifbosi yozuvidagi kitob va kulyozmalarni saklagan odamlar kattik ta’kib osiga olindi. Xullas, o’zbek xalqining ilgor qismi - ziyolilarga, ma’rifat xomiylariga juda katta zarba berildi. Bu katagonlik xatti-harakati utgan etmish yil davomida u yoki bu darajada doimiy va o’zviy ravishda davom etdi.

Qaramlik va mutelik yillari o’zlarini ilmning hamma sohasini yakkayu yagona bilagoni deb atagan kommunisik mafkura targibotchilari o’z faoliyatlarida utmishdan qolgan barcha ma’naviy merosni butunlay inkor etish yo’liga utib oldilar. Navoiy, Bobur, Ulug’bek, Yassaviy, Mashrab, Nodirabegim singari allomalar feodalizm davri namoyandalari, deb e’lon qilinib, ularning meroslarini urganish takiklandi. Buyuk allomalarning yubileylarini utkazish esa millatchilik kayfiyatlarini kuchaytiruvchi omil sifatida baxolandi.

Urta Osiyo xalqlarining urta asrlarda jaxon fani, madaniyati taraqqiyotiga qushgan xissasi haqida gapirish tarixni ideallashtirish deb ko’rsatildi. Utmishning ulkan merosi, bebaxo milliy ma’naviyat qadriyati bo’lgan kulyozmalarni urganish, nashr qilish imkoniyati chegaralab qo’yildi.

O’zbekistonda barcha dinlarning, birinchi navbatda, islom dinining ko’zga ko’ringan yirik vakillari birin-ketin kamaldi, surgun qilindi, imi-jimida otib tashlandi. Chorak kam bir asr davomida diniy-ma’naviy tarbiyaga urin berilmadi. Diniy ahloq va madaniyatning zarari haqida aytilmagan gap kolmadi.

Daxshatlisi shu buldiki, islom dinini «fosh etish» maksadida aziz-avliyolarning mozorlariga ut qo’yildi, makbaralari ostin-ustin qilindi. Kommunislar, raxbar xodimlar ota-onalari, yakin kishilari janozasiga borishdan kurkib qolishdi. Yurak yutib borganlar partiyadan uchirilib, ishdan olindi.

IV. O‘rganilgan mavzuni mustahkamlash:

• 
  Savol-javob va mavzuning asosiy mazmunini takrorlash orqali amalga oshiriladi.
  
• 
  Guruhlarda ishlash yakunlarini chiqarish.
  

V. Dars yakunlarini chiqarish:

O‘qituvchi o‘quvchilar bajargan yozma va og‘zaki javoblar uchun qo'yilgan baholarni e’lon qiladi va yuzaga kelgan savollarga javob qaytaradi.

VI. Uyga vazifa:

O’rganilgan mavzu savollariga javoblar tayyorlash.
Sana “ ” ____________20______-yil.

Mavzu: Takrorlash. (1 soat)

Darsning maqsadi:

o‘quvchilarni 7-sinfga mo‘ljallangan ,,Milliy istiqlol g’oyasi “ darsligi bilan tanishtirish;

darslikning maqsadlari va vazifalari haqida tushuncha berish;

darslikdagi materiallarni o‘rganish usullarini tushuntirish;

o'quvchilarga o‘rganiladigan ma’lumotlar haqida tushunchalar berish.

Ma’naviy-axloqiy madaniyatlilik kompetensiyasi:

Oila, Vatan, jamiyat oldidagi burch va mas’uliyatni anglash va unga amal qiladi;

milliy va umuminsoniy qadriyatlarni anglaydi, qadrlaydi va ularga amal qiladi;

ma’naviy-axloqiy fazilatlarga ega bo‘ladi;

ma’naviy-axloqiy fazilatlarni targ‘ib qila oladi;

millatlararo munosabatlarda hamjihatlik va bag‘rikenglikni o‘zida namoyon eta oladi;

fikrga qarshi fikr, g‘oyaga qarshi g‘oya, jaholatga qarshi ma’rifat bilan kurashish tamoyilini anglaydi va amalda namoyon eta oladi;

vatanparvarlik, insonparvarlik millatparvarlik tuyg‘ulariga ega bo‘ladi;

Vatan ravnaqi yo‘lida jismoniy va intellektual imkoniyatlarini safarbar eta oladi.

Mafkuraviy immunitetga ega bo‘lish kompetensiyasi:

yon-atrofida bo‘layotgan voqea-hodisalarga daxldor bo‘ladi;

hushyorlik va ogohlikni kundalik amaliy harakatiga aylantiraadi;

turli ko‘rinishdagi yot g‘oya va mafkuralarni farqlay oladi;

media xavfsizlik me’yorlariga amal qiladi;

ma’naviy tahdidlarni anglash va ularga munosabat bildira oladi;

o‘z tendoshlariga mediamadaniyat va media xavfsizlikni targ‘ib qila oladi;

O‘zbekistondagi demokratik islohotlar va dunyoda kechayotgan ma’naviy-mafkuraviy jarayonlarga o‘zining mustaqil munosabatini bildira oladi;

tashkiliy ishlarda faollik ko‘rsata oladi.

Dars materiallari va jihozlari:

• 
  ,, Milliy istiqlol g’oyasi “ darsligi. .
  
• 
  ,,Mavzuga oid chizmalar
  
• 
  Doska, bo‘r, daftar.
  
• 
  Tarqatma material: darsda o‘rganiladigan asosiy atamalar va tushunchalar yozilgan kartochkalar.
  

I. Tashkiliy qism:

• 
  Sinfda o‘quvchilarni darsga jalb qilib, ishchi muhitni yaratish.
  
• 
  Sinf holati bilan tanishish va davomadni aniqlash
  

II. Darsning mazmuni:

• 
  Darslikning dasturi, maqsadlari va vazifalari.
  
• 
  Darslikdagi materiallar tizimi va uni o'rganish uslubiyati va usullari.
  
• 
  O‘rganiladigan ma’lumotlar hayotiy bog’liqligi..
  

III. Dars mazmunini ro‘yobga chiqarish ustida ishlash:

I O'qituvchining 7-sinfdagi ,, Milliy istiqlol g’oyasi “ fani vazifalari va xususiyatlari, darslikdagi materiallar tizimi, uni o’rganish uslubiyati va usullari to‘g‘risida tushuntirish.

IV. O‘rganilgan mavzuni mustahkamlash:

1. 
   Savol-javob va mavzuning asosiy mazmunini takrorlash orqali amalga oshiriladi.
   
2. 
   Guruhlarda ishlash yakunlarini chiqarish.
   

V. Dars yakunlarini chiqarish:

O‘qituvchi o‘quvchilar bajargan yozma va og‘zaki javoblar uchun qo'yilgan baholarni e’lon qiladi va yuzaga kelgan savollarga javob qaytaradi.

VI. Uyga vazifa:

O’rganilgan mavzu savollariga javoblar tayyorlash.

Sana “ ” ________________20______-yil.
Mavzu: Insonparvarlik – xalqimizning ezgu fazilati
Darsning maqsadi:

o‘quvchilarni 7-sinfga mo‘ljallangan ,,Milliy istiqlol g’oyasi “ darsligi bilan tanishtirish;

darslikning maqsadlari va vazifalari haqida tushuncha berish;

darslikdagi materiallarni o‘rganish usullarini tushuntirish;

o'quvchilarga o‘rganiladigan ma’lumotlar haqida tushunchalar berish.
Ma’naviy-axloqiy madaniyatlilik kompetensiyasi:

Oila, Vatan, jamiyat oldidagi burch va mas’uliyatni anglash va unga amal qiladi;

milliy va umuminsoniy qadriyatlarni anglaydi, qadrlaydi va ularga amal qiladi;

ma’naviy-axloqiy fazilatlarga ega bo‘ladi;

ma’naviy-axloqiy fazilatlarni targ‘ib qila oladi;

millatlararo munosabatlarda hamjihatlik va bag‘rikenglikni o‘zida namoyon eta oladi;

fikrga qarshi fikr, g‘oyaga qarshi g‘oya, jaholatga qarshi ma’rifat bilan kurashish tamoyilini anglaydi va amalda namoyon eta oladi;

vatanparvarlik, insonparvarlik millatparvarlik tuyg‘ulariga ega bo‘ladi;

Vatan ravnaqi yo‘lida jismoniy va intellektual imkoniyatlarini safarbar eta oladi.

