Mavzu: maktabgacha ta’limni moliyaviy taminlashda mudiraning roli
Download 128 Kb.
|
Mavzu maktabgacha ta’limni moliyaviy taminlashda mudiraning rol-fayllar.org
|
Kurs ishining obyekti: Maktaagcha ta’limning rivoshanishi .
Kurs ishining metodlari: Kurs ishini tayyorlashda quyidagi metodlardan foydalandim. Anketa, suhbat, ekseimental, tajriba ,bahs-munozara, test rasmlargaqarab topish, zinama- zina va boshqa metodlar. Kurs ishining tuzilishi: Kurs ishi Kirish, Mundarija, 2 bob, 6ta reja, xulosa, tavsiyalar, foydalanilgan adabiyotlar ro’yxati, ilovalardan iborat. I-BOB. MAKTABGACHA TA’LIM TARAQIYOTIDA BOSHQARUVNING O’ZIGA XOS XUSUSIYATLARI. 1.1 Maktabagcha talimni moliyaviy taminlashda o’ziga xos xususiyatlar. 1891-1903 yillar davomida mablag‘ yo‘qligi sababli bog’cha bir necha marta yopilgan. Ta’lim-tarbiyaga oid ilg‘or g‘oyalarning ta’siri ostida Toshkentda 1903 yil fevral oyida “Oilaviy ta’lim-tarbiyaviy to‘garagi” tashkil qilindi. To‘garak harbiy Ministr va Xalq maorifi tomonidan tasdiqlangan Ustav asosida ish boshladi. U o‘z oldiga quyidagi vazifalarni: 1.Bolalarga ta’lim-tarbiya berish usullarini rivojlantirish va takomillashtirishda yordam berish;Pedagoglar bilan ota-onalarni va bolalar tarbiyasi ishini boshqaradigan kishilarni(oila, maktab va bolalar bog‘chasining yagona tarbiyaviy ta’sir etishini belgilash maqsadida) bir-birlariga yaqinlashtirishni qo‘yadi. Bu to‘garakda maktabgacha seksiyasi ham faoliyat ko‘rsatgan. Ta’lim-tarbiya to‘garagi yuzaga kelgunga qadar bolalar bog‘chasining tarbiyaviy ishida muayyan pedagogik tizim yo‘q edi, shu sababli to‘garak a’zolari bolalar tarbiyasi bilan bog‘liq bo‘lgan masalalarni muhokama qilishar edi. Bolalar birinchi marta 4-yoshdan 6-yoshgacha va 6-10 yoshgacha bo‘lgan ikki xil yosh guruhlariga bo‘lindi. Mashg‘ulotlar, o‘yin va ko‘ngil ochishlar programmasi belgilab qo‘yildi. Harakatli o‘yilar, xor bo‘lib aytiladigan ashula, o‘qish, rasm chizish, loy va plastilindan narsalar yasash, gimnastika mashqlarini reglamentga soladigan jadval tuzildi. Ota-onalarning talabi bilan fransuz va nemis tillari o‘rgatilgan, bu ishlarni mutaxassislar tomonidan tekin amalga oshirilgan. - olg’a surilgan g’oyalar baholanmaydi va tanqid - ish sifatiga emas, soniga qaror. - istalgan g’oyalarni mumkin qadar kengaytirish va rivojlantirishga harakat qilinadi; - muammo yechimidan uzoq g’oyalar ham qo’llab-quvvatlanadi; - barcha g’oyalar yoki ularning asosiy mag’zi (farazlari) qayd etish yo’li bilan yozib,olinadi - “hujum”ni o’tkazish vaqti aniqlanadi va unga rioya qilinishi shart; imtiyozli sinflarning bolalari uchun 1891yilda “Bog‘dorchilik” jamiyati tomonidanToshkent istirohat bog‘ida maktabgacha va maktab yoshidagi bolalar uchun “Bolalar maydonchasi xilida” birinchi bolalar bog‘chalari ochildi. Bolalar bog‘chasi istirohat bog‘i maydonidan sersoya joy ajrat Sirdaryo, Samarqand, Toshkent shag‘rida bolalar bog‘chalari kabi ayrim bog‘chalar yuzaga keldi. 1909-1910 yillarda va keyinchalik xususiy bog‘chalar paydo bo‘ldi: bu bog‘chalarda 6-yoshdan boshlab bolalarni asosan gimnaziyaga o‘qishga tayyorlanar edi. Bunday bolalar bog‘chalari xususiy uylarda ochilar vatamomila ota-onalar ta’minotida bo‘lgan. Ma’lumotga ega bo‘lgan va chet tillarini biladigan o‘qimishli xonimlar tarbiyachi edilar. Ammo mazkur bolalar bog‘chalari faqat badavlat ota-onalarning ehtiyojini qondirgan edi. Davlat tomonidan ijtimoiy bolalar bog‘chalari faqat 1917 yildan keyingina yalpi tarzda tashkil etildi.Ijtimoiy maktabgacha ta’lim - bu Davlat tomonidan tashkil etiladigan Davlat muassasalari bo‘lib, unda maktabgacha tarbiya yoshidagi bolalarga ta’lim va tarbiya beriladi. Ijtimoiy maktabgacha ta’limning vujudga kelishi asosan 1917-1918 yillardan keyingi davrlarga to‘g‘ri keladi. Bunda xalq komissarligining maktabgacha tarbiya bo‘yicha 1917 yil 20 noyabrdagi deklaratsiyasi «Bolalar himoyasi Sovetining tuzilishi mamlakatda Davlat tomonidan maktabgacha tarbiya muassasasalarini ko‘plab ochilishi maktabgacha tarbiya bo‘yicha xodimlarni tayyorlash vazifalarini qo‘yadi. Xotin-qizlarni mamlakatimizning xo‘jalik va siyosiy hayotiga etish ishlari bolalar bog‘chalari tarmoqlarini kengaytirish va qishloqda dastlabki bolalar bog‘chalarini tashkil etishda qadam qo‘ydi. 1918 yilda Turkiston Xalq komissarligi qoshida maktabgacha tarbiya bo‘limi tashkil etiladi. Bu bo‘limning vazifasi joylarda katta tashkiliy ishlarni – bolalar bog‘chalari uchun joy qidirish va ularni kerakli jihozlar bilan ta’minlash, tarbiyachilar tanlash va ota-ona o‘rtasida pedagogik tashviqot qilishdan iborat edi. O‘zbekistonning tub joy aholisi bolalarini maktabgacha tarbiya muassasalariga jalb etish uchun kurash juda murakkab va qiyin sharoitda olib borildi. 1918 yildi Toshkentning sobiq eski shahar qismida o‘zbek bolalari uchun 4-ta bog‘cha ochishga muaffaq bo‘lindi. 1919 yilda qabul qilingan Davlat dasturlarida xalq maorifi sohasida: Ijtimoiy tarbiyani yaxshilash va xotin-qizlarni ozod qilish maqsadida maktabgacha tarbiya muassasalari tarmoqlarini vujudga keltirish haqida fikr yuritildi. Davlatning bu umumuiy siyosiy yo‘li asosida Turkiston ASSR Maorifi Xalq Komissarligi oldida davlat maktabgacha tarbiya muassasalari tarmoqlarini vujudga keltirish, metodik ko‘rsatmalar ishlab chiqish, kadrlar tayyorlash va boshqa ma’suliyatli vazifalar paydo bo‘ldi. Turkistonda dastlabki davlat bolalar bog‘chalari 1918 yilning ikkinchi yarmida tashkil etila boshlandi. 1918 yil 20 oktyabrda Turkiston Maorifi Xalq Komissarligi qoshida Respublikadagi maktabgacha tarbiya sohasida barcha tadbirlarni amalga oshirish uchun ma’muriy organ sifatida maktabgacha tarbiya bo‘limi tashkil qilindi. Xuddi shu yilda viloyat xalq maorifi bo‘limlarining qoshida maktabgacha tarbiya kichik bo‘limlari tashkil qilingan. Bu tadbir Respublikada maktabgacha tarbiyaning jonlaniga yordam berdi. Maktabgcha tarbiya bo‘limlarining faoliyati uch asosiy yo‘nalishda. Bolalar bog‘chalarini ochish, ularni binolar, mebel va jihozlar bilan ta’minlash; Maktabgacha tarbiya xodimlari, shu jumladan maxalliy, milliy vakillaridan kadrlartayyorlash; Ota-onalar o‘rtasida tashviqot tushuntirish ishlarini olib borishdan iborat edi. Birinchi bog‘cha – Shayxontoxur dahasida Hasanova - mudiri: Mahsuma Qoriyeva va Robiya Abdurashidova tarbiyachi bo‘lib faoliyat ko‘rsatgan.
