Mavzu: Maktabgacha ta’lim tashkilotlarida matematika bo‘yicha ishlarni rejalashtirish va qayd qilish. Topshirdi: Rahmatullayeva Laylo Qabul qildi

Elementar matematik tasavvurlarini rivojlantirish. Pedagoglar va ota-onalar har bir bola ruhiy rivojlanishida o‘ziga xos xususiyatlariga ega ekanligi va bu xususiyatlar u yoki bu faoliyat turlarini egallashda namoyon bo‘lishini yodda tutishlari lozim. Maktabgacha ta’lim tashkilotlarida ilk matematik tasavvurlarni shakllantirishda bolalar yoshiga mos ravishda ko‘rgazmali qurollar tanlanishi yaxshi natija berishi tajribalarida sinalgan. Bolalardagi matematik bilim hayotdan ajralmagan holda dunyoni chuqurroq, to‘laroq o‘rganishga imkoniyat yaratadi. Matematik tushunchalarni rivojlantirish darajasi turli insonlarda turlicha bo‘ladi . Uning shakllanishi doimiy mashq qilinishini talab qiladi. Bu mashqlar oilada va maktabgacha ta’limda amalga oshiriladi. Tushuncha bu predmetlar va hodisalarni ba’zi bir muhim alomatlariga ko‘ra farqlash yoki umumlashtirish natijasidir. Masalan, son, miqdor, kesma, to‘g‘ri chiziq va boshqalar.
Maktabgacha katta yoshdagi bolalarni matematikani o‘rganishga tayyorlash maktabning zarur predmetlaridan biri sifatida tan olingan. Bolalarda elementar matematik tushunchalarni shakllantirish nazariyasi va metodikasining bosh masalasi bolalarda matematik tushunchalarni shakllantirishning didaktik asoslarini ishlab chiqishdan iborat.
Bolalarda matematik tushunchalarni shakllantirishning nazariy jihatlari psixologik , pedagogik va boshqa fundamental fanlar asosida yaratiladi. Jumladan:
- ko‘rgazmali dasturli hujjatlar;
- metodik adabiyotlar;
- jamoa va yakka tartibda ish olib borish;
- elementar matematik tushunchalarni shakllantirish;
- inson ijodiy faoliyatining butun maqsadli ko‘rinishlari asosida amalga oshiriladigan pedagogik jarayondir.
Matematik tushunchalarni shakllantirishning maqsadi – bolalarga faqat matematikani o‘rgatishdan emas, balki ularni hayotga tayyorlash, o‘zlarining hayotdagi o‘rinlarini topishga yordam berishdan iborat. Zamonaviy matematikada “son” , “figura” va boshqa tushunchalarni asoslashda to‘plamlar nazariyasidan foydalaniladi. Bolalar bilan ishlash narsalarning umumiy belgilariga qarab tanlash, guruhlarga birlashtirishni o‘rgatishdan boshlanadi. Bolalarni maktabga tayyorlash son-sanoqni, geometrik shakllarni, fazo va vaqt haqidagi tasavvurlarini shakllantirishdan iborat bo‘ladi. Matematik adabiyotlarda qiziqarli masalalarga keng o‘rin berilganligi bejiz emas. Negaki o‘yin orqali yondashuv ta’lim jarayonini osonlashtiradi, deb hisoblashgan. Nafaqat osonlashtiradi, balki bu fanga qiziqishni kuchaytirib, bolani chuqurroq bilim olishga undaydi. Shuning bilan birga matematik quvnoq va maktabgacha ta’lim tashkilotiga bormaydigan bolalar uchun ham qiziqarli bo‘lishi kerak. Boshqa tomondan qaraganda, eng oddiy matematik misol va masalalar oddiy bilish ko‘nikmasigagina emas, tez fikrlash, tasvirlash, o‘qish malakasini ham rivojlantirish lozim. Olimlarning fikricha, tarbiyachi ilk matematik ko‘nikmalarni shakillantirish ilk iqtisodiy ta’lim bilan uzviy holda olib borish maqsadga muvofiqdir. Bundan kelib chiqadiki, matematikani turmush materiali asosida yoki yoshga mos ravishda o‘rgatish maqsadga muvofiq.