Mafkuraviy immunitetga ega bo‘lish kompetensiyasi:

yon-atrofida bo‘layotgan voqea-hodisalarga daxldor bo‘ladi;

hushyorlik va ogohlikni kundalik amaliy harakatiga aylantiraadi;

turli ko‘rinishdagi yot g‘oya va mafkuralarni farqlay oladi;

media xavfsizlik me’yorlariga amal qiladi;

ma’naviy tahdidlarni anglash va ularga munosabat bildira oladi;

o‘z tendoshlariga mediamadaniyat va media xavfsizlikni targ‘ib qila oladi;

O‘zbekistondagi demokratik islohotlar va dunyoda kechayotgan ma’naviy-mafkuraviy jarayonlarga o‘zining mustaqil munosabatini bildira oladi;

tashkiliy ishlarda faollik ko‘rsata oladi.

• 
  
  

Dars materiallari va jihozlari:

• 
  ,, Milliy istiqlol g’oyasi “ darsligi. .
  
• 
  ,,Mavzuga oid chizmalar
  
• 
  Doska, bo‘r, daftar.
  
• 
  Tarqatma material: darsda o‘rganiladigan asosiy atamalar va tushunchalar yozilgan kartochkalar.
  

Asosiy tushuncha va ma’lumotlar

Insonparvarlik tushunchasi. Xalqimizga xos insonparvarlik xislatlari. Islom dinida insonparvarlik. Insonparvarlikning ko‘rinishlari O`zbekiston Respublikasining birinchi Prezidenti Islom Karimovning “Bu muqaddas Vatanda azizdir inson!” degan ezgu g‘oyasining ma'no-mohiyati.

I. Tashkiliy qism:

• 
  Sinfda o‘quvchilarni darsga jalb qilib, ishchi muhitni yaratish.
  
• 
  Sinf holati bilan tanishish va davomadni aniqlash
  

II. Darsning mazmuni:

• 
  Darslikning dasturi, maqsadlari va vazifalari.
  
• 
  Darslikdagi materiallar tizimi va uni o'rganish uslubiyati va usullari.
  
• 
  O‘rganiladigan ma’lumotlar hayotiy bog’liqligi..
  

III. Dars mazmunini ro‘yobga chiqarish ustida ishlash:

I O'qituvchining 7-sinfdagi ,, Milliy istiqlol g’oyasi “ fani vazifalari va xususiyatlari, darslikdagi materiallar tizimi, uni o’rganish uslubiyati va usullari to‘g‘risida tushuntirish.

Yangi dars bayoni: Birinchi navbatda, yosh avlodimizni vatanparvarlik elyurtga sadoqat ruhida tarbiyalash, ularning qalbiga milliyma’naviy qadriyatimizga mos insonparvarlik va odamiylik fazilatlarini payvand qshgashdek olijanob ishlarimizda madadkor bo’la oladi.

Milliy g’oya Vatanimizning shonli o’tmishi va buyuk kelajagini uzviy bog’lab turishga, o’zimizni ulug’ ajdodlarimiz boqiy merosining munosib vorislari deb his qilish, shu bilan birga, jahon va zamonning umumbashariy yutuqlariga erishmoqqa yo’l ochib beradigan va shu maqsadlarga muttasil da’vat qiladigan g’oyadir.

Manaviyatning ma’no-mohiyati, milliy manaviyatimizning qadimiy ildizlari, noyob va betakror namunalari, bugungi kundagi rivojlanish tamoyillari haqida aniq maqsadga qaratilgan targ’ibot ishlarini muntazam ravishda olib borish;

-Aholining keng qatlamlari, avvalambor yoshlar o’rtasida Vatanga muhabbat va sadoqat, insonparvarlik fazilatlarini tarbiyalash, milliy urf-odat, anana va qadriyatlarning hayotimizdagi o’rni va ahamiyatini har tomonlama ochib berishga yo’naltirilgan suhbat va uchrashuvlar, ma’rifiy tadbirlar o’tkazish;

-Bugungi kunda amalga oshirilayotgan davlat siyosatining ustuvor yo’nalishlari, keng ko’lamli islohotlarning mohiyati, qabul qilingan qonun hujjatlari va davlat dasturlarining ahamiyatini atroflicha sharhlash va tushuntirish, yurtimizga qarshi qaratilgan g’oyaviy va informasion hurujlar, ularning ortida turgan kuchlarning g’arazli maqsadlarini fosh qilish, odamlarni hushyorlik va ogohlikka davat etish, olimlar, siyosatchi va mutaxassislar, ijodkor ziyolilar ishtirokida joylarda samarali targ’ibot tizimini yo’lga qo’yish;

-Ota-ona, oila va mahalla, tarixiy xotira, milliy g’urur, komil inson tarbiyasi bilan bog’liq tuyg’u va tushunchalarni yosh avlod qalbi va ongiga tasirchan usul-uslublar orqali singdirish, ajdodlarimizning bu boradagi merosini bugungi taraqqiyot talablari bilan uzviy holda rivojlantirish, targ’ibot ishlarini milliy va umumbashariy qadriyatlar uyg’unligi asosida tashkil etish;

Ijtimoiy-siyosiy g’oyalar-har bir xalq va umuman, bashariyatning ozu umidlarini, maqsad-muddaolarini ifodalaydi. Ozodlik, mustaqilik, adolat va haqiqat tinchlik-sevarlik va insonparvarlik g’oyalari shular jumlasidandir. Ozodlik g’oyasi-mazlumlarni o’z erki uchun kurashga chorlaydigan, qo’llik va qaramlikning har handay ko’rinishini inkor etadigan g’oyadir Komil inson - milliy istiqlol mafkurasining asosiy g’oyalaridan biri. Bu g’oya ham milliy, ham umuminsoniy mohiyatga ega bo’lgan, insondagi eng yuksak ma’naviy va jismoniy barkamollikni mujassam etgan, uni doimo ezgulikka undaydigan g’oyadir.

«Bu g’oya nafaqat alohida shaxslarni, balki butun-butun xalqlarni yuksak taraqqiyot sari yetaklagan, ularni ma’naviyat va ma’rifat bobida tengsiz yutuqlarga ilhomlantirgan. Komillikni orzu qilmagan, barkamol avlodlarni voyaga yetkazish haqida qayg’urmagan xalqning, millatning kelajagi yo’q. Bunday xalq va millat tanazzulga mahkum»¹.

Ayniqsa, komil inson g’oyasi islom falsafasidan oziqlanib, to’laqonli ma’no kasb etgan. Ibn Sino, Beruniy, Forobiy, Alisher Navoiy asarlarida, Imom Buxoriy hadislari-yu, Bahouddin Naqshbandning «Dil ba yoru, dast ba kor» tamoyilida komil inson g’oyasi takomilga erishdi. Xalqimiz, mutafakkir ajdodlarimiz ijodida ko’plab komillik timsollari yaratildi: Shiroq, Alpomish, Farhod singari mardlik va jasurlikning badiiy timsollari, sohibqiron Amir Temur va Alisher Navoiy singari xalqparvarlik, vatanparvarlik timsollari shular jumlasidandir.