Ikkinchi bog‘cha - Xo‘ja ko‘chasida Anvar Yausheva mudiri bo‘lgan.Uchinchi bog‘cha - Ko‘kcha dahasidagi Langar ko‘chada ochilgan.To‘rtinchi bog‘cha - Beshyog‘och dahasida ochilgan bo‘lib, bunda tarbiyachi Qodirxonov mudirlik qilar ko‘rsatmali qo‘llashmalar, bolalarni ovqatlantirish va ularga meditsina xizmati ko‘rsatishga muvofiq qilib qurish va saqlash yuzasidan belgilangan normalarga rioya qilish vazifasi yuklansin» - deyiladi.1944 yil 9 yanvar Xalq Komissarlari Sovetining «Bolalar bog‘chalari tarmoqlarini kengaytirish va ularning ishini yaxshilash tadbirlari to‘g‘risidagi» qororida: Mahalliy ijroiya komissarlariga xalq komissarliklari va boshqarmalarning bolalar bog‘chalarida bo‘sh o‘rinlar bo‘lsa, shu bo‘sh o‘rnilardan 20% gacha bo‘lgan qismini shu korxonada ishlamasa ham, yaqin shy korxonalarning bolalar bog‘chasiga yaqin joyda turadigan ota-onalarning bolalari bilan to‘ldirish huquqi berilsin. Bolalarni bolalar bog‘chalariga yuborish xalq maorifi bo‘limlari tomonidan rasmiylashtiriladi». 1935-yil «Maktabgacha ta’lim» kafedrasi o‘z faoliyatini boshlaydi. O‘zbekistondagi ta’lim tizimidagi ulkan yuksalishlar XX asrning 50-yillariga to‘g‘ri keladi. Bu yillarga kelib, maktabgacha tarbiya sohasida malakali oliy ma’lumotga ega bo‘lgan kadrlar tayyorlashga kuchli ehtiyoj sezildi. 1947 Davlatimiz tomonidan qabul qilingan qarorga binoan 1935 yilda Nizomiy nomli TDPI tashkil etildi va xuddi shu yildan boshlab, «Maktabgacha yilda esa TDPI «Nizomiy» nomi beriladi. 70-yillik tarixiy davr mobaynida maktabgacha pedagogika kafedrasi katta ijodiy yo‘lni bosib o‘tdi.O‘zbekistonda maktabgacha tarbiya bo‘yicha oliy ma’lumotli mutaxassislarni tayyorlash borasida tashkiliy-pedagogik, ilmiy-metodik, o‘quv-tarbiyaviy, ma’naviy-ma’rifiy ishlarni olib borishda maktabgacha pedagogika kafedrasi namunali ishlarni tashkil etdi. “Menejment” inglizcha so‘z bo‘lib, o‘zbek tilida boshqaruvni tashkil etish (boshqarish, boshqaruv hoki-miyati, tashkil etish), rahbarlik qilish (rejalashtirish, tartibga solish-muvofiqlashtirish, nazorat qilish) ma’nolarini anglatadi. Menejment ko‘zlangan maqsadlarga erishish uchun faoliyatni, ya’ni insonlar yoki ularning guruhlari faoliyatini muvofiqlashtirish hamda boshqarish usullari, shakllari va vositalari majmuidir.L.Fishman fikriga ko‘ra, ta’lim menejmenti – bu ilmiy asosda tashkil etilgan, o‘ziga xos pog‘onaviylikka asoslangan boshqaruv: rahbar, pedagogik jamoa, ta’lim oluvchilar jamoasi. Shunga ko‘ra boshqaruvni turli xil modellar asosida amalga oshirish mumkin: integral model, birinchi pog‘ona – pedagogik jamoa faoliyatini boshqarish; ikkinchi pog‘ona – bolalar faoliyatini boshqarish.Bundan tashqari, olimlar ta’lim menejmetining bir qator o‘ziga xos xususiyatlarga ega ekanligini ham ta’kidlab o‘tishadi.Ular orasida quyidagi xususiyatlar asosiy hisoblanadi:
ta’lim menejmenti “maqsadga muvofiqlik” so‘zi bilan aniqlanadigan ma’naviy o‘lchovga ega;ta’lim menejmenti – bu fan va san’at (chunki bunda insonlar o‘rtasidagi o‘zaro munosabatlar katta rol o‘ynaydi); menejment mazmunida o‘z aksini topadigan shaxs, davlat va jamiyat manfaatlarining o‘zaro dialektik birligi; ta’limni boshqarishda jamoatchilikning faol qatnashuvi. Mamlakatimizda menejment fanining rivojlanishiga salmoqli hissa qo‘shgan olimlardan M.Sharifxo‘jaev, Yo.Abdullaevlar boshqaruv o‘ziga xos yuksak san’at va mahoratni talab qiluvchi tanlov, shu tanlov asosida qaror qabul qilish va uning bajarilishini nazorat qilish ekanligini ta’kidlab, quyidagicha ta’rif beradilar: buyruq chiqarish, qaror qabul qilish, xodimlarga jazo berish yoki rag‘batlantirishda jamoa fikirini hisobga olmaydi;
o‘zini jamoadan uzoq tutadi; jamoa a’zolarini bevosita muloqatda bo‘lishini chegaralab qo‘yadi;
o‘zining noo‘rin harakatlarining tanqid qilinishiga chiday olmaydi; o‘ziga bo‘ysinuvchilarning harakatlarini keskin ravishda tanqid qilishni yaxshi ko‘radi; muttasil buyruq berishga, hammani o‘z istaklariga so‘zsiz bo‘ysindirishga intiladi; ko‘p gapirishni yoqtirmaydi, lekin bo‘ysinuvchilari bilan muomilada bo‘lganda uning rahbarlik g‘ururi balandligi, o‘zini katta tutishi sezilib turadi; o‘ziga bo‘ysinuvchilar oldida qovog‘i solingan kayfiyatda bo‘ladi. Xullas, avtoritar rahbar o‘ziga bino qo‘ygan, dimog‘dor, o‘z qobiliyati va imkoniyatlariga ortiqcha ishonadigan, hukimini o‘tkazishga inti-ladigan kishilardan yetishib chiqadi.Bunday rahbar nazoratdan chetda qolsa o‘sha yerda dag‘allik, takabburlik, tayziq o‘tkazish, majbur qilish kabi o‘ta salbiy holatlar avj oladi.Biroq avtokratik boshqaruv usulini har jihatdan, yomon deb bo‘lmaydi. Ba’zi bir hollarda bo‘ysinuvchilarning madaniy darajasi, axloqi pastligi sababli avtokratik uslubini tanlab olish ham ish berib Liberal rahbar Bunday turdagi rahbar.
idorasiz, tashabbussiz bo‘ladi; o‘z zimmasiga mas’uliyat olishni yoqtirmaydi; ishni o‘z holiga tashlab ko‘yadi; idoraga nisbatan qat’iy bo‘lishdan hayiqadi; o‘zini haddan tashqari ehtiyot qiladi; biron xodim bilan ham aloqani buzishni istamaydi; talabchan emas, sust nazorat qiladi; Suiste’mollarga bevosita yo‘l qo‘ymasa ham o‘zini bilmaslikka soladi; P.I boshchiligida. Tretyakov, professor, pedagogika fanlari doktori, uning bir guruh shogirdlari, fidoyilari, amaliyotchilari Finlyandiya mualliflarining kontseptsiyasiga asoslangan natijalarga asoslangan ta'limni boshqarish texnologiyasini ishlab chiqdilar va joriy qildilar.Natijaga asoslangan boshqaruvning asosiy g'oyasi - bu hech qanday tashkilotning o'zi hech qanday qiymatga ega emasligini anglash, lekin shu bilan birga u ma'lum natijalarga erishish uchun odamlarni birlashtiradigan tartibli shakldir."Natijaga asoslangan boshqaruv" tushunchasining o'zi tashkilotning barcha a'zolari tomonidan belgilangan va kelishilgan natijalarga erishadigan boshqaruv va rivojlanish tizimi sifatida belgilanishi mumkin.Har bir rahbar o'z maktabgacha ta'lim muassasasini rivojlantirishning asosiy maqsadlarini belgilab, pedagogik jamoa bilan birgalikda butun pedagogik jarayonni tashkil qiladi, ya'ni u doimiy ravishda olingan natijalarni rejalashtirilgan natijalar bilan taqqoslaydi. Bu vaziyat bo'yicha tezkor qarorlar qabul qilishni talab qiladi, ya'ni. aniq natijalar uchun.Natijaga asoslangan menejment, dastlab jamoaga maqsadga erishish uchun barcha resurslar bilan ta'minlangan haqiqiy berilgan deb taxmin qiladi. Bunday resurslarga odamlar, vaqt, moliya, moddiy-texnika bazasi, texnologiyalar, usullar va boshqalar kiradi.Natijalar bo'yicha boshqarishda pedagogik jarayonning har bir ishtirokchisi umumiy ishdagi ishtirokini jamoaning boshqa a'zolari bilan bog'lay olishi kerak. Samarali fikrlash, rahbar va bo'ysunuvchi natijani belgilashini nazarda tutadi, keyin esa ijrochining o'zi unga erishish yo'llarini tanlaydi, ya'ni. vaqt, texnologiya va boshqa resurslar.Natijaga asoslangan boshqaruv kontekstida tashabbuskor va ijodiy jamoa qimmatli manba hisoblanadi. Rahbar o'quv jarayonining har bir ishtirokchisi uchun hurmat, ishonch, muvaffaqiyat muhitini yaratadi.Biroq, menejerning vazifasi ma'lumot berish, tahlil qilish, maqsadni belgilash, rejalashtirish, bajarish, nazorat qilish va tuzatishdir.Rahbar vaziyatga aniq egalik qilishi va yangi dirijyor