Mavzu: Kvant xromodinamikasi va kuchlarning umumlashgan nazariyasi. Kirish

Lazer rezonatorlari

R – ma’lum bir chastota va shaklga ega bo‘lgan tashqi kuchlar ta’sirida maksimum ampilitudali tebranishlar hosil qiluvchi sistema.
Rezonator turg‘un elektromagnit to‘lqinlar hosil qiluvchi optik sistema bo‘lib, majburiy nurlanish jarayonlari uchun zarur bo‘lgan yuqori intensivlikdagi nurlanishlar hosil qilishga hizmat qiladi. Rezonatorlar yorug‘lik kvantlari yashash vaqtini uzaytiradi va majburiy turlanishlarning spektral xarakteristikalarini ham shakllantirishga xizmat qiladi ya’ni uni chastotasini boshqaradi.
Eng sodda rezonator – Fabri – Pero rezonatori ikki yassi parallel ko‘zgulardan iborat. To‘lqinlar aks etgan difraksion yo‘qotishlarni kamaytirish uchun ko‘proq bitta yoki ikkita sferik ko‘zgulardan foydalaniladi.
Turg‘un rezonatorlarda ko‘zgular orasida ko‘p marta o‘tishi natijasida shunga mos keladigan elektromagnit to‘lqin taqsimoti vujudga keladi. Agar ko‘zgular to‘lqini o‘tkazmaydigan bo‘lsa (ξ = 0) nurlanish cheksiz kvant davomida mavjud bo‘ladi. Noturg‘un rezonatorlarda nurlanish ko‘zgular xarakterlovchi kattalik Freuel soni
(3.39)
va L – butun son rezonatorni o‘ziga xos bo‘lgandagi bog‘liq va ko‘zgular orasidagi masofa. Bu holda rezonatorning turg‘unlik sharti
(3.40)
L – ko‘zgular orasidagi masofa R₁, R₂ – ko‘zgular egrilik radiuslari ular botiq ko‘zgular uchun – musbat va qavariqlar uchun – manfiy qiymatga ega.
Rezonator turlari: R₁=R₂=∞
L_p – ko‘zgular orasidagi masofa R₂=2L_p R₁=∞
R₁=R₂=2L_p
R₁=R₂ ‹ 0
Turg‘un rezonatorlar ichida eng ko‘p qo‘llaniladigani – yassi va botiq ko‘zgudan tashkil topgan. Lekin, boshqarishga ya’ni sozlashga qulay bo‘lgan rezonatorlar 2 egri (botiq, qavariq) ko‘zgulardan tashkil etiladi.
Bunday lazerlarning asosiy kamchiligi chiqish bo‘conuqlarining noturg‘unligidir. Bunda ishlatiladigan dielektrik materiallar yuqori zichlikdagi nurlanishlarga chidayolmaydi. Katta quvatli lazerlarda ko‘proq noturg‘un cferik ko‘zguli rezonatorlar ishlatiladi. Bu holda tashqariga chiqadigan nurlanish chiqish ko‘zgusining yorug‘likni o‘tkazish hususiyati bilan emas, balki sistemasi geometrik o‘lchamlari bilan belgilanadi.