Mavzu. Lipidlar almashinuvi. Uog’larni to’qimalarda parchalanishi. Glisirining oksidlanishi

ta’siri 

O‘t kislotalar 

xolan

 kislotasining hosilasidir. 

Xolan kislotadan quyidagi o‘t kislotalar hosil 

bo‘ladi: 

• xolat (3,7,12 trioksixolan kislotasi); 

• dezoksixolat (3,12 dioksixolan kislotasi); 

• xenodezoksixolat (3,7 dioksixolan kislotasi)  

.  

 

---

 

---

O‘t kislotalarining ta’siri: 

yog‘ va suvning yuzasini (sirtini) 

tarang kuchini pasaytirib yog‘larni 

emulsiya (mayda tomchi shakli)ga 0,5 

mk  xilomikronlarga aylantiradi; 

lipaza fermentini faollaydi; 

o‘t kislota yog‘ kislota va 

monoglitserid bilan mitsellalar 

kompleksi hosil qilib ularning 

so‘rilishiga imkoniyat yaratadi  

 

---

 

 

Triglitseridlar parchalanish reaksiyasining ketma-ketligi

:  

yo‘l bilan yuz beradi: 

 

Nuklein kislotalar tarkibi 

 

 

• a) aerob (kislorodli) parchalanish; 

b) anaerob (kislorodsiz) parchalanish; 

d) pentozofosfat (apotomik) parchalanish.  

 

---

 

 Bu reaksiya ketma-ketligida ta’sir etuvchi fermentlar har xil 

joylashuvga ega. 

Triglitseridlipaza va diglitseridlipaza

 fermenti o‘n 

ikki barmoqli ichakga me’da osti bezidan quyiladi. 

Monoglitseridlipaza esa ichak shilliq qavatida hosil bo‘ladi. 

Fosfolipidlar parchalanishi 

fosfolipazalar ta’sirida roy beradi. 

 Fosfolipaza A1 fosfoglitserid tarkibidagi glitserin birinchi uglerod 

atomidagi yog‘ kislotaning efir bogini uzadi. 

 Fosfolipaza A2 fosfoglitserid molekulasining ikkinchi holatidagi 

yog‘ kislotani uzib lizofosfatid hosil qiladi. Ko‘pincha bunday 

fosfolipaza ilon zahri, qora-qurt zaharida bo‘lib, ularning ta’sirida 

hosil bo‘lgan lizofosfatidilxolin eritrotsitlarning gemoliziga olib 

keladi. 

 Fosfolipaza C fosfoglitserid molekulasi tarkibidagi glitserin 

qoldig‘idagi uchinchi uglerod atomi va fosfat kislota orasidagi 

bog‘ni uzadi.  

 Fosfolipaza D fosfoglitseridning fosfat kislota va azotli asosi 

orasidagi bog‘ni uzadi:  

 

 

---

• Bir molekula glyukoza aerob oksidlanishida 38 molekula ATF 

hosil bo‘ladi. Buning 8 molekulasi – glikolitik (I) bosqichda; 6 

molekula – piruvatning oksidlanish yo‘li bilan 

dekarboksillanish (II) bosqichda; 24 molekulasi 

esa – Krebs sikli (III) bosqichda yuzaga keladi  

• Glyukozaning aerob oksidlanishida degidrogenaza fermentlari 

ta’sirida ajralib chiqqan vodorodni (NAD·H2 ni) to‘qima nafas 

olish zanjirida oksidlanishi uchun u avvalo sitoplazmadan 

mitoxondriyaga o‘tish lozim. Bu 2 xil «mokki» mexanizmlar 

yordamida amalga oshiriladi: 

1) Glitserofosfat «mokki» mexanizmi. 

2) Malat «mokki» mexanizmi.  

 

 

---