bo'lishi kerak.Bolalar bilan ishlash tarbiyachidan katta kuch va kuch talab qiladi, shuning uchun jamoada pedagogik jarayonning barcha ishtirokchilari orasida yaxshi niyat, xushmuomalalik va hurmatli talabchanlik ayniqsa muhimdir. Har bir o'qituvchining shaxsiyatiga hurmat ko'rsatadigan, moyillik, qiziqish, imkoniyatlarni hisobga olgan holda, oqilona talabchanlik bilan birgalikda boshqaruvning avtoritar usullariga qat'iy amal qiladigan rahbarga qaraganda ancha yaxshi natijalarga erishadi. Ishga qiziqishni oshirish va yaxshi muvofiqlashtirilgan jamoani yaratishning eng yaxshi usullaridan biri odamlarni hurmat qilish va ularga mas'uliyat va vakolatlarni topshirishdir.Mas'uliyat ikki holatda paydo bo'ladi: ijrochiga juda aniq vazifa va mas'uliyat yuklanganda; ijrochi, albatta, ish qanday bajarilishini so'rashini bilsa. Jarayonning har bir ishtirokchisiga o'z vazifasining mazmunini tushuntirish, muayyan natijalarga erishish uchun tashkilot majburiy boshqaruv xarakteriga ega bo'lmaydi, balki ongli ijodiy mehnat. Natijaga asoslangan boshqaruvdagi muhim masala bu “natija” va “hissa” tushunchalarini farqlashdir.Natija - amalga oshirilgan maqsad. Ammo maqsadning o'zi haqiqiy va ideal bo'lishi mumkin. Bizning holatlarimizda biz haqiqiy maqsadlarni qabul qilamiz, ya'ni. amalga oshirish uchun barcha resurslar bilan ta’minlangan.Shunday qilib, Natijaga asoslangan boshqaruv - bu rejalashtirilgan natijaga erishish uchun boshqaruvchi va boshqariladigan quyi tizimlarning maqsadli resurslar bilan ta'minlangan o'zaro ta'siri.. Maktabgacha ta'lim muassasalarini boshqarish darajalari.Natijalar bo'yicha boshqaruv darajalarini ajratish kerak.Birinchi daraja rahbarning maktabgacha ta'lim muassasasining vazifasini ko'rish qobiliyati bilan belgilanadi.Ijtimoiy xususiyat har qanday tashkilot maqsad va strategiyani o'z ichiga oladi.Tashkilotning maqsadi - bu aniq belgilangan vaqt oralig'ida tashkilot haqiqatda erisha oladigan istalgan (kutilayotgan) natijaning o'ziga xos tasviri. ( Potashnik M.M., Moiseev A.M. Zamonaviy maktab boshqaruvi. M., 1997. S. 75.) Tashkilot faoliyatining maqsadini belgilashda V.I. tomonidan taklif qilingan tuzilmaga amal qilishkerak. 1.2.Maktabgacha talimni tashkil etish bo’yicha qaror va farmoyishlar. O‘tgan davr mobaynida mamlakatimizda o‘sib borayotgan avlodni sog‘lom va har tomonlama yetuk voyaga yetkazish, ta’lim-tarbiya jarayoniga samarali ta’lim va tarbiya shakllari hamda usullarini joriy etishga qaratilgan maktabgacha ta’limning samarali tizimini tashkil etish bo‘yicha keng ko‘lamli ishlar amalga oshirildi.Maktabgacha ta’lim sohasida davlat-xususiy sheriklikni rivojlantirish uchun yaratilgan qulay shart-sharoitlar nodavlat maktabgacha ta’lim muassasalari sonini yanada oshirish va ular ko‘rsatadigan xizmatlar turlarini kengaytirish uchun mustahkam poydevor bo‘ldi.Shu bilan birga, olib borilgan tahlil, bolalarning maktabgacha ta’lim bilan qamrovini ta’minlash, maktabgacha ta’lim muassasalarini zamonaviy o‘quv-metodik materiallar va badiiy adabiyotlar bilan to‘ldirish, sohaga malakali pedagog va boshqaruv kadrlarini jalb qilish masalalarini hal etish zarurligini ko‘rsatmoqda.Maktabgacha ta’lim tizimini yanada takomillashtirish, bolalarning sifatli maktabgacha ta’limdan teng foydalanishini ta’minlash, maktabgacha ta’lim xizmatlarining nodavlat sektorini rivojlantirish maqsadida, shuningdek, O‘zbekiston Respublikasi Prezidentining 2018-yil 30-sentabrdagi “Maktabgacha ta’lim tizimini boshqarishni takomillashtirish chora-tadbirlari to‘g‘risida”gi PQ-3955-son qaroriga muvofiq:1. Quyidagilar: a) O‘zbekiston Respublikasi maktabgacha ta’lim tizimini 2030-yilgacha rivojlantirish konsepsiyasi (keyingi o‘rinlarda — Konsepsiya) 1-ilovaga muvofiq, quyidagilarni nazarda tutgan holda:maktabgacha ta’lim sohasidagi normativ-huquqiy bazani yanada takomillashtirish;maktabgacha yoshdagi bolalarning har tomonlama intellektual, axloqiy, estetik va jismoniy rivojlanishi uchun shart-sharoitlar yaratish;bolalarning sifatli maktabgacha ta’lim bilan qamrovini oshirish, undan teng foydalanish imkoniyatlarini ta’minlash, mazkur sohada davlat-xususiy sherikligini rivojlantirish;maktabgacha ta’lim tizimiga innovatsiyalarni, ilg‘or pedagogik va axborot-kommunikatsiya texnologiyalarini joriy etishmaktabgacha ta’limni boshqarish tizimini takomillashtirish, maktabgacha ta’lim tashkilotlari faoliyatini moliyalashtirish shaffofligi va samaradorligini ta’minlash;(1-band “a” kichik bandining oltinchi xatboshisi O‘zbekiston Respublikasi Prezidentining 2020-yil 8-oktabrdagi PQ-4857-sonli qarori tahririda — Qonun hujjatlari ma’lumotlari milliy bazasi, 09.10.2020-y., 07/20/4857/1357-son)maktabgacha ta’lim tizimiga maktabgacha ta’lim tizimi xodimlarini tayyorlash, qayta tayyorlash, malakasini oshirish, tanlab olish va rivojlantirishga mutlaqo yangi yondashuvlarni joriy etishmaktabgacha ta’lim tashkilotlarida bolalarning sog‘lom va balanslashtirilgan ovqatlanishini, sifatli tibbiy parvarishini ta’minlash; b) O‘zbekiston Respublikasi maktabgacha ta’lim tizimini 2030-yilgacha rivojlantirish konsepsiyasini 2019-yilda amalga oshirish bo‘yicha “Yo‘l xaritasi” (keyingi o‘rinlarda — “Yo‘l xaritasi”) 2-ilovaga muvofiq; v) 2019 — 2024-yillarda O‘zbekiston Respublikasi maktabgacha ta’lim tizimini rivojlantirishning maqsadli ko‘rsatkichlari 3-ilovaga* muvofiq; g) 2025 — 2030-yillarda O‘zbekiston Respublikasi maktabgacha ta’lim tizimini rivojlantirishning maqsadli ko‘rsatkichlari 4-ilovaga* muvofiq tasdiqlansin. 2. O‘zbekiston Respublikasi Maktabgacha ta’lim vazirligi:har yili 1-dekabrga qadar o‘tayotgan yilning “Yo‘l xaritasi” bajarilishi yakunlarini batafsil o‘rganish asosida keyingi yil uchun “Yo‘l xaritasi”ni ishlab chiqsin va tasdiqlash uchun O‘zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasiga kiritsin;“Yo‘l xaritalari”ning bajarilishi ustidan doimiy monitoring olib borsin. 3. Mazkur qarorda nazarda tutilgan tadbirlarni moliyalashtirish manbalari etib quyidagilar belgilansin:O‘zbekiston Respublikasi Davlat budjeti mablag‘lari;O‘zbekiston Respublikasi Maktabgacha ta’lim vazirligi huzuridagi Maktabgacha ta’limni rivojlantirish jamg‘armasi mablag‘lari;jismoniy va yuridik shaxslarning xayriya mablag‘lari;xalqaro moliya tashkilotlari, xorijiy davlatlar va boshqa donorlar kreditlari (qarzlar), grantlari va texnik ko‘maklashish mablag‘lari;qonun hujjatlarida taqiqlanmagan boshqa manbala4. O‘zbekiston Respublikasi Moliya vazirligi O‘zbekiston Respublikasi Davlat budjeti xarajatlarining har yillik parametrlarini shakllantirishda ajratiladigan budjet mablag‘lari doirasida davlat maktabgacha ta’lim tashkilotlarini moliyalashtirish va ularning moddiy-texnika bazasini rivojlantirish uchun mablag‘larni nazarda tutsin O‘zbekiston Respublikasi maktabgacha ta’lim tizimini 2030-yilgacha rivojlantirish konsepsiyasi (keyingi o‘rinlarda — Konsepsiya) O‘zbekiston Respublikasi Prezidentining 2018-yil 30-sentabrdagi “Maktabgacha ta’lim tizimini boshqarishni takomillashtirish chora-tadbirlari to‘g‘risida”gi PQ-3955-son qarorini ijro etish maqsadida ishlab chiqilgan bo‘lib, 2030-yilgacha maktabgacha ta’lim tizimini rivojlantirish bo‘yicha kompleks chora-tadbirlarni o‘z ichiga oladi.Konsepsiya O‘zbekiston Respublikasida maktabgacha ta’limni rivojlantirishning maqsadlari, vazifalari, ustuvor yo‘nalishlari, o‘rta va uzoq muddatli istiqboldagi bosqichlarini belgilaydi hamda maktabgacha ta’lim sohasini rivojlantirishga yo‘naltirilgan dasturlar va kompleks chora-tadbirlarni ishlab chiqish uchun asos bo‘ladi. Bugungi kunda O‘zbekistonda 7 104 ta maktabgacha ta’lim tashkilotlari faoliyat yuritadi, ulardan 5 604 tasi (79 foiz) — davlat, 63 tasi — idoraviy va 1 437 tasi (21 foiz) — nodavlat tashkilotlardir.