Mavzu: Lansetnikning asosiy xususiyatlari oziqlanishi ko`payishi va hayot kechirishi Reja: I. Kirish II. Asosiy qism

Xordalilarning umumiy tavsifi. Xordalilarning tana bo‘ylab o‘tadi-gan o‘q skeleti – xordasi bo‘ladi. Xordalilarga 43 000 ga yaqin tur kiradi. Ular bosh skeletsizlar va bosh skeletlilar, ya’ni umurtqalilar kenja tiðlariga ajratiladi. Bosh skeletsizlarning bosh miyasi va bosh skeleti rivojlanmagan, skeleti xordadan iborat­. Xorda hayoti davo-mida saqlanib qoladi. Bu kenja tiðga lansetniklar sinfi kiradi.
Bosh skeletlilarning markaziy nerv sistemasi bosh miya va orqa miyadan, skeleti tog‘ay yoki suyakdan iborat; xorda faqat embrional rivojlanish davrida bo‘ladi. Ularga tog‘ayli va suyakli baliqlar, suvda va quruqlikda yashovchilar, sudralib yuruvchilar, qushlar, sutemizuv­ chilar kiradi.
Lansetniklar (Branchiostoma, yaʼni Amphioxus) — bosh skeletsizlar kenja tipiga mansub xordalilar sinfi. Uzunligi 8 sm gacha, tanasi lansetsimon,och pushti rangli shaffof; xordasi tanasining oldingi uchigacha yetadi. 11 turi bor. Tipik vakili lansetnik (Brachiostoma lanceolatum, yaʼni A. lanceolatus) moʻtadil va iliq suvli dengizlarda 10—30 sm chuqurlikda koʻmilib yashaydi; qumdan tanasining oldingi qismi chiqib turadi. Plankton bilan oziqlanadi. Dum suzgichi lansetga oʻxshash (nomi shundan olingan). Terisi yalangʻoch (tangachalar bilan qoplanmagan). Dum suzgichidan boshqa suzgichlar boʻlmagani uchun faol harakatlanmaydi. Ogʻiz teshigi paypaslagichlar bilan oʻralgan. Koʻrish va eshitish organlari boʻlmaydi. Jabra yoriqlari 100 juft. Terisi ostida joylashgan Gess koʻzchalari yordamida yorugʻlikni sezadi. Ayrim jinsli. Uvildirigʻini suvga tashlaydi, tuxumlari suvda urugʻlanadi. Lichinkasi erkin suzib yuradi. Lansetniklarni ilk bor 1774-yilda rus olimi Peter Simon Pallas topgan va uni mollyuska (Umax lanceolatus) sifatida tavsiflangan. Aleksandr Kovalevskiy lansetniklarni eng tuban tuzilgan xordali hayvonligini koʻrsatib bergan. Lansetniklar koʻpchilik dengizlarda, jumladan, Qora dengizda ham uchraydi. Lansetniklar sanoat ahamiyatiga ega emas. Mahalliy xalqlar isteʼmol qilishadi. Lansetniklar xordalilarning kelib chiqishini tushuntirishda nazariy ahamiyatga ega.Qon aylanish sistemesi barcha xordalilariniki singari yopiq bo'ladi. Lekin qon yagona qon aylanish sistemasi bo'ylab harakatlanadi. Asosiy qon tomirlari qorinva aortalardan iborat.

Xulosa
Xulosa qib aytganda Lansetnik tanasining oldingi uchida pastga qaragan va sezuvchi (o‘simta) qamragichlar bilan o‘ralgan katta og‘iz oldi voronkasi bo‘ladi (3-rasm). Lansetnikning yelka qismida bo‘yiga tomon pastgina yelka suzgich qanoti mavjud. Dumi keng suzgich qanoti bilan o‘ralgan bo‘lib, shaklan nayza yoki tibbiyot asbobi — lansetga o‘xshaydi, bu hayvonning nomi ham shundan olingan. Qorin tomonining orqa qismida dumosti suzgich qanot o‘rnashgan. Og‘iz oldi voronkasining oxirida, gavda pastki bo‘lagining ikki yon tomonida bir-biriga parallel o ‘rnashgan ikkita metaplevral burma bo‘lib, bu burmalar gavdaning orqa uchiga ancha yaqinroq qismida qo‘shilib ketadi. Shu burmalarning qo‘shilgan yerida jabra oldi bo‘shlig‘i yoki atrial bo‘shliqni tashqi muhit bilan bog‘lovchi atriapor bor. Atriapordan uzoqroqda va gavdaning bir oz chaproq tomonida — orqa chiqaruv teshigi joylashgan. Teri qoplagichi. Hamma yuqori xordalilarniki singari, lansetnikning teri qoplag‘ichlari ham ikkita asosiy: sirtqi epideynirs va uning tagidagi korium qavatidan iborat. Lekin umurtqalilarnikiga qarshi o ‘laroq, lansetnikning epidermisi xuddi umurtqasizlardagidek bir qavat bo‘lsa. koriumi asosan yopishqoq to‘qimadan iborat. Muskul sistemasi. Lansetnikning muskul sistemasi oldingi uchidan to oxiriga qadar qator o‘mashgan bir qancha muskul segmentlari — miomerlardan hosil bo'lgan