Mustaqil O’zbekiston taraqqiyotida barkamol inson tarbiyasi ustuvor ahamiyatga ega. Yosh avlodni ma’naviy va jismoniy baquvvat qilib tarbiyalashga qaratilgan qonuniy hujjatlar, Kadrlar tayyorlash milliy dasturi asosida olib borilayotgan xayrli ishlar shu ulug’ maqsadni amalga oshirishga yo’naltirilgan.

Ijtimoiy hamkorlik milliy istiqlol mafkurasining asosiy g’oyalaridan biri bo’lib, xilma-xil fikr va qarashlarga ega bo’lgan, turli millat, irq va dinga mansub kishilar va guruhlarning umumiy maqsad yo’lidagi hamjihatligini ifodalaydi.

Keyingi jarayon mavzuni mustahkamlash buning uchun Blits savollar va javoblar usulu qo’l keladi. Unda o’qituvchi mavzu yuzasidan avvaldan tayyorlab kelgan savollarni navbati bilan guruhlrga berib natijalarni xisoblab boradi.

V. mavzuni mustahkamlash uchun savollar.

1. Insonparvarlik qanday tuyg’u?

2. Insonparvarlikning asosiy belgisi nima sanaladi?

3. Gumanizm nima?

4. Insonparlikning qanday ko’rinishlarini bilasiz?

5. Qonday tuyg’ularsiz insonparvarlikka erishib bo’lmaydi?

6. 2004-yil qanday nomlangan?

7. Inson ko’ngliga malham bo’ladigan eng tansiq ne’mat bu…?

IV. O‘rganilgan mavzuni mustahkamlash:

• 
  Savol-javob va mavzuning asosiy mazmunini takrorlash orqali amalga oshiriladi.
  
• 
  Guruhlarda ishlash yakunlarini chiqarish.
  

V. Dars yakunlarini chiqarish:

O‘qituvchi o‘quvchilar bajargan yozma va og‘zaki javoblar uchun qo'yilgan baholarni e’lon qiladi va yuzaga kelgan savollarga javob qaytaradi.

VI. Uyga vazifa:

O’rganilgan mavzu savollariga javoblar tayyorlash.

Sana “ ” ________________20______-yil.
Mavzu: Insonparvarlik – xalqimizning ezgu fazilati (2 soat)
Darsning maqsadi:

o‘quvchilarni 7-sinfga mo‘ljallangan ,,Milliy istiqlol g’oyasi “ darsligi bilan tanishtirish;

darslikning maqsadlari va vazifalari haqida tushuncha berish;

darslikdagi materiallarni o‘rganish usullarini tushuntirish;

o'quvchilarga o‘rganiladigan ma’lumotlar haqida tushunchalar berish.
Ma’naviy-axloqiy madaniyatlilik kompetensiyasi:

Oila, Vatan, jamiyat oldidagi burch va mas’uliyatni anglash va unga amal qiladi;

milliy va umuminsoniy qadriyatlarni anglaydi, qadrlaydi va ularga amal qiladi;

ma’naviy-axloqiy fazilatlarga ega bo‘ladi;

ma’naviy-axloqiy fazilatlarni targ‘ib qila oladi;

millatlararo munosabatlarda hamjihatlik va bag‘rikenglikni o‘zida namoyon eta oladi;

fikrga qarshi fikr, g‘oyaga qarshi g‘oya, jaholatga qarshi ma’rifat bilan kurashish tamoyilini anglaydi va amalda namoyon eta oladi;

vatanparvarlik, insonparvarlik millatparvarlik tuyg‘ulariga ega bo‘ladi;

Vatan ravnaqi yo‘lida jismoniy va intellektual imkoniyatlarini safarbar eta oladi.

Mafkuraviy immunitetga ega bo‘lish kompetensiyasi:

yon-atrofida bo‘layotgan voqea-hodisalarga daxldor bo‘ladi;

hushyorlik va ogohlikni kundalik amaliy harakatiga aylantiraadi;

turli ko‘rinishdagi yot g‘oya va mafkuralarni farqlay oladi;

media xavfsizlik me’yorlariga amal qiladi;

ma’naviy tahdidlarni anglash va ularga munosabat bildira oladi;

o‘z tendoshlariga mediamadaniyat va media xavfsizlikni targ‘ib qila oladi;

O‘zbekistondagi demokratik islohotlar va dunyoda kechayotgan ma’naviy-mafkuraviy jarayonlarga o‘zining mustaqil munosabatini bildira oladi;

tashkiliy ishlarda faollik ko‘rsata oladi.
Dars materiallari va jihozlari:

• 
  ,, Milliy istiqlol g’oyasi “ darsligi. .
  
• 
  ,,Mavzuga oid chizmalar
  
• 
  Doska, bo‘r, daftar.
  
• 
  Tarqatma material: darsda o‘rganiladigan asosiy atamalar va tushunchalar yozilgan kartochkalar.
  

Asosiy tushuncha va ma’lumotlar

Insonparvarlik tushunchasi. Xalqimizga xos insonparvarlik xislatlari. Islom dinida insonparvarlik. Insonparvarlikning ko‘rinishlari O`zbekiston Respublikasining birinchi Prezidenti Islom Karimovning “Bu muqaddas Vatanda azizdir inson!” degan ezgu g‘oyasining ma'no-mohiyati.

I. Tashkiliy qism:

• 
  Sinfda o‘quvchilarni darsga jalb qilib, ishchi muhitni yaratish.
  
• 
  Sinf holati bilan tanishish va davomadni aniqlash
  

II. Darsning mazmuni:

• 
  Darslikning dasturi, maqsadlari va vazifalari.
  
• 
  Darslikdagi materiallar tizimi va uni o'rganish uslubiyati va usullari.
  
• 
  O‘rganiladigan ma’lumotlar hayotiy bog’liqligi..
  

III. Dars mazmunini ro‘yobga chiqarish ustida ishlash:

I O'qituvchining 7-sinfdagi ,, Milliy istiqlol g’oyasi “ fani vazifalari va xususiyatlari, darslikdagi materiallar tizimi, uni o’rganish uslubiyati va usullari to‘g‘risida tushuntirish.

Yangi dars bayoni: Birinchi navbatda, yosh avlodimizni vatanparvarlik elyurtga sadoqat ruhida tarbiyalash, ularning qalbiga milliyma’naviy qadriyatimizga mos insonparvarlik va odamiylik fazilatlarini payvand qshgashdek olijanob ishlarimizda madadkor bo’la oladi.

Milliy g’oya Vatanimizning shonli o’tmishi va buyuk kelajagini uzviy bog’lab turishga, o’zimizni ulug’ ajdodlarimiz boqiy merosining munosib vorislari deb his qilish, shu bilan birga, jahon va zamonning umumbashariy yutuqlariga erishmoqqa yo’l ochib beradigan va shu maqsadlarga muttasil da’vat qiladigan g’oyadir.