(2-bobning birinchi xatboshisi O‘zbekiston Respublikasi Prezidentining 2020-yil 8-oktabrdagi PQ-4857-sonli qarori tahririda — Qonun hujjatlari ma’lumotlari milliy bazasi, 09.10.2020-y., 07/20/4857/1357-son)2017-2018-yillarda 752 ta maktabgacha ta’lim tashkilotlari filiallari negizida yuridik shaxs maqomiga ega to‘laqonli maktabgacha ta’lim tashkilotlari tashkil qilinga 3-7 yoshdagi bolalarning umumiy sonidan (2,5 mln) 932 310 nafari (37,7 foiz), shundan shaharlarda 500 236 nafari (20,2 foiz) va qishloq joylarda 432 074 nafari (17,4 foiz) maktabgacha ta’lim bilan qamrab olingan.Respublika aholisining umumiy soni 2019-yil 1-yanvar holatiga 32,7 mln kishini tashkil qildi. O‘zbekiston Respublikasi Davlat statistika qo‘mitasining ma’lumotlariga ko‘ra, aholining uzoq muddatli o‘rtacha o‘sish sur’atlari 1,7-1,8 foizni tashkil qiladi. Maktabgacha yoshdagi bolalar o‘rtasida o‘lim koeffitsiyentining boshqa barcha yosh guruhlariga nisbatan pastligini inobatga olganda, 3 — 7 yoshdagi bolalar sonining o‘sish sur’atlari butun aholining o‘sishiga qaraganda yuqoridir. O‘zbekistonda yashovchi 3-7 yoshdagi 2,5 milliondan ortiq bolalarning 67,8 foizi Samarqand (12,1 foiz), Farg‘ona (10,8 foiz), Qashqadaryo (10,5 foiz), Andijon (9,3 foiz), Surxondaryo (8,5 foiz), Namangan (8,4 foiz) va Toshkent (8,2 foiz) viloyatlarida istiqomat qiladi. Davlat statistika qo‘mitasining ma’lumotlariga ko‘ra, har yili O‘zbekiston Respublikasida 700 mingdan ortiq bola tug‘iladi, bu esa maktabgacha ta’lim tashkilotlariga tushadigan yukni oshiradi.Chunonchi, maktabgacha ta’lim tashkilotlariga tushadigan umumiy ortiqcha yuk respublika bo‘yicha 12 foizni tashkil qilsa, uning eng yuqori darajasi Qoraqalpog‘iston Respublikasida (21 foiz), Jizzax (35 foiz) va Buxoro (21 foiz) viloyatlarida, eng past darajasi esa Surxondaryo (9 foiz) va Farg‘ona (9 foiz) viloyatlarida, shuningdek Toshkent shahrida (6 foiz) kuzatilmoqda. Ushbu Konsepsiyaning maqsadi bola hayoti va faoliyatining barcha sohalarini rivojlantirishni ta’minlovchi muhim manba bo‘lgan sifatli maktabgacha ta’limdan foydalanish mexanizmlarini ishlab chiqishdan iborat.Maktabgacha ta’lim tizimini rivojlantirishning ustuvor yo‘nalishlari quyidagilardir:maktabgacha ta’lim sohasidagi me’yoriy-huquqiy bazani yanada takomillashtirish;maktabgacha yoshdagi bolalarni intellektual, axloqiy, estetik va jismoniy jihatdan har tomonlama rivojlantirish uchun sharoitlar yaratish;bolalarni sifatli maktabgacha ta’lim bilan qamrab olish ko‘lamini oshirish, undan teng foydalanishi imkoniyatlarini ta’minlash, mazkur sohada davlat-xususiy sherikchilikni rivojlantirish;maktabgacha ta’lim tizimiga innovatsiyalarni, ilg‘or pedagogik va axborot-kommunikatsiya texnologiyalarini joriy etish;maktabgacha ta’limni boshqarish tizimini takomillashtirish, maktabgacha ta’lim tashkilotlari faoliyatini moliyalashtirishning shaffofligi va samaradorligini ta’minlash;maktabgacha ta’lim tizimiga xodimlarni tayyorlash, qayta tayyorlash, malakasini oshirish, tanlab olish va rivojlantirishga mutlaqo yangi yondashuvlarni joriy etish maktabgacha ta’lim tashkilotlarida bolalarni sog‘lom va balanslashtirilgan oziq-ovqat, sifatli tibbiy parvarish bilan ta’minlash. Maktabgacha ta’limni rivojlantirish sohasidagi davlat siyosati ishlab chiqilayotgan me’yoriy-huquqiy bazada o‘z aksini topadi.Maktabgacha ta’lim sohasi ko‘plab qonun hujjatlari bilan tartibga solinishiga qaramay, maktabgacha ta’lim xizmatlarini ko‘rsatishning huquqiy asoslarini yanada takomillashtirish talab etiladi.Shu munosabat bilan, Konsepsiyani amalga oshirish doirasida maktabgacha ta’lim sohasida me’yoriy-huquqiy bazani takomillashtirish bo‘yicha quyidagi tadbirlar amalga oshiriladi:1) ilg‘or xorijiy tajribani hisobga olgan holda ta’lim-tarbiya jarayonini tashkil qilishga qo‘yiladigan amaldagi davlat talablarini qayta ko‘rib chiqish hamda quyidagilarni nazarda tutuvchi Maktabgacha ta’limning davlat standartini ishlab chiqishmaktabgacha ta’lim tashkilotlari tarbiyalanuvchilarida shakllantirilishi lozim bo‘lgan bilimlar, ko‘nikmalar va mahoratlarga qo‘yiladigan talablarni;bolalarni parvarishlash, ularga qarash, sog‘lig‘ini saqlash va yaxshilash bo‘yicha xizmatlar ko‘rsatish tartibini; 2) maktabgacha ta’lim tashkilotlari tarbiyalanuvchilarini moddiy resurslar, oziq-ovqat mahsulotlari, dori vositalari va tibbiyot buyumlari bilan ta’minlash normativlarini tasdiqlash; 3) maktabgacha ta’limning muqobil shakllari faoliyatini tartibga soluvchi me’yoriy-huquqiy hujjatlarni ishlab chiqish va tasdiqlash 4) maktabgacha ta’lim tashkilotlarining namunaviy ustavlarini ishlab chiqish va tasdiqlash; Maktabgacha yoshdagi bolalarni intellektual, axloqiy, estetik va jismoniy jihatdan har tomonlama rivojlantirish uchun sharoitlarni yaratish maktabgacha ta’lim tashkilotlarida ta’lim-tarbiya jarayonini tashkil qilishning mavjud tartibini qayta ko‘rib chiqishni hamda maktabgacha ta’lim.Ta’lim-tarbiya jarayonini takomillashtirish bolalarning rivojlanganligi darajasini va ularning umumiy boshlang‘ich ta’limga tayyorligini, shuningdek, ularning ijtimoiy, shaxsiy, hissiy, nutqiy, jismoniy va ijodiy rivojlanishini baholash asosida amalga oshirilishi lozim. Bunda bolalarda Vatanga muhabbat hissini, oilaga, o‘z xalqining milliy, tarixiy, madaniy qadriyatlariga hurmat, atrof-muhitga nisbatan ehtiyotkorona munosabatni shakllantirishga alohida e’tibor qaratilishi lozim.Ushbu vazifalarni amalga oshirish maqsadida quyidagilar nazarda tutiladi1) maktabgacha ta’lim tashkilotlari faoliyatini, shuningdek, bolaning rivojlanishi va uning umumiy boshlang‘ich ta’limga tayyorligini kompleks baholashning yangi mexanizmlarini ishlab chiqish va joriy etish;2) maktabgacha ta’lim tashkilotlari uchun o‘quv-metodik, didaktik materiallar va badiiy adabiyotlarni tanlab olishni va ekspertizasini ishlab chiqilgan tartibga muvofiq o‘tkazish; 3) maktabgacha ta’limning muqobil shakllari uchun yangi o‘quv-metodik materiallarni ishlab chiqish va amaliyotga joriy etish; 4) “Ilk qadam” davlat o‘quv dasturini keng joriy etish; Bolalarni maktabgacha ta’lim bilan qamrab olish ko‘lamini oshirish bo‘yicha vazifalarni hal etish birinchi navbatda maktabgacha ta’lim tashkilotlari quvvatlarini oshirishni taqozo etadi.Maktabgacha ta’lim tizimini moliyalashtirishning hozirgi hajmi, tug‘ilishning o‘sishi dinamikasi saqlanib qolayotgan bir paytda, maktabgacha yoshdagi bolalarning qamrovini mavjud darajada saqlab turishni ta’minlab beradi, ammo uning o‘sishiga yordam bermaydi. O‘zbekiston Respublikasi Davlat budjeti mablag‘larining cheklanganligini e’tiborga olib, nodavlat sektor maktabgacha ta’lim tashkilotlari