Mavzu: kungaboqar urug’ining sifat ko’rsatkichlarini aniqlash

K_q= (10-q₁) ×100 G’ 10
k -qobiqdorlik foyizda;
q₁-10g o’lchanmadagi qobiqdan ajratilgan urug’lar;
Sifati buzilgan va puch urug’lar miqdorini aniqlash:
Kungaboqar urug’ining iflosligi aniqlangandan so’ng, toza urug’lardan 10g o’lchanma olinadi. Har bir urug’ qobig’idan ajratiladi. Puch xamda sifati buzilgan urug’lar alohida o’lchanadi va foyizda quyidagi formula orqali ifodalanadi:
Xq=Q(q₁*q₂)G’10
q -100g o’lchanmadagi puch (sifati buzilgan) urug’lar miqdori, g;
q₁-10g o’lchanmadagi puch (sifati buzilgan) urug’lar miqdori, g;
q₂ -100g o’lchanmadagi toza don miqdori;
Ishning natijalari:

Aralashma nomi		Gramm	Foiz (%)
I	Keraksiz aralashma
1.
2.
3.
II	Moyli aralashma
1.
2.

10g namunadan ajratildi:
puch urug’lar g
sifati buzilgai urug’lar g
Toza urug’larning umumiy miqdori:
Puch urug’lar umumiy soni:
Sifati buzilgan urug’lar umumiy soni:
Qobiqdorlik
O’lchanma og’irligi.______________________________g
I-chi namunadagi qobiqlar massasi_______________g
II-chi namunadagi qobiqlar massasi______________g
Qobiqdorlik ______________________%
Xulosa: quyidagi namuna standart bilan taqqoslanadi.
Iflos va moyli aralashmalarning massa ulushini aniqlash
Ishning maqsadi: Ishlab chiqarishga kelayotgan moyli urug‘lar tarkibida bir qancha miqdorda iflos va moyli aralashmalar mavjud bo‘lib, urug‘larni aynan shu aralashmalardan tozalash maqsadida, iflosligini aniqlash choralarini o‘zlashtirish.
Kerakli reaktiv va asboblar: 4-sinf laboratoriya tarozisi, elak, chinni kosacha, skalpel, ajratgich taxta.
Ishning bajarilishi: Urug‘larda iflos va moyli aralashmalar miqdorini aniqlash uchun o‘rtacha namuna deyarli quyidagi o‘lchamlargacha qisqartiriladi: kungaboqar, soya, kanakunjut – 100 g; raps, zig‘ir – 10 g.
100 g namunani ajratgichda, oz miqdordagisini esa diagonal bo‘lish yo‘li bilan ajratiladi. Taxlil uchun ajratilgan urug‘lar 4-sinf tarozisida ikkinchi o‘nlik qiymatgacha o‘lchanadi. Tortilgan namuna ma’lum diametrli standart elakdan o‘tkaziladi: kungaboqar, soya, kanakunjut uchun - 3 mm, zig‘ir, raps uchun – 1 mm.
Elakdan o‘tmagan miqdor ajratish taxtasida moyli va iflos aralashmalardan tozalanadi. Elakdan o‘tgan to‘liq miqdor esa iflos aralashmaga mansub bo‘ladi.
Kanakunjut taxlilida urug‘ qobig‘i qo‘lda ajratilib, ajratilgan urug‘larni alohida yig‘iladi, qobig‘ini esa organik iflosliklarga qo‘shiladi.
Ajratilgan iflos va moyli aralashmalar alohida tortiladi. Iflos (moyli) aralashmani massa ulushi X (% da) quyidagicha aniqlanadi:

bu erda: m₁ – iflos (moyli) aralashma og‘irligi, g;
m – urug‘ og‘irligi, g.
Kungaboqar urug‘ining puch urug‘lar massa ulushini aniqlash uchun, iflosliklardan tozalangan namunadan 10 g olinadi. Barcha urug‘lar tortilib, puchlarini ajratiladi va tortiladi.
Puch urug‘larning massa ulushi X₁ (% da) quyidagicha topiladi.

bu erda: m₁ – iflos aralashma og‘irligi, g;
m₂ – moyli aralashma og‘irligi, g;
m₃ – puch urug‘lar og‘irligi, g.
Umumiy ifloslik X₂ (% da) quyidagi formula yordamida topiladi:
X₂ = X + X₁ (4)
bu erda: X – iflos aralashma, %.
Bir vaqtning o‘zida puch urug‘lar bilan (10g) kungaboqarning mag‘zini rangi o‘zgargan urug‘larning massa ulushi aniqlanadi. Rang o‘zgarishi – mag‘iz buzilganligi (defektligi)ni ko‘rsatadi. Mag‘izining rangi o‘zgargan urug‘larning massa ulushi X₃ (% da) (3) formuladan topiladi.
Barcha moyli aralashmalar X₄ (% da) quyidagicha topiladi:
X₄ = m₂ + X₃ (5)
Iflos yoki moyli aralashmalar massa ulushi (% da) aniqlanganda, parallel aniqlashlar orasidagi farq quyidagi keltirilgan ko‘rsatkichlardan ortiq bo‘lmasligi kerak:

Iflos yoki moyli aralashmaning massa ulushi, %	Cheklanishning ruxsat etilgan me’yori, %
0,5 gacha	0,2
0,5 – 1	0,4
1 – 2	0,6
2 – 3	0,8
3 – 4	1
4 – 5	1,2
5 – 6	1,4
6 – 7	1,6
7 – 8	1,8
8 – 9	2
9 – 10	2,2
10 – 15	2,6
15 – 25	3