Manaviyatning ma’no-mohiyati, milliy manaviyatimizning qadimiy ildizlari, noyob va betakror namunalari, bugungi kundagi rivojlanish tamoyillari haqida aniq maqsadga qaratilgan targ’ibot ishlarini muntazam ravishda olib borish;

-Aholining keng qatlamlari, avvalambor yoshlar o’rtasida Vatanga muhabbat va sadoqat, insonparvarlik fazilatlarini tarbiyalash, milliy urf-odat, anana va qadriyatlarning hayotimizdagi o’rni va ahamiyatini har tomonlama ochib berishga yo’naltirilgan suhbat va uchrashuvlar, ma’rifiy tadbirlar o’tkazish;

-Bugungi kunda amalga oshirilayotgan davlat siyosatining ustuvor yo’nalishlari, keng ko’lamli islohotlarning mohiyati, qabul qilingan qonun hujjatlari va davlat dasturlarining ahamiyatini atroflicha sharhlash va tushuntirish, yurtimizga qarshi qaratilgan g’oyaviy va informasion hurujlar, ularning ortida turgan kuchlarning g’arazli maqsadlarini fosh qilish, odamlarni hushyorlik va ogohlikka davat etish, olimlar, siyosatchi va mutaxassislar, ijodkor ziyolilar ishtirokida joylarda samarali targ’ibot tizimini yo’lga qo’yish;

-Ota-ona, oila va mahalla, tarixiy xotira, milliy g’urur, komil inson tarbiyasi bilan bog’liq tuyg’u va tushunchalarni yosh avlod qalbi va ongiga tasirchan usul-uslublar orqali singdirish, ajdodlarimizning bu boradagi merosini bugungi taraqqiyot talablari bilan uzviy holda rivojlantirish, targ’ibot ishlarini milliy va umumbashariy qadriyatlar uyg’unligi asosida tashkil etish;

Ijtimoiy-siyosiy g’oyalar-har bir xalq va umuman, bashariyatning ozu umidlarini, maqsad-muddaolarini ifodalaydi. Ozodlik, mustaqilik, adolat va haqiqat tinchlik-sevarlik va insonparvarlik g’oyalari shular jumlasidandir. Ozodlik g’oyasi-mazlumlarni o’z erki uchun kurashga chorlaydigan, qo’llik va qaramlikning har handay ko’rinishini inkor etadigan g’oyadir Komil inson - milliy istiqlol mafkurasining asosiy g’oyalaridan biri. Bu g’oya ham milliy, ham umuminsoniy mohiyatga ega bo’lgan, insondagi eng yuksak ma’naviy va jismoniy barkamollikni mujassam etgan, uni doimo ezgulikka undaydigan g’oyadir.

«Bu g’oya nafaqat alohida shaxslarni, balki butun-butun xalqlarni yuksak taraqqiyot sari yetaklagan, ularni ma’naviyat va ma’rifat bobida tengsiz yutuqlarga ilhomlantirgan. Komillikni orzu qilmagan, barkamol avlodlarni voyaga yetkazish haqida qayg’urmagan xalqning, millatning kelajagi yo’q. Bunday xalq va millat tanazzulga mahkum»².

Ayniqsa, komil inson g’oyasi islom falsafasidan oziqlanib, to’laqonli ma’no kasb etgan. Ibn Sino, Beruniy, Forobiy, Alisher Navoiy asarlarida, Imom Buxoriy hadislari-yu, Bahouddin Naqshbandning «Dil ba yoru, dast ba kor» tamoyilida komil inson g’oyasi takomilga erishdi. Xalqimiz, mutafakkir ajdodlarimiz ijodida ko’plab komillik timsollari yaratildi: Shiroq, Alpomish, Farhod singari mardlik va jasurlikning badiiy timsollari, sohibqiron Amir Temur va Alisher Navoiy singari xalqparvarlik, vatanparvarlik timsollari shular jumlasidandir.

Mustaqil O’zbekiston taraqqiyotida barkamol inson tarbiyasi ustuvor ahamiyatga ega. Yosh avlodni ma’naviy va jismoniy baquvvat qilib tarbiyalashga qaratilgan qonuniy hujjatlar, Kadrlar tayyorlash milliy dasturi asosida olib borilayotgan xayrli ishlar shu ulug’ maqsadni amalga oshirishga yo’naltirilgan.

Ijtimoiy hamkorlik milliy istiqlol mafkurasining asosiy g’oyalaridan biri bo’lib, xilma-xil fikr va qarashlarga ega bo’lgan, turli millat, irq va dinga mansub kishilar va guruhlarning umumiy maqsad yo’lidagi hamjihatligini ifodalaydi.

Keyingi jarayon mavzuni mustahkamlash buning uchun Blits savollar va javoblar usulu qo’l keladi. Unda o’qituvchi mavzu yuzasidan avvaldan tayyorlab kelgan savollarni navbati bilan guruhlrga berib natijalarni xisoblab boradi.

V. mavzuni mustahkamlash uchun savollar.

1. Insonparvarlik qanday tuyg’u?

2. Insonparvarlikning asosiy belgisi nima sanaladi?

3. Gumanizm nima?

4. Insonparlikning qanday ko’rinishlarini bilasiz?

5. Qonday tuyg’ularsiz insonparvarlikka erishib bo’lmaydi?

6. 2004-yil qanday nomlangan?

7. Inson ko’ngliga malham bo’ladigan eng tansiq ne’mat bu…?

IV. O‘rganilgan mavzuni mustahkamlash:

• 
  Savol-javob va mavzuning asosiy mazmunini takrorlash orqali amalga oshiriladi.
  
• 
  Guruhlarda ishlash yakunlarini chiqarish.
  

V. Dars yakunlarini chiqarish:

O‘qituvchi o‘quvchilar bajargan yozma va og‘zaki javoblar uchun qo'yilgan baholarni e’lon qiladi va yuzaga kelgan savollarga javob qaytaradi.

VI. Uyga vazifa:

O’rganilgan mavzu savollariga javoblar tayyorlash.
Sana “ ” ________________20______-yil.
Mavzu: Ma'naviyatning shakllanishida oilaning o‘rni , Mustahkam oila-jamiyat tayanchi. (2 soat)
Darsning maqsadi:

o‘quvchilarni 7-sinfga mo‘ljallangan ,,Milliy istiqlol g’oyasi “ darsligi bilan tanishtirish;

darslikning maqsadlari va vazifalari haqida tushuncha berish;

darslikdagi materiallarni o‘rganish usullarini tushuntirish;

o'quvchilarga o‘rganiladigan ma’lumotlar haqida tushunchalar berish.
Ma’naviy-axloqiy madaniyatlilik kompetensiyasi:

Oila, Vatan, jamiyat oldidagi burch va mas’uliyatni anglash va unga amal qiladi;

milliy va umuminsoniy qadriyatlarni anglaydi, qadrlaydi va ularga amal qiladi;

ma’naviy-axloqiy fazilatlarga ega bo‘ladi;

ma’naviy-axloqiy fazilatlarni targ‘ib qila oladi;

millatlararo munosabatlarda hamjihatlik va bag‘rikenglikni o‘zida namoyon eta oladi;

fikrga qarshi fikr, g‘oyaga qarshi g‘oya, jaholatga qarshi ma’rifat bilan kurashish tamoyilini anglaydi va amalda namoyon eta oladi;

vatanparvarlik, insonparvarlik millatparvarlik tuyg‘ulariga ega bo‘ladi;

Vatan ravnaqi yo‘lida jismoniy va intellektual imkoniyatlarini safarbar eta oladi.

Mafkuraviy immunitetga ega bo‘lish kompetensiyasi:

yon-atrofida bo‘layotgan voqea-hodisalarga daxldor bo‘ladi;

hushyorlik va ogohlikni kundalik amaliy harakatiga aylantiraadi;

turli ko‘rinishdagi yot g‘oya va mafkuralarni farqlay oladi;

media xavfsizlik me’yorlariga amal qiladi;

ma’naviy tahdidlarni anglash va ularga munosabat bildira oladi;

o‘z tendoshlariga mediamadaniyat va media xavfsizlikni targ‘ib qila oladi;

O‘zbekistondagi demokratik islohotlar va dunyoda kechayotgan ma’naviy-mafkuraviy jarayonlarga o‘zining mustaqil munosabatini bildira oladi;

tashkiliy ishlarda faollik ko‘rsata oladi.

• 
  
  

Dars materiallari va jihozlari:

• 
  ,, Milliy istiqlol g’oyasi “ darsligi. .
  
• 
  ,,Mavzuga oid chizmalar
  
• 
  Doska, bo‘r, daftar.
  
• 
  Tarqatma material: darsda o‘rganiladigan asosiy atamalar va tushunchalar yozilgan kartochkalar.
  