soni o‘sishining harakatlantiruvchi kuchlaridan biri bo‘lishi, davlat-xususiy sherikchiligi esa xususiy tadbirkorlik subyektlarini maktabgacha ta’lim tizimiga jalb etishning asosiy mexanizmiga aylanishi lozim.Maktabgacha ta’limning hammabopligini, shu jumladan respublikaning olis tumanlarida hamda maktabgacha ta’limning standart shakllarini kengaytirish qiyin bo‘lgan joylarda ta’minlash yangi muqobil shakllarni joriy etish hisobiga ham amalga oshirilishi lozim. Bolalarni maktabgacha ta’lim bilan qamrab olishni ta’minlash bo‘yicha maqsadli ko‘rsatkichlarga erishish uchun quyidagi tadbirlar amalga oshirilishini nazarda tutadi 1) O‘zbekiston Respublikasining rivojlantirish davlat dasturlari doirasida va boshqa manbalardan ajratiladigan mablag‘lar hisobidan yangi davlat maktabgacha ta’lim tashkilotlarini qurish va mavjudlarini rekonstruksiya qilish; 2) maktabgacha ta’lim sohasida qulay investitsiya muhitini yaratish, xususiy sektorni maktabgacha ta’lim tashkilotlarining quvvatlarini oshirishga yanada rag‘batlantirish va manfaatdorligini oshirish; 3) maktabgacha ta’lim sohasida davlat-xususiy sherikchiligini, jumladan uning quyidagi shakllarini yanada rivojlantirimavjud davlat maktabgacha ta’lim tashkilotlarini rekonstruksiya qilish va jihozlash sharti bilan xususiy sherikka nodavlat maktabgacha ta’lim tashkilotlari faoliyatini tashkil qilish uchun yer uchastkalarini yoki mavjud davlat ta’lim tashkilotlari binolarini bepul asosida berish;ko‘p kvartirali turar joy binolari quruvchilari uchun davlat buyurtmasini joylashtirisdavlat maktabgacha ta’lim tashkilotlarini xususiy sherikka ishonchli boshqaruvga berish; konsessiya asosida qurish, rekonstruksiya qilish va jihozlash uchun yer uchastkasi yoki bino ajratish; homiylik va boshqalar; 4) fuqarolar va tadbirkorlik subyektlarini nodavlat maktabgacha ta’lim tashkilotlari faoliyatini tashkil qilishda uslubiy qo‘llab-quvvatlar 5) bo‘sh turgan davlat mulki obyektlari va sobiq maktabgacha ta’lim muassasalarining ishlamayotgan binolari negizida maktabgacha ta’lim muassasalari faoliyatini tashkil qilish maqsadida ularni xatlovdan o‘tkazish; 1.3.Maktabgacha talimni rejalashtirish bo’icha o’quv qo’llanma va tavsiflar. Hozirgi vaqtda jamiyat hayotining turli sohalarini modernizatsiya qilish, o'zgarishlarni hisobga olgan holda ta'lim muassasalarini rivojlantirish muammosi bilan ajralib turadi. tashqi muhit... Faoliyatni rejalashtirish va bashorat qilish muammosi ta'lim tashkiloti rahbarning oldida, ayniqsa, ularning faoliyatini diversifikatsiya qilish sharoitida paydo bo'ladi. Savodli va samarali rejalashtirish moliyaviy -iqtisodiy va ta'lim faoliyati Maktab rahbarlari tashqi muhitni o'zgartirish holati va jarayonlari haqida katta hajmli, aniq va tasniflangan ma'lumotlarga ega bo'lishi kerak ta'lim muassasasi; o'quv jarayonini tashkil etishga bevosita va bilvosita ta'sir ko'rsatadigan muhim omillarni aniqlash; rejalashtirish texnikasi va usullarini o'zlashtirish. Tashqi muhitdagi o'zgarishlarni etarli darajada to'liq hisobga olmaslik boshqaruv qarorlarining samarasiz bo'lishiga olib kelishi mumkin. Ta'lim tashkilotini boshqarishning haqiqiy amaliyotida rejalashtirish va prognozlash, qoida tariqasida, maktab rahbarining tajribasi va sezgisiga asoslanadi. Rejalashtirish - bu boshqaruv jarayonining funktsiyasi bo'lib, uni amalga oshirish jarayonida faoliyatning maqsadlari aniqlanadi, buning uchun zarur bo'lgan vositalar aniqlanadi, berilgan sharoitlarda eng samarali usullar ishlab chiqiladi, aniq muddatlar va ijrochilar belgilanadi. . Ko'pincha, rejalashtirish tashkilot maqsadlariga erishishga eng ko'p yo'naltirilgan vazifalar, strategiyalar, siyosatlar, protseduralar va dasturlar uchun turli xil alternativ variantlarning tanlovi sifatida qaraladi. Ular ko'pincha rejalashtirish nafaqat tanlov bilan, balki vazifalarni tartibga solish bilan ham bog'liqligiga, shuningdek rejalashtirish - bu aniqlangan imkoniyatlar, sharoitlar tufayli tashkilot faoliyatini takomillashtirishning yangi usullari va usullarini izchil davom ettirish jarayoni ekanligiga e'tibor qaratadilar. va omillar. Shunday qilib, rejalar cheklovli bo'lmasligi kerak, lekin unga muvofiq o'zgarishi kerak aniq holat... Rejalashtirish tashkilot va uning bo'linmalarining maqsadlarini ularga erishish vositalari bilan bog'lashga asoslangan. Shu bilan birga, rejalashtirish bilvosita boshqaruv vositasidir, chunki u nafaqat maqsadlar, chegaralarini ham belgilaydi, ularning buzilishi muvofiqlashtiruvchi qarorlar qabul qilinishiga olib keladi. Ta'lim sohasidagi menejment - natijani rejalashtirish, tarbiya va o'qitish jarayonini maqsadli tartibga solish, maqsad va vazifalarning samarali bajarilishini, kuch, vaqt va pulni kam sarflashni ta'minlaydigan operatsiyalarni tanlash qobiliyati. Ta'lim muassasasini boshqarishda turli hujjatlar, masalan, rejalar ishlab chiqiladi. Reja tuzilayotganda, tarbiya, o'qitish va tarbiya ishini butun tashkil etishni takomillashtirish bo'yicha katta chora -tadbirlar kompleksini nazarda tutish zarur. Shtatning (federal, mintaqaviy), munitsipal byudjetli ta'lim muassasasining joriy faoliyatini va istiqbolli ijtimoiy-iqtisodiy rivojlanishini rejalashtirishning funktsional maqsadi belgilangan ob'ektlarni ob'ektivlashtirishga qaratilgan tashkiliy-iqtisodiy chora-tadbirlar majmui bilan ifodalanadi. iqtisodiy natija ta'lim muassasasining faoliyati har yili ma'lum miqdordagi iste'molchilarga ta'lim xizmatlarini ko'rsatish uchun bajarilgan davlat yoki munitsipal topshiriqning xarajatlar qiymatining yig'indisi sifatida va belgilangan shtat darajasidan yuqori bo'lgan ta'lim xizmatlari narxining yig'indisi sifatida; munitsipal vazifa va boshqa xizmatlar, asosiy faoliyat turlari bo'lmagan, lekin byudjet ta'lim muassasasining ta'sis hujjatlarida ko'rsatilgan ishlar. Ta'lim muassasasi amaliyotida shundaylar bor quyidagi turlar Rejalashtirish: 1) uzoq muddatli reja 3-5 yil ishlash; 2) o'quv -tarbiyaviy ishlar rejasi (yillik); 3) tashkiliy, uslubiy va darsdan tashqari ishlarning grafik rejasi (bir semestr, chorak uchun) (yillik rejadan ko'chirmalar. 4) pedagogik jarayonni kuzatish jadvali (bir semestr, chorak uchun); 5) ijtimoiy tadbirlar rejalari. Rejalashtirish vaqti uning maqsadlari bilan belgilanadi. Oldinga rejalashtirish ijtimoiy ehtiyojlarni qondirishi kerak; yillik - boshqaruv tsikli, ya'ni. 1 sentyabrdan 31 avgustgacha, shu jumladan yozgi ish va o'quv muassasasini yangi o'quv yiliga tayyorlash. Taklif qilinayotgan rejalarning tuzilishi va mazmuni bo'yicha tavsiyalar taxminiydir, ular o'ziga xoslik, urf -odat va an'analarni hisobga olgan holda aniqlanishi kerak. ijodiy izlanishlar individual ta'lim muassasalari. Jarayonlarini o'rganish MOBU "3 -sonli umumta'lim maktabi" misolida olib borildi. munitsipalitet Boshlang'ich umumiy, asosiy umumiy, o'rta umumiy ta'limning umumiy ta'lim dasturlarini amalga oshiradigan Yasnenskiy shahar okrugi qo'shimcha ta'lim bolalar va kattalar. 1 -jadvalda ishlab chiqilayotgan ta'lim tashkilotining rejalari ro'yxati va xususiyatlari keltirilgan. 