Mavzu: Makroiqtisodiyot fanining tadqiqot usullari Asosiy makroiqtisodiy masalalar. Makroiqtisodiyot fanining predmeti

3. Chegaralangan resurslar va ―daromadlar –xarajatlar‖ ning 
doiraviy oqimi modeli
Makroiqtisodiyotda mamlakat iqtisodiyoti va uning yalpi ishlab
chiqarishning o‗sishi, pasayishi, turg‗unlik davrlarini iqtisodiy tahlil
qiladi va uni tartibga solish iqtisodiy mexanizmlarini yaratadi.
Makroiqtisodiyotdagi 
muammolarni 
qisqacha 
quyidagicha
ifodalash mumkin: Insonlar chegaralangan imkoniyatlar doirasida
yashaydilar. Jamiyatda yoki umuman dunyo miqiyosida barcha
resurslar, mablag‗lar, vaqt, chegaralanganligi u yoki bu ishlab
chiqarishni 
ma‘lum vaqtda amalga oshirishni taqazo etadi.
Mablag‗larining chegaralanganligi u yoki bu maqsadni insonlarning
jismoniy va aqliy imkoniyatlari chegaralangandir. Masalan, vaqtning
oshirishni 
moliyaviy 
jihatdan 
mushkullashtiradi. 
Resurslarning
chegaralanganligi barchaning bir vaqtning o‗zida hamma ehtiyojlarini
ko‗ndirish mumkin emasligi muammosi paydo buladi va hokazo.
Shuning uchun Makroiqtisodiyotda davlatda nimalarni, qanday va
kimlar uchun ishlab chiqarish muammosi hal qilishga qaratilgandir.
Bundan tashqari resurslarning chegaralanganligi oqibatida raqobat
yuzaga keladi. Bu kishilar o‗rtasidagi raqobat bo‗lmasdan, balki
alternativ maqsadlar o‗rtasidagi raqobatdir, chunki bir resursni uzi bir

---

necha maqsadlarga ishlatilish mumkin. Bu vaqtda ma‘lum bir variantda
resurslardan samarasiz foydalanishi hollari va boshqa salbiy holatlar
paydo bo‗lishi mumkin. Bularning natijasida iqtisodiyot bir tekis
rivojlanmaydi.
Bu iqtisodiyotdagi notekislikni davlat Makroiqtisodiy siyosat olib
borilib, ma‘lum darajada barqarorlikka erishiladi.
Iqtisodiyotga davlat ikki yo‗l bilan ta‘sir o‗tkazishi mumkin.
Ulardan biri davlatni soliqlardan foydalanishi va byudjet mablag‗larini
sarflashi bilan bog‗lik bo‗lib, u fiskal siyosat deyiladi. Ikkinchisi
iqtisodiyotda pul muomalasini va kredit pullar miqdorini tartibga
solishdan iborat bo‗lib, u monetar siyosat deyiladi.
Bundan tashqari hukumat iqtisodiyotga maoshlar va narxlarni
chegaralashtirish, valyuta kurslarni va tashqi savdo siyosati orqali ham
keskin ta‘sir o‗tkazishi mumkin.
Har qanday iqtisodiy tizimda tovarlar va xizmatlarni takror ishlab
chiqarish umumiy jarayonini resurslar, tovar va xizmatlar, daromadlar
hamda xarajatlarning