Asosiy tushuncha va ma’lumotlar

Inson tarbiyasida, uning ma'naviy kamolotida oila muhitining muhim o‘rin tutishi.

Ota-ona – oila ma'naviy muhitining ustunlari. Oilada mehnatning to‘g‘ri taqsimlanishi. Mustaqillik yillarida oilani har jihatdan mustahkamlash borasida olib borilayotgan sa'y-harakatlar.

I. Tashkiliy qism:

• 
  Sinfda o‘quvchilarni darsga jalb qilib, ishchi muhitni yaratish.
  
• 
  Sinf holati bilan tanishish va davomadni aniqlash
  

II. Darsning mazmuni:

• 
  Darslikning dasturi, maqsadlari va vazifalari.
  
• 
  Darslikdagi materiallar tizimi va uni o'rganish uslubiyati va usullari.
  
• 
  O‘rganiladigan ma’lumotlar hayotiy bog’liqligi..
  

III. Dars mazmunini ro‘yobga chiqarish ustida ishlash:

I O'qituvchining 7-sinfdagi ,, Milliy istiqlol g’oyasi “ fani vazifalari va xususiyatlari, darslikdagi materiallar tizimi, uni o’rganish uslubiyati va usullari to‘g‘risida tushuntirish.

Yangi dars bayoni: Oila – jamiyatning muqaddas uyi, eng asosiy tarbiya makonidir. Milliy istiqlol G’oyasini odamlar qalbi va ongiga singdirish ham avvalo oiladan boshlanadi. Aynan bobolar o’giti, otaning shaxsiy ibrati, onaning me’ri orqali milliy G’oya avloddan avlodga, insondan insonga o’tadi, ong va shuurda mu’rlanib boradi. Iqtisodiy farovon, axloqiy, G’oyaviy-tarbiyaviy ji’atdan solom bo’lgan oila negizidagi jamiyat va davlat musta’kam bo’ladi. Bunday oilalarda komil inson voyaga etadi, uning tuyulari, tushuncha va dunyoqarashida milliy istiqlol G’oyalari keng tomir otadi.

Milliy istiqlol g’oyasining amal qilish tamoyillari shaxs va oiladan tashqari jamoa, mahalla bilan uzviy bog’liqdir. Har bir O’zbekistonlikning hayotida «shaxs – oila – mahalla» uchligi katta ahamiyat kasb etadi. Bu – sharqona turmush tarzimizning o’ziga xos tizimidir. Bu – insonning jamiyat hayotiga uzviy singib, ijtimoiy munosabatlar ishtirokchisiga aylanishida muhim vositadir. Insonning oilada shakllangan iymon-e’tiqodi, odobi, oriyati va vijdoni, urur-iftixori, aql-zakovati, tafakkuri mahalla mu’itida yanada yuksalib, xalq irodasi, o’zaro totuvlik va hamkorlik rishtalari bilan uyg’unlashib, jamiyatda solom munosabatlarning shakllanishiga, milliy istiqlol G’oyalarining musta’kamlanishiga olib keladi. Mahalla shaxs va jamiyat munosabatlaridagi muhim bolovchi vosita bo’lib xizmat qiladi. Xalqimizning azaliy udumlari, urf-odatlari va an’analarini ifoda etgan ‘olda, mahalla ulkan G’oyaviy-mafkuraviy tarbiya o’choi vazifasini bajaradi. Keksalarning foydali pand-nasi’atlari, yoshi kattalarning shaxsiy ibrati, jamoaning hamji’atligi misolida milliy istiqlol G’oyalarining amaliy qimmati ortib boradi. Mahalla tizimi orqali mafkuraviy ishlarni samarali yo’lga qo’yish imkoniyatlari juda ko’p. Jamiyat odamlar o’rtasidagi munosabatlar majmuidir. Bu munosabatlar ichida odamlarning irodasi, intilishlari, umuman, ma’naviy omillar muhim ahamiyat kasb etadi. Milliy istiqlol G’oyasi – butun O’zbekiston xalqining birgalikda insonparvar, farovon demokratik jamiyat qurish, unda Har bir insonning munosib ishtirokini ta’minlash bo’yicha qilgan azmu-qarori ifodasidir. Inson, oila, mahalla, me’nat jamoalari, davlat manfaatlari, ularni bolab turuvchi ijtimoiy-siyosiy tizimlar milliy istiqlol G’oyalari orqali yanada yaqqolroq namoyon bo’ladi.

Jamiyatning asosiy taraqqiyot maqsadi milliy istiqlol mafkurasining shakllanish va rivojlanish jarayonida barcha davlat va jamoat tashkilotlarining mafkuraviy faoliyatini uyg’unlashtiruvchi omil bo’lib xizmat qiladi. Siyosiy partiyalar, jamoat tashkilotlari, ijodiy, madaniy-ma’rifiy muassasalar faoliyatini jonlantirish, ularning imkoniyatlaridan milliy istiqlol mafkurasi G’oyalarini yurtdoshlarimiz qalbi va ongiga singdirish borasida imkon qadar keng foydalanish jamiyatning ana shu bosh maqsadini anglash zaruratidan kelib chiqadi. Bunda ularning ommaviyligiga, odamlarga tez va keng doirada ta’sir ko’rsata olish imkoniyatiga katta ahamiyat beriladi.Bir so’z bilan aytganda, milliy istiqlol G’oyasini tatbiq etish jamiyatimizning asosiy maqsadlari – Vatan ravnaqi, yurt tinchligi, xalq farovonligi, komil insonni tarbiyalash kabi olijanob G’oyalarga bo’ysundirilishi zarur.

IV. O‘rganilgan mavzuni mustahkamlash:

• 
  Savol-javob va mavzuning asosiy mazmunini takrorlash orqali amalga oshiriladi.
  
• 
  Guruhlarda ishlash yakunlarini chiqarish.
  

V. Dars yakunlarini chiqarish:

O‘qituvchi o‘quvchilar bajargan yozma va og‘zaki javoblar uchun qo'yilgan baholarni e’lon qiladi va yuzaga kelgan savollarga javob qaytaradi.

VI. Uyga vazifa: O’rganilgan mavzu savollariga javoblar tayyorlash.

Sana “ ” ________________20______-yil.
Mavzu: Ma'naviyatning shakllanishida oilaning o‘rni , Mustahkam oila-jamiyat tayanchi. (2 soat)
Darsning maqsadi:

o‘quvchilarni 7-sinfga mo‘ljallangan ,,Milliy istiqlol g’oyasi “ darsligi bilan tanishtirish;

darslikning maqsadlari va vazifalari haqida tushuncha berish;

darslikdagi materiallarni o‘rganish usullarini tushuntirish;

o'quvchilarga o‘rganiladigan ma’lumotlar haqida tushunchalar berish.
Ma’naviy-axloqiy madaniyatlilik kompetensiyasi:

Oila, Vatan, jamiyat oldidagi burch va mas’uliyatni anglash va unga amal qiladi;

milliy va umuminsoniy qadriyatlarni anglaydi, qadrlaydi va ularga amal qiladi;

ma’naviy-axloqiy fazilatlarga ega bo‘ladi;

ma’naviy-axloqiy fazilatlarni targ‘ib qila oladi;

millatlararo munosabatlarda hamjihatlik va bag‘rikenglikni o‘zida namoyon eta oladi;

fikrga qarshi fikr, g‘oyaga qarshi g‘oya, jaholatga qarshi ma’rifat bilan kurashish tamoyilini anglaydi va amalda namoyon eta oladi;

vatanparvarlik, insonparvarlik millatparvarlik tuyg‘ulariga ega bo‘ladi;

Vatan ravnaqi yo‘lida jismoniy va intellektual imkoniyatlarini safarbar eta oladi.