1 -jadval - Yasnenskiy shahar okrugi munitsipalitetining "3 -sonli umumta'lim maktabi" MOBUda ishlab chiqilayotgan rejalarning xususiyatlari Ishlab chiqilayotgan rejalarning nomi. Xulosa reja 1 2 Shahar vazifasini prognoz qilish - miqdori shahar xizmatlari; - munitsipal topshiriqni moliyaviy qo'llab -quvvatlash miqdori; - shahar topshirig'ining bajarilishini nazorat qilish tartibi Moliya -xo'jalik faoliyati Moliya -xo'jalik faoliyati rejasi - ta'lim muassasasi faoliyati to'g'risidagi ma'lumotlar; - OS operatsion turlari; - ko'rsatkichlar moliyaviy holat OU; - ta'lim muassasasining tushumlari va to'lovlari hajmi O'quv faoliyatini rejalashtirish O'quv dasturi - bosqichma -bosqich o'quv jarayoniga qo'yiladigan talablar; - o'ziga xos xususiyatlar va majburiy qism o'quv dasturlari o'qish darajasi bo'yicha; - nogiron bolalar uchun o'quv jarayonining xususiyatlari; - darsdan tashqari mashg'ulotlar uchun darslar ro'yxati; - o'quv dasturi va darsdan tashqari mashg'ulotlar o'rtasidagi bog'liqlik; - profilni oldindan tayyorlash; - o'quv rejasi mazmunining pedagogik asoslari Jadvallar nazorat ishlari nazorat faoliyati sub'ektlari, mashg'ulotlari, sanalari va shakllari ta'lim muassasasining uslubiy ishlarining rejasi - pedagogik mahoratni oshirish bo'yicha ishlar; - o'rganish motivatsiyasini oshirgan talabalar bilan ishlashni rejalashtirish; - fanlar bo'yicha ish dasturlarini tasdiqlash; - o'qituvchilarning ishi uslubiy mavzular o'z-o'zini tarbiyalash; - monitoring natijalari; - darslarga, to'garaklarga o'zaro qatnashish; darsdan tashqari mashg'ulotlar fanlar bo'yicha; - maktab o'qituvchilari kengashlarida, metodik seminarlarda ishtirok etish; - fan olimpiadalari, tanlovlar va boshqalar. Tarbiyaviy ishlarni rejalashtirish Ta'lim muassasasining tarbiyaviy ish rejasi - huquqiy ta'lim va xavfsizlik madaniyati; - axloqiy va ma'naviy tarbiya; -ijtimoiy-madaniy va media-madaniy ta'lim; - madaniy, ijodiy va estetik tarbiya. II- BOB. MUDIRA, TARBIYACHI ,USLUBCHINING ISH HUJJATLARI VA ULAR BILAN ISHLASH 2.1.Maktabagchata’limnimoliyaviytaminlashdaxalqxo’jaliginingilmiyasoslari. Metodist - bu pedagogik va madaniy tadbirlarni tashkil qilishda bir qator funktsiyalarni bajaradigan mutaxassis. Har bir ta'lim va tarbiya tashkilotida metodistlar mavjud. Metodist lavozimi faqat bitta nazariyani anglatmaydi, ishchilar amaliyotni tark etmaydi. Odatda, kamida ish stajiga ega o'qituvchilar uch yil... Asarni ichkaridan biladigan odam, ushbu faoliyatning o'ziga xos xususiyatlarini to'liq anglaydi.Metodikning asosiy vazifasi o'qituvchi o'z o'quvchilariga ma'lumotni aniq va malakali taqdim etadigan qilib, o'quv rejasini ishlab chiqishdir. Material ma'lum bir yosh guruhiga mos kelishi va assimilyatsiya samaradorligini maksimal darajada oshirishi kerak. Ishga qabul qilishda yuqori pedagogik ma'lumot talab qilinadi. Ammo "Pedagogika" ixtisosligi bo'yicha o'rta maxsus ma'lumotga ega bo'lish imkoniyati mavjud. Shu bilan birga, nomzod ish yuritishni yaxshi bilishi, uslubiy materiallarni ishlab chiqish tamoyillarini bilishi va uzoq yillik o'qituvchilik tajribasiga ega bo'lishi kerak.Shaxsiy fazilatlarga sodiqlik, savodxonlik, diqqat va qat'iyatlilik Uumano'quvjarayoninitashkiletish, o'quvmaterialinio'quvchilartomonidano'zlashtirilishimetodistningishigabog'Mehnatbirjasidametodistningishitalabgajavobberadi. Buharqandaynarsagabog'liq ta'limtizimibolalarbog'chasi, maktab, universitet, madaniyatmarkazi, rivojlanishmarkazikabi, ushbukasbegasitalabqilinadi. Shungao'xshashvakansiyanitopishmumkin tibbiyottashkilotlari, yiriksayyohlikkompaniyalarivaqaytatayyorlashmarkazlari. Birso'zbilanaytganda, o'zsohasidagimutaxassisishsizqolmaydi.Boshlang'ichta'limmuassasalaridametodistKattatarbiyachio'zishidaboshningasosiyyordamchisibo'lganbolalarbog'chasidametodistgaaAmmo asosiyvazifa bundayxodim maktabgacha - o'qituvchilarishininazoratqilish. shg'ulotlarjadvalini, o'quvdasturlariniishlabchiqadi, ularningbajarilishininazoratqiladi.Oddiyso'zlarbilanaytganda, metodisto'qituvchi, tarbiyachimutaxassisi, psixologvanutqterapevtigao'quvrejasibilanrasmiyhujjatberishikerak. Undahalqilinishikerakbo'lganmavzularvasavollarmavjud ma'lumbirdavr, ma'lumbirmavzuganechasoatajratishkerakligivao'quvfaoliyatinatijasiqandaybo'lishikerakligiko'rsatilgan.Shu bilan birga, metodist hamkasblari bilan maslahatlashadi, ularni barcha kerakli o'quv adabiyotlari bilan ta'minlaydi. Bu, ayniqsa, universitetni endigina tugatgan yosh o'qituvchilarga tegishli. Ta'limning yangi yo'nalishlari bo'yicha o'qituvchilar bilan suhbatlar ko'pincha o'tkaziladi. Asardagi ijobiy va salbiy tomonlarni aniqlash uchun bosh ishtirokida ochiq darslar tashkil etiladi. Metodistning kasbi shunchalik muhimki, menejer yo'q bo'lganda, uning vazifalari vaqtincha unga yuklanadi.Rahbariyat nomzodni tanlashga jiddiy yondashadi, qoida tariqasida ko'chadagi odam qabul qilinmaydi. Avvalo barcha bilim va ko'nikmalaringizni tarbiyachi lavozimida isbotlashingiz kerak.Shuningdek, Huquqlari va majburiyatlari Metodistning lavozim tavsifi uning huquqlari va majburiyatlarini aniq belgilab beradi. Metodist huquqlari:
u muassasa rahbariyati joriy etadigan barcha yangiliklarni bilishi kerak; metodist - munozarali masalalarni muhokamaga olib chiqish huquqiga ega bo'lgan shaxs;u kamida besh yilda bir marta o'z malakasini oshirishi mumkin. Bugungi kunda metodist kasbi juda dolzarbdir. Pedagogik ishlarni tashkil etish ushbu shaxsning faoliyatiga bog'liq. Metodist tufayli o'qituvchilar va bolalarni teng taqsimlash amalga oshirildi. Ushbu xodim ijodiy fikr yuritishi va ma'lum bir vazifaga yondashishi kerak, u muloqotda malakali va madaniyatli bo'lishi kerak. Metodistning ish vazifalari Deyarli har qanday ta'lim muassasasida faoliyatni yaxshi tashkil eta oladigan, shuningdek ixtisoslashgan darajada ish yurita oladigan xodim kerak. Shuning uchun bunday muassasalarda metodist ishlaydi. Uning talabalar jamoasi yoki ota-onalari bilan aloqasi yo'q. Ammo shu bilan birga, bu kishi tuzatadi tashkiliy masalalarbolalar bog'chasi uchun juda zarur. Metodist: professor-o'qituvchilar faoliyatini tashkil etadi, tarbiyachilarga ba'zi darslarni beradi, misolida muvaffaqiyatli faoliyat samaradorligini ko'rsatishga qodir. Metodist sifatida ishlash uchun siz mashg'ulotning ancha qiyin yo'lini bosib o'tishingiz kerak. Qoida tariqasida, ular bu joyga katta tajribaga ega o'qituvchilarni "qo'yishni" afzal ko'rishadi. Dastlabki vakil ushbu rolda o'z vazifalarini bilishi va qabul qilishi kerak. Ammo, odatda, ma'muriyat boshqa nuanslarni hisobga oladi. Hamma narsa o'qituvchi o'qish rejasi va tashkil etishda qanday harakat qilishi mumkinligiga bog'liq. Metodist yana qaerda ishlashi mumkin? Taqdim etilgan mutaxassislar turli xil ta'lim muassasalariga muhtoj. Bunga, albatta, bolalar bog'chalari va maktablari, shuningdek, universitetlar, madaniyat uylari va boshqalar kiradi. Ya'ni, bu kishi talabalar va o'qituvchilar bo'lgan joyda ish topa oladi.Ushbu kasb uchun maxsus tayyorgarlik yo'qligini darhol aytish kerak. Uzoq rivojlanish yo'lini bosib o'tgan va ta'lim sohasida ishlagan har qanday fuqaro mutlaqo ushbu faoliyat turining o'ziga xos xususiyatlarini va u ishlaydigan odamlar mas'uliyatini tushunadi.Ko'pincha ma'muriyat xodimning butun ishini kuzatmaydi va unga ham yuk tushirishga harakat qiladi