Mafkuraviy immunitetga ega bo‘lish kompetensiyasi:

yon-atrofida bo‘layotgan voqea-hodisalarga daxldor bo‘ladi;

hushyorlik va ogohlikni kundalik amaliy harakatiga aylantiraadi;

turli ko‘rinishdagi yot g‘oya va mafkuralarni farqlay oladi;

media xavfsizlik me’yorlariga amal qiladi;

ma’naviy tahdidlarni anglash va ularga munosabat bildira oladi;

o‘z tendoshlariga mediamadaniyat va media xavfsizlikni targ‘ib qila oladi;

O‘zbekistondagi demokratik islohotlar va dunyoda kechayotgan ma’naviy-mafkuraviy jarayonlarga o‘zining mustaqil munosabatini bildira oladi;

tashkiliy ishlarda faollik ko‘rsata oladi.
Dars materiallari va jihozlari:

• 
  ,, Milliy istiqlol g’oyasi “ darsligi. .
  
• 
  ,,Mavzuga oid chizmalar
  
• 
  Doska, bo‘r, daftar.
  
• 
  Tarqatma material: darsda o‘rganiladigan asosiy atamalar va tushunchalar yozilgan kartochkalar.
  

Asosiy tushuncha va ma’lumotlar

Inson tarbiyasida, uning ma'naviy kamolotida oila muhitining muhim o‘rin tutishi.

Ota-ona – oila ma'naviy muhitining ustunlari. Oilada mehnatning to‘g‘ri taqsimlanishi. Mustaqillik yillarida oilani har jihatdan mustahkamlash borasida olib borilayotgan sa'y-harakatlar.

I. Tashkiliy qism:

• 
  Sinfda o‘quvchilarni darsga jalb qilib, ishchi muhitni yaratish.
  
• 
  Sinf holati bilan tanishish va davomadni aniqlash
  

II. Darsning mazmuni:

• 
  Darslikning dasturi, maqsadlari va vazifalari.
  
• 
  Darslikdagi materiallar tizimi va uni o'rganish uslubiyati va usullari.
  
• 
  O‘rganiladigan ma’lumotlar hayotiy bog’liqligi..
  

III. Dars mazmunini ro‘yobga chiqarish ustida ishlash:

I O'qituvchining 7-sinfdagi ,, Milliy istiqlol g’oyasi “ fani vazifalari va xususiyatlari, darslikdagi materiallar tizimi, uni o’rganish uslubiyati va usullari to‘g‘risida tushuntirish.

Yangi dars bayoni: Oila – jamiyatning muqaddas uyi, eng asosiy tarbiya makonidir. Milliy istiqlol G’oyasini odamlar qalbi va ongiga singdirish ham avvalo oiladan boshlanadi. Aynan bobolar o’giti, otaning shaxsiy ibrati, onaning me’ri orqali milliy G’oya avloddan avlodga, insondan insonga o’tadi, ong va shuurda mu’rlanib boradi. Iqtisodiy farovon, axloqiy, G’oyaviy-tarbiyaviy ji’atdan solom bo’lgan oila negizidagi jamiyat va davlat musta’kam bo’ladi. Bunday oilalarda komil inson voyaga etadi, uning tuyulari, tushuncha va dunyoqarashida milliy istiqlol G’oyalari keng tomir otadi.

Milliy istiqlol g’oyasining amal qilish tamoyillari shaxs va oiladan tashqari jamoa, mahalla bilan uzviy bog’liqdir. Har bir O’zbekistonlikning hayotida «shaxs – oila – mahalla» uchligi katta ahamiyat kasb etadi. Bu – sharqona turmush tarzimizning o’ziga xos tizimidir. Bu – insonning jamiyat hayotiga uzviy singib, ijtimoiy munosabatlar ishtirokchisiga aylanishida muhim vositadir. Insonning oilada shakllangan iymon-e’tiqodi, odobi, oriyati va vijdoni, urur-iftixori, aql-zakovati, tafakkuri mahalla mu’itida yanada yuksalib, xalq irodasi, o’zaro totuvlik va hamkorlik rishtalari bilan uyg’unlashib, jamiyatda solom munosabatlarning shakllanishiga, milliy istiqlol G’oyalarining musta’kamlanishiga olib keladi. Mahalla shaxs va jamiyat munosabatlaridagi muhim bolovchi vosita bo’lib xizmat qiladi. Xalqimizning azaliy udumlari, urf-odatlari va an’analarini ifoda etgan ‘olda, mahalla ulkan G’oyaviy-mafkuraviy tarbiya o’choi vazifasini bajaradi. Keksalarning foydali pand-nasi’atlari, yoshi kattalarning shaxsiy ibrati, jamoaning hamji’atligi misolida milliy istiqlol G’oyalarining amaliy qimmati ortib boradi. Mahalla tizimi orqali mafkuraviy ishlarni samarali yo’lga qo’yish imkoniyatlari juda ko’p. Jamiyat odamlar o’rtasidagi munosabatlar majmuidir. Bu munosabatlar ichida odamlarning irodasi, intilishlari, umuman, ma’naviy omillar muhim ahamiyat kasb etadi. Milliy istiqlol G’oyasi – butun O’zbekiston xalqining birgalikda insonparvar, farovon demokratik jamiyat qurish, unda Har bir insonning munosib ishtirokini ta’minlash bo’yicha qilgan azmu-qarori ifodasidir. Inson, oila, mahalla, me’nat jamoalari, davlat manfaatlari, ularni bolab turuvchi ijtimoiy-siyosiy tizimlar milliy istiqlol G’oyalari orqali yanada yaqqolroq namoyon bo’ladi.

Jamiyatning asosiy taraqqiyot maqsadi milliy istiqlol mafkurasining shakllanish va rivojlanish jarayonida barcha davlat va jamoat tashkilotlarining mafkuraviy faoliyatini uyg’unlashtiruvchi omil bo’lib xizmat qiladi. Siyosiy partiyalar, jamoat tashkilotlari, ijodiy, madaniy-ma’rifiy muassasalar faoliyatini jonlantirish, ularning imkoniyatlaridan milliy istiqlol mafkurasi G’oyalarini yurtdoshlarimiz qalbi va ongiga singdirish borasida imkon qadar keng foydalanish jamiyatning ana shu bosh maqsadini anglash zaruratidan kelib chiqadi. Bunda ularning ommaviyligiga, odamlarga tez va keng doirada ta’sir ko’rsata olish imkoniyatiga katta ahamiyat beriladi.Bir so’z bilan aytganda, milliy istiqlol G’oyasini tatbiq etish jamiyatimizning asosiy maqsadlari – Vatan ravnaqi, yurt tinchligi, xalq farovonligi, komil insonni tarbiyalash kabi olijanob G’oyalarga bo’ysundirilishi zarur.

IV. O‘rganilgan mavzuni mustahkamlash:

• 
  Savol-javob va mavzuning asosiy mazmunini takrorlash orqali amalga oshiriladi.
  
• 
  Guruhlarda ishlash yakunlarini chiqarish.
  

V. Dars yakunlarini chiqarish:

O‘qituvchi o‘quvchilar bajargan yozma va og‘zaki javoblar uchun qo'yilgan baholarni e’lon qiladi va yuzaga kelgan savollarga javob qaytaradi.

VI. Uyga vazifa: O’rganilgan mavzu savollariga javoblar tayyorlash.

Sana “ ”_____________________20______-yil.
Mavzu: Axloq-odob – ma'naviyat negizi (2 soat)

Darsning maqsadi:

o‘quvchilarni 7-sinfga mo‘ljallangan ,,Milliy istiqlol g’oyasi “ darsligi bilan tanishtirish;

darslikning maqsadlari va vazifalari haqida tushuncha berish;

darslikdagi materiallarni o‘rganish usullarini tushuntirish;

o'quvchilarga o‘rganiladigan ma’lumotlar haqida tushunchalar berish.

Ma’naviy-axloqiy madaniyatlilik kompetensiyasi:

Oila, Vatan, jamiyat oldidagi burch va mas’uliyatni anglash va unga amal qiladi;

milliy va umuminsoniy qadriyatlarni anglaydi, qadrlaydi va ularga amal qiladi;

ma’naviy-axloqiy fazilatlarga ega bo‘ladi;

ma’naviy-axloqiy fazilatlarni targ‘ib qila oladi;

millatlararo munosabatlarda hamjihatlik va bag‘rikenglikni o‘zida namoyon eta oladi;

fikrga qarshi fikr, g‘oyaga qarshi g‘oya, jaholatga qarshi ma’rifat bilan kurashish tamoyilini anglaydi va amalda namoyon eta oladi;

vatanparvarlik, insonparvarlik millatparvarlik tuyg‘ulariga ega bo‘ladi;

Vatan ravnaqi yo‘lida jismoniy va intellektual imkoniyatlarini safarbar eta oladi.

Mafkuraviy immunitetga ega bo‘lish kompetensiyasi:

yon-atrofida bo‘layotgan voqea-hodisalarga daxldor bo‘ladi;

hushyorlik va ogohlikni kundalik amaliy harakatiga aylantiraadi;

turli ko‘rinishdagi yot g‘oya va mafkuralarni farqlay oladi;

media xavfsizlik me’yorlariga amal qiladi;

ma’naviy tahdidlarni anglash va ularga munosabat bildira oladi;

o‘z tendoshlariga mediamadaniyat va media xavfsizlikni targ‘ib qila oladi;

O‘zbekistondagi demokratik islohotlar va dunyoda kechayotgan ma’naviy-mafkuraviy jarayonlarga o‘zining mustaqil munosabatini bildira oladi;

tashkiliy ishlarda faollik ko‘rsata oladi.

• 
  
  

Dars materiallari va jihozlari:

• 
  ,, Milliy istiqlol g’oyasi “ darsligi. .
  
• 
  ,,Mavzuga oid chizmalar
  
• 
  Doska, bo‘r, daftar.
  
• 
  Tarqatma material: darsda o‘rganiladigan asosiy atamalar va tushunchalar yozilgan kartochkalar.
  

Asosiy tushuncha va ma’lumotlar

Axloq-odob me'yorlari — inson hayot tarzining poydevori.

Insonning ma'naviy qiyofasi. Insonni bezaydigan, uni atrofdagilarga chiroyli ko‘rsatadigan belgi – uning tili hisoblanishi. Insonning xulqi va odobining shakllanishida tashqi omillarning ta'siri.

Odob-axloqning milliy me'yorlari

. I. Tashkiliy qism:

• 
  Sinfda o‘quvchilarni darsga jalb qilib, ishchi muhitni yaratish.
  
• 
  Sinf holati bilan tanishish va davomadni aniqlash
  

II. Darsning mazmuni:

• 
  Darslikning dasturi, maqsadlari va vazifalari.
  
• 
  Darslikdagi materiallar tizimi va uni o'rganish uslubiyati va usullari.
  
• 
  O‘rganiladigan ma’lumotlar hayotiy bog’liqligi..
  

III. Dars mazmunini ro‘yobga chiqarish ustida ishlash:

I O'qituvchining 7-sinfdagi ,, Milliy istiqlol g’oyasi “ fani vazifalari va xususiyatlari, darslikdagi materiallar tizimi, uni o’rganish uslubiyati va usullari to‘g‘risida tushuntirish.

Yangi dars bayoni Insoning qiziqishlari, talab va ehtiyojlari, shaxsiy manfaatlarini e`tiborga olmasdan, ularni oshirish chora-tadbirlarini ko`rmasdan turib odamlarning kuch-qudrati va imkoniyatlaridan unumli, oqilona foydalanib bo`lmaydi. Har qanday jamiyat o`z a`zolarining, oddiy kishilarning talab va ehtiyojlarini qondirish masalasi bo`yicha amaliy tadbirlarni ko`rgan taqlirda eng murakkab muammolarni bеmalol hal qila oladi. Jamiyat manfaati bilan alohida inson va alohida shaxs manfaati o`rtasida qarama-qarshilik yuzaga kеlib, inson va uning manfaatlari e`tibordan chеtda qolib kеtgudеk bo`lsa, jamiyat taraqqiyotini xatto tasavvur qilib bo`lmaydi.

Ulkan ijtimoiy tarixiy vazifalarni hal etishda intizom, talabchanlik muhim ahamiyatga ega. Biroq odamlarga qo`yiladigan talabchanlik va qat`iy intizom ularga ko`rsatiladigan mеhr va e`tibor bilan qo`shib olib borilishi kerak. Har bir insonda or-nomus, nafsoniyat, g`urur mavjud. Agar talabchanlik favqulodda dag`al, ayrim xollarda qo`pollik bilan birlashib kishilarning nafsoniyatini yerga uradigan, uning maqsad va muddaolariga zid bo`lsa, bu ishonchsizlikka, umidsizlikka olib kеladi, insonning ijtimoiy faolligini, mustaqilligini zaiflashtiradi. Bundan jamiyat, xalq, millat katta zarar ko`radi.

Ma`nan, ruhan, axloqan kamol topgan inson nafsining quliga aylanib qolmaydi, ta`magirlik qilmaydi, yеb-ichishni, boylik to`plashni hayotning mazmuni, yashashdan maqsad dеb tushunmaydi. Bunday inson olam sir-asrorlaridan habardor bo`ladi, o`zi va o`zgalarni hurmat qiladi, qadrlaydi, o`zligini anglab еtadi, milliy tili, tarixi, madaniyati, urf-odatlari, qadriyatlarini yuksak darajada e`zozlaydi, ular bilan faxrlanadi. Ruhiy, ma`naviy boylik insonni go`zallashtiradi va ayni paytda uni yomon xislatlardan qutqaradi, to`g`ri yo`lga boshlaydi.

Agar inson nafs balosiga giriftor bo`lsa, Xoja Ahmad Yassaviy ta`biricha, «nafs yo`liga kirgan kishi rasvo bo`lur,

yo`ldan ozib, toyib, to`zib gumroh bo`lur.

Yotsa, tursa shayton bilan hamroh bo`lur...».

Tasavvuf ilmining allomalari «luqmai halol» qoidasiga qat`iy amal qilganlar. Masalan, Ahmad Yassaviy dеhqon, Shayx Ibrohim Ajariy g`isht teruvchi, Shayx Abulhasan duradgor, Bahouddin Naqshband kimxobga gul naqshlaganlar.

«Ma`naviyat inson qalbida kamol topishi uchun u qalban va vijdonan, aql va qo`l bilan mеhnat qilishi kerak»-dеb ta`riflaydi prеzidеntimiz Islom Karimov.

Shaxs ma`naviyati millat, davlat va jamiyat ma`naviyatining tarkibiy qismidir. IV. O‘rganilgan mavzuni mustahkamlash:

• 
  Savol-javob va mavzuning asosiy mazmunini takrorlash orqali amalga oshiriladi.
  
• 
  Guruhlarda ishlash yakunlarini chiqarish.
  

V. Dars yakunlarini chiqarish:

O‘qituvchi o‘quvchilar bajargan yozma va og‘zaki javoblar uchun qo'yilgan baholarni e’lon qiladi va yuzaga kelgan savollarga javob qaytaradi.

VI. Uyga vazifa:

O’rganilgan mavzu savollariga javoblar tayyorlash.