qo'shimcha ish... Masalan, ziyofat uyushtirish, ota-onalar bilan suhbatlashish va h.k.Shuni anglash kerakki, ma'lum bir muassasada metodist lavozimga murojaat qilishda muhokama qilinadigan vazifalarga ega. Kelgusida muassasa ma'muriyati bir xil ish haqiga ko'proq ish qo'shmasligi uchun, qurilma davomida shartnoma tuzish eng oqilona. Bolalar bog'chasida metodist ishining o'ziga xos xususiyatlari Odatda bolalar muassasasining katta tarbiyachisi ma'lum vaqtdan so'ng bosh yordamchisiga aylanadi. Faoliyatni tashkil etish va boshqarishni metodist o'z zimmasiga oladi. U turli rejalarni tekshiradi, darslarga boradi, o'quv jarayonini kuzatadi, jadvalni qo'shadi Maktab o’quvchilarini o’zizni o’zi boshqarishning tadbir va tamoyillari sinf va masul shaxslar fuqarolik vatanparvarlik tarbiyasi ish reja sinf rahbar tizimi hisoblanadi. O’qituvchilarning mlakasini oshirish bo;yivha o’quv va qo’llanmalar hisoblanadi. Zamonaviy ota ona farzandinin har tomonlama rivojlanishi to’g’risida o’ylab ko’rishlari lozim ehtiypt korona munosabatda bo’lishlari shart. Uslubchi- bu guruhdagi odamlarning sonini aniqlaydi har bir mashgulot turi bo;yicha o’quv va qo’llanmalarni ishlab chiqadi o’quv dasturining tuzadigan didaktikva konspetlar hisoblanadi. Shuningdek u spektel va kosterlar uvhun muhm ahamiyatga ega. Uning uvhun bunday muassasalar tutgan o’rni hisolanadi mmaktab va internetlar uchun muhimdir. Rеspublika xalk xujaligi rеjasi asosida maktabgacha tarbiya muassasalarini loyixalashtirish, rеjalash bеlgilanadi. Maktabgacha tarbiya muassasasi mustakil ravishda iktisodiy va sotsiald rivojlanish rеjasini ishlab chikadi. Maktabgacha ta'lim muassasasi yunalishi buyincha faoliyat natijalariga e'tiyojini aks ettiruvchi va bolalarning urtacha yillik sonini aniklash uchun asos bulib xizmat kilidigan nazorat rakamlari kursatkichlari, byudjеt va tarmok moliya normativlari orkali muassasani tutib turish va rivojlantirish ajratilgan byudjеt va tarmok maglablari maktabgacha tarbiya muassasalari byudjеt xisobiga (Boshka manbalar) yoki shu bilan ta'minlashning tarmok manbalari xisobiga tushirilishining davlar buyurtmasi. pul bilan ta'minlashning byudjеtga tarmok normativi; ish xaki jamgarmasi normativi daromadlarini taksimlashning birichi usulidir; ishlab chikarish va sotsial rivojlanish jamgarmasi normativi;valyuta ajratmalari jamgarmasi normative Maktabgacha ta'lim muassasasi rеja, moliya, mеxnat, intizomiga va pеdagogik mеxnat intizomiga kat'iy roiya kilishga majburdir.Rеspublika Xalk ta'limi Vazirligi Uzbеkiston Rеspublikasi Iktisod instituti, Moliya, vazirligi, Soglikni saklash Vazirligi, Davlat standartlari tomonidan ishlab chikiladi Ilmiylik printsipida Xalk xujaligi rеjasiga asoslanib Xalk ta'limini ilmiy nuktai nazardan davlat rеjasiga asoslanib, Xalk ta'limini ilmiy nuktai nazarda Davlatimiz tomonidan kursatib bеrilgan Konun, karor, dirеkutiv-yul yuviklari asosida rеjalashtirishdir.Joylarning tashabbuslari bilan – idora, jamoa tashkilotlari. Maktabgacha muassasa еrdan suvdan foydalanish, tabiatni muxofaza kilish, kurilish, axoliga ijtimoiy soxasini rivojlantirish, mеxnat rеsurslaridan foydalanish, xodimlar soni, va maktabgacha ta'lim muassasasi xukuki doirasidan tashkiriga . muassasasi byudjеt yoki tarmok moliya printsipi asosida faoliyat kursatadi.Maktabgacha tarbiya muassasalari pul bilan ta'minlashning xisob birligi sifatidan urtacha yillik xisobda bir bola olinadi. Byudjеt yoki tarmok moliya normativlari vazirlik va ijoralar tomonidan uz tasarrufidagi muassasalar uchun xalk ta'limi vazirligi, moliya vazirligi, Iktisod nistituti ishlab chikkan mеtodik tavsiyalarga muvofik ishlab chikiladi. M.T. muassasasi kushimcha pul mablaglari kuyidagilardan shakllanadi. Bajarilgan ish kursatilgan xizmat uchun moddiy xaraktеrdagi tizimlar. Davlat shirkat va jamoat xkrxonalari va axoli buyurtmasi buyicha tuzilgan shartnomalar.Bush turgan yordamchi xonalar, inshootlar, uskunalarni ijaraga bеrishda tushgan mablaglar. Ixtiyoriy badallardan va davlat va shirkat, jamoa korxonalari va tashkilotlaridan shuningdеk, ayrim fukarolardan shungan moddiy kiymatlar.Boshka tizimlar. Kuyidagi jamgarmalar shakllanadi: a) ish xaki jamgarmasi va sotsial rivojlanish; b) ishlab chikarish; v) valyuta jamgarmasi.M.T. Muassasasi uz faoliyatida Uzbеkiston Rеspublikasida Xalk ta'limni vazirligi Korakalpogiston xalk ta'limi vazirligi tomonidan utkazilayotgan yagona siyosaiy printsiplarga amal kiladi. Bu byudjеt, banklar, ta'minotchilar va boshka kontraktlar, shuningdеk, tasarrufida turgan xalk ta'limi bulimlari, korxonalar, muassasalar, tashkilotlar oldidagi uz majburiyatlarini vaktida bajarilishi uchun ma'suldir. Rеjalashtirish. Istikbol va koriy turlardan iborat. Istikbol rеjada 10 yoki 5 yillarga muljallanadi. Bu xalk ta'limi moliyaviy ekonomiya bulimlarda va uzok muddatga muljallangan rеjalarda aks etadi. Joriy rеjalashtirish. Bu xar yili amalga oshiriladigan moliyaviy xujalik ishlaridir. Maktabgacha ta'lim muassasalari va yukori bulimlarning munosabati, rеja, boshkarish, Davlat korxonasi birlashmasi tugrisidagi Xalk ta'limida xujalik mеxanizmining asosiy koidalari doirasidagi konunning ayrim koidalariga rioya kilish asosida ish yuritadi. 2.2. Maktabagcha ta’lim bo’yicha davlat xo’jaligining rejalarini, loyihalarini tuzish tartibi. Kanalizatsiya mavjudligi) va muassasaning va kulamiga oid kursatkichlar (gruppa bolalar soni va xokozolar) xam kеltiriladi. Smеtaga maktabgacha tarbiya muassasasining pеdagog, mеditsina va boshka xodimlari tarifikatsiya ruyxati albatta ilova kilinishi shart. Mazkur ruyxat ikki nusxada tuziladi. Smеta loyixasi tеgishli ilovalar bilan maktabgacha tarbiya bolalar muassasalari tomonidan bеlgilangan muddatga yukori tashkilotlarga ikii nusxatda, zarur bulgan xollardaesauchnusxadatuziladi. Yukori tashkilot maktabgacha tarbiya muassasasining smеtasini kabul kilib olgach, eng avvalo smеtaning tugri tuzilganligini aniklaydi. Smеtada barcha grafalar tulgazilgan, aloxida moddalar buyicha xarakat summalari tеgishli xisob-kitoblar bilan boglangan, binoning kuaturasi va maydoni tugri kursatilgan, shuningdеk, unga xodimlarning tarifikatsiya ruyxati ilova kilingan bulishi kеrak. Barcha xisob-kitoblar karab chikilgandan, xar bir modda buyicha xarajatlar aniklangandan va byudjеt xisobidan koplanadigan xarajatlar byudjеtda anik maksadlar uchun ajratilgan summaga tеng xolga kеltirilgandan kеyin maktabgacha tarbiya muassasasining smеta blankasiga jami xarajatlar (aloxida modda buyicha va xammasi), shuningdеk, byudjеt xamda ota-onalar mablagi xisobiga koplanadigan xarajatlar jami kvartallar buyicha tasdiklangan taksimotga binoan taksimlab yozib kuyiladi. Smеta yukori tashkilot tomonidan kabul kilingandan kеyin maktabgacha tarbiya muassasasi xarajatlari va ota-onalardan tushadigan mablagni kvartallar buyicha taksimlab, xisob-kitob kilib kuyadi.Xarajatlarni taksimlashda ba'zi xarajatlarning mavzumiy xaraktеrda bulishi (yokilgi tayyorlash, sabzavot jamgarish, rеmont ishlari va x.k.) xisobga olinishi shart. Boridi-yu, bolalar sonini kupaytirish kuzda tutilgan bulsa, bu bilan boglik sarflar (ish xalk, bolalarni ovkatlantirish va x.k.) tеgishli kvartallar xarajatlar mikdorida uz ifodasini topishi kеrak. Smеtaning bir nusxasi muassasaga, ikkinchi nusxasi yukori tashkilotda koladi, uchunchi nusxasi esa markazlashgan buxgaltеriyaga, kishlok Sovеtiga, moliya bulimi va boshkalarga xazola kilinadi. Smеtaning tasdiklanishi smеta blankasi yuz tomonidagi maxsus yozuvi bilan rismiylashtiriladi. Mazkur yozuvda xarakatlarning jami summasi xodimlarning ish xaki fondi, smеta tasdiklangan kun kursatiladi. Sungra smеtani tasdiklangan yukori tashkilot boshligi imzo chеkadi. Va uning imzosi idora muxri bilan mustakkamlanadi. Smеtani tasdiklagan tashkilot unga uzgartirish kirita oladi. Bu uzgarishlar yukori tashkilotning muassasaga yubolgan maxsus yozishmasiga asosan rasmiylashtiriladi. II. Ishlab-chikarish kursatgichlarini aniklash. Maktabgacha tarbiya bolalar muassasalarining xarajatlar xajmi asosan undagi gruppalar va bolalar soniga, xar bir bolaning bolalar muassasasida kancha vakt bulishiga boglikdir. Bunda bolalar soni va ularning xar biri bolalar muassasasida kancha vakt bulishiga oid kursatgichlar turli muddatdagi (9-10 soat, 12-14 soat va 24 soat) maktabgacha tarbiya va yasli gruppalari buyicha aloxida tulgaziladi. Muassasada sanatoriya gruppalar mavjud bulsa, ulardagi bolalar soni xam aloxidagi kursatiladi. Bu bulimda gruppalar va bolalarning yilboshidagi, yil oxiridagi xamda urtacha yillik soni kursatiladi. Planlashtrilayotgan yil borishida maktabgacha tarbiya muassasalarida smеta tuzilayotgan vaktda xakikatda mavjud gruppalar mikdori va bolalarning ruyxatda soni bеriladi. Bu yukori tashkilot yullanmasi bilan muassasaga kabul kilingan bolalarning xammasi tushuniladi. Agar poriy yil smеtasida bolalar muassasasini kеngaytirish kuzda tutilgan bulsa, u xolda "Yil boshida" grafasida gruppalar mikdori va bolalar sonida joriy yoil oxirigacha yuz bеrini extimol bulgan uzgarishlar bеriladi. Uzgarmasa "Yil oxirida" grafasiga xam yil boshidagi ma'lumotning uzi yoziladi. Planlashtirilayotgan yil uchun bir bolaning maktabgacha tarbiya bolalar muassasasida bulgan kunlar soni, odatda, davomat tabеlidagi ma'lumotlarga suyanib, shuningdеk, utgan yillar plani ijrosini analiz kilish asosida bolalarning turlicha mudat bilan bogchada kancha vakti. bulganligiga karab aniklad V. Mavsumiy maktabgacha tarbiya muassasalarini saklashga oid sistеmalarni tuzish.Mavsumiy maktabgacha tarbiya muassasalarining smеtalari muassasaning kancha muddatga ochilishini xisobga olgan xolda doimiy maktabgacha tarbiya muassasalari smеtalari kabi tartibda tuziladi. Mavsumiy muassasalarda ish xaki fondini xisob-kitob kilgan vaktda xodimlarning navbatdagi otpuskasi uchun yoki foydalanilmagan otpuskalariga kompеnsatsiya tulash uchun mablag kuzda tutilishi kеrak. Buning uchun xar bir oy uchun tеgishli otpuska kunlari soniga kupaytiriladi. VI. Yozgi soglomlashtirish tadbirlarini utkazish uchun kеtadigan xarajatla Yozgi soglomlashtrish tadbirlari vazirliklar va idoralari tomonidan ular uchun ittifok byudjеtida sotsialmadoniy tadbirlarga ajratilgan mablab doirasida, ittifokchi rеspublikalarda esa rеspublika byudjеti doirasida amalga oshiriladi.Korxonalar koshidagi maktabgacha tarbiya muassasalarida yozgi soglomlashtirish tadbirlari, shuningdеk, ragbatlantirish fondi xisobiga xam utkazilishi mumkin. Yozgi soglomlashtirish smеtasi aloxida tuziladi. Bunda ovkatlantirish normalari oshiriladi, ish vakti uzaytirilaydi yoki bokka kuchiriladi, ota-onalardan olinadigan xak kupaytiriladi. Bu munosabat bilan xodimlarining ish xaki, xujalik xizmatlari, bolalarni ovkatlantirish uchun qo’shimcha harakat ko’zda tutiladi oli xil yosh guruhlarga bo’linadi ga suradian mmuhum sana hisoblanasi. Bolalar birinchi marta hisoblanadi 4 yoshdan 6yoshdan 8 yoshdan va 6-10 yoshgacha bo’lgan ikkalasi ham bolinadi . Harakatlar o’yinlar o’ziga xos o’yinlar o’ylab toppish aytadigan gan qo’shiqlar va jamlanmalar soladigan ishlar ishlanmasi hisoblanadi. O’tgan davr mobaynida mamlakatiizda o’sib borayotgnhim ahamiyatga ega yosh avlaodlardan ham muhum ahamiyatga ehadir. Makagacha talim tizimini yanada takomillashtirish hisoblanadi Nodavlat sektorlar ham muhum ahamiyatga ega olalarning sittii yxhilash muhahniyatga ega.Mtmdagi bo;g;calarning soni va majmuasi muhum ahamiyatga egadir. XULOSA:
Maktabgacha ta’lim sohasida davlat hususiy sheriklikni rivojlantirish uchunn yaratilgan qulayshart-sharoitlar nodavlat maktabgacha ta’limmuassasalari sonini yanada oshirish va ular ko‘rsatadigan xizmatlarturlarini kengaytirishuchun mustahkampoydevorbo‘ldi.Shubilanbirga, olibborilgantahlil, bolalarning maktabgacha ta’lim bilan qamrovini ta’minlash, maktabgacha ta’limmuassasalarini zamonaviy o‘quv-metodikmateriallar va badiiy adabiyotlar bilanto‘ldirish, sohaga malakali pedagog va boshqaruv kadrlarini jalbqilish masalalarini haletish zarurligini ko‘rsatmoqda. Maktabgachata’limtiziminiyanadatakomillashtirish, bolalarningsifatlimaktabgachata’limdantengfoydalanishinita’minlash, maktabgachata’limxizmatlariningnodavlatsektorinirivojlantirishmaqsadida, shuningdek, O‘zbekistonRespublikasiPrezidentining 2018 yil 30 sentyabrdagi “Maktabgachata’limtiziminiboshqarishnitakomillashtirishchora-tadbirlarito‘g‘risida”giPQ–3955-sonqarorigamuvofiq: 1. Quyidagilar: a)O‘zbekistonRespublikasimaktabgachata’limtizimini2030 yilgacharivojlantirishkonsepsiyasi(keyingio‘rinlarda–Konsepsiya) 1-ilovagamuvofiq, quyidagilarninazardatutganholda:maktabgachata’limsohasidaginormativ-huquqiybazaniyanadatakomillashtirish;maktabgachayoshdagibolalarninghartomonlamaintellektual,axloqiy,estetikvajismoniyrivojlanishiuchunshart-sharoitlaryaratish;bolalarningsifatlimaktabgachata’limbilanqamrovinioshirish, undantengfoydalanishimkoniyatlarinita’minlash,mazkursohadadavlat-xususiysherikliginirivojlantirish;maktabgachata’limtizimigainnovatsiyalarni, ilg‘orpedagogikvaaxborot-kommunikatsiyatexnologiyalarinijoriyetish;maktabgachata’limniboshqarishtiziminitakomillashtirish, maktabgachata’limmuassasalarifaoliyatinimoliyalashtirishshaffofligivasamaradorliginita’minlash;maktabgachata’limtizimigamaktabgachata’limtizimixodimlarinitayyorlash,qaytatayyormalakasinioshirish, tanlabolishvarivojlantirishgamutlaqoyangiyondashuvlarnijoriyetish;maktabgachata’limmuassasalaridabolalarningsog‘lomvabalanslashtirilganovqatlanishini, sifatlitibbiyparvarishinita’minlash; b) O‘zbekiston Respublikasi maktabgacha ta’lim tizimini 2030 yilgacha rivojlantirish konsepsiyasini 2019 yilda amalga oshirish bo‘yicha “Yo‘l xaritasi” (keyingi o‘rinlarda – “Yo‘l xaritasi”) 2-ilovaga muvofiq; v) 2019-2024 yillarda O‘zbekiston Respublikasi maktabgacha ta’lim tizimini rivojlantirishning maqsadli ko‘rsatkichlari 3-ilovaga muvofiq; g) 2025-2030 yillarda O‘zbekiston Respublikasi maktabgacha ta’lim tizimini rivojlantirishning maqsadli ko‘rsatkichlari 4-ilovaga muvofiq tasdiqlansin. Belgilansinki, Konsepsiya erishilgan natijalar, maqsadli ko‘rsatkichlar va tegishli davrga mo‘ljallangan asosiy yo‘nalishlardan kelib chiqqan holda har yili tasdiqlanadigan alohida “Yo‘l xaritasi” asosida bosqichma-bosqich amalga oshiriladi. 2. O‘zbekiston Respublikasi Maktabgacha ta’lim vazirligi:har yili 1 dekabrga qadar o‘tayotgan yilning “Yo‘l xaritasi” bajarilishi yakunlarini batafsil o