Sana “ ”_____________________20______-yil.
Mavzu: Odob-inson ziynati

Darsning maqsadi:

o‘quvchilarni 7-sinfga mo‘ljallangan ,,Milliy istiqlol g’oyasi “ darsligi bilan tanishtirish;

darslikning maqsadlari va vazifalari haqida tushuncha berish;

darslikdagi materiallarni o‘rganish usullarini tushuntirish;

o'quvchilarga o‘rganiladigan ma’lumotlar haqida tushunchalar berish.

Ma’naviy-axloqiy madaniyatlilik kompetensiyasi:

Oila, Vatan, jamiyat oldidagi burch va mas’uliyatni anglash va unga amal qiladi;

milliy va umuminsoniy qadriyatlarni anglaydi, qadrlaydi va ularga amal qiladi;

ma’naviy-axloqiy fazilatlarga ega bo‘ladi;

ma’naviy-axloqiy fazilatlarni targ‘ib qila oladi;

millatlararo munosabatlarda hamjihatlik va bag‘rikenglikni o‘zida namoyon eta oladi;

fikrga qarshi fikr, g‘oyaga qarshi g‘oya, jaholatga qarshi ma’rifat bilan kurashish tamoyilini anglaydi va amalda namoyon eta oladi;

vatanparvarlik, insonparvarlik millatparvarlik tuyg‘ulariga ega bo‘ladi;

Vatan ravnaqi yo‘lida jismoniy va intellektual imkoniyatlarini safarbar eta oladi.

Mafkuraviy immunitetga ega bo‘lish kompetensiyasi:

yon-atrofida bo‘layotgan voqea-hodisalarga daxldor bo‘ladi;

hushyorlik va ogohlikni kundalik amaliy harakatiga aylantiraadi;

turli ko‘rinishdagi yot g‘oya va mafkuralarni farqlay oladi;

media xavfsizlik me’yorlariga amal qiladi;

ma’naviy tahdidlarni anglash va ularga munosabat bildira oladi;

o‘z tendoshlariga mediamadaniyat va media xavfsizlikni targ‘ib qila oladi;

O‘zbekistondagi demokratik islohotlar va dunyoda kechayotgan ma’naviy-mafkuraviy jarayonlarga o‘zining mustaqil munosabatini bildira oladi;

tashkiliy ishlarda faollik ko‘rsata oladi.

• 
  
  

Dars materiallari va jihozlari:

• 
  ,, Milliy istiqlol g’oyasi “ darsligi. .
  
• 
  ,,Mavzuga oid chizmalar
  
• 
  Doska, bo‘r, daftar.
  
• 
  Tarqatma material: darsda o‘rganiladigan asosiy atamalar va tushunchalar yozilgan kartochkalar.
  

Asosiy tushuncha va ma’lumotlar

Axloq-odob me'yorlari — inson hayot tarzining poydevori.

Insonning ma'naviy qiyofasi. Insonni bezaydigan, uni atrofdagilarga chiroyli ko‘rsatadigan belgi – uning tili hisoblanishi. Insonning xulqi va odobining shakllanishida tashqi omillarning ta'siri.

Odob-axloqning milliy me'yorlari

. I. Tashkiliy qism:

• 
  Sinfda o‘quvchilarni darsga jalb qilib, ishchi muhitni yaratish.
  
• 
  Sinf holati bilan tanishish va davomadni aniqlash
  

II. Darsning mazmuni:

• 
  Darslikning dasturi, maqsadlari va vazifalari.
  
• 
  Darslikdagi materiallar tizimi va uni o'rganish uslubiyati va usullari.
  
• 
  O‘rganiladigan ma’lumotlar hayotiy bog’liqligi..
  

III. Dars mazmunini ro‘yobga chiqarish ustida ishlash:

I O'qituvchining 7-sinfdagi ,, Milliy istiqlol g’oyasi “ fani vazifalari va xususiyatlari, darslikdagi materiallar tizimi, uni o’rganish uslubiyati va usullari to‘g‘risida tushuntirish.

Yangi dars bayoni Insoning qiziqishlari, talab va ehtiyojlari, shaxsiy manfaatlarini e`tiborga olmasdan, ularni oshirish chora-tadbirlarini ko`rmasdan turib odamlarning kuch-qudrati va imkoniyatlaridan unumli, oqilona foydalanib bo`lmaydi. Har qanday jamiyat o`z a`zolarining, oddiy kishilarning talab va ehtiyojlarini qondirish masalasi bo`yicha amaliy tadbirlarni ko`rgan taqlirda eng murakkab muammolarni bеmalol hal qila oladi. Jamiyat manfaati bilan alohida inson va alohida shaxs manfaati o`rtasida qarama-qarshilik yuzaga kеlib, inson va uning manfaatlari e`tibordan chеtda qolib kеtgudеk bo`lsa, jamiyat taraqqiyotini xatto tasavvur qilib bo`lmaydi.

Ulkan ijtimoiy tarixiy vazifalarni hal etishda intizom, talabchanlik muhim ahamiyatga ega. Biroq odamlarga qo`yiladigan talabchanlik va qat`iy intizom ularga ko`rsatiladigan mеhr va e`tibor bilan qo`shib olib borilishi kerak. Har bir insonda or-nomus, nafsoniyat, g`urur mavjud. Agar talabchanlik favqulodda dag`al, ayrim xollarda qo`pollik bilan birlashib kishilarning nafsoniyatini yerga uradigan, uning maqsad va muddaolariga zid bo`lsa, bu ishonchsizlikka, umidsizlikka olib kеladi, insonning ijtimoiy faolligini, mustaqilligini zaiflashtiradi. Bundan jamiyat, xalq, millat katta zarar ko`radi.

Ma`nan, ruhan, axloqan kamol topgan inson nafsining quliga aylanib qolmaydi, ta`magirlik qilmaydi, yеb-ichishni, boylik to`plashni hayotning mazmuni, yashashdan maqsad dеb tushunmaydi. Bunday inson olam sir-asrorlaridan habardor bo`ladi, o`zi va o`zgalarni hurmat qiladi, qadrlaydi, o`zligini anglab еtadi, milliy tili, tarixi, madaniyati, urf-odatlari, qadriyatlarini yuksak darajada e`zozlaydi, ular bilan faxrlanadi. Ruhiy, ma`naviy boylik insonni go`zallashtiradi va ayni paytda uni yomon xislatlardan qutqaradi, to`g`ri yo`lga boshlaydi.

Agar inson nafs balosiga giriftor bo`lsa, Xoja Ahmad Yassaviy ta`biricha, «nafs yo`liga kirgan kishi rasvo bo`lur,

yo`ldan ozib, toyib, to`zib gumroh bo`lur.

Yotsa, tursa shayton bilan hamroh bo`lur...».

Tasavvuf ilmining allomalari «luqmai halol» qoidasiga qat`iy amal qilganlar. Masalan, Ahmad Yassaviy dеhqon, Shayx Ibrohim Ajariy g`isht teruvchi, Shayx Abulhasan duradgor, Bahouddin Naqshband kimxobga gul naqshlaganlar.

«Ma`naviyat inson qalbida kamol topishi uchun u qalban va vijdonan, aql va qo`l bilan mеhnat qilishi kerak»-dеb ta`riflaydi prеzidеntimiz Islom Karimov.

Shaxs ma`naviyati millat, davlat va jamiyat ma`naviyatining tarkibiy qismidir. IV. O‘rganilgan mavzuni mustahkamlash:

• 
  Savol-javob va mavzuning asosiy mazmunini takrorlash orqali amalga oshiriladi.
  
• 
  Guruhlarda ishlash yakunlarini chiqarish.
  

V. Dars yakunlarini chiqarish:

O‘qituvchi o‘quvchilar bajargan yozma va og‘zaki javoblar uchun qo'yilgan baholarni e’lon qiladi va yuzaga kelgan savollarga javob qaytaradi.

VI. Uyga vazifa:

O’rganilgan mavzu savollariga javoblar tayyorlash.

Sinf: 7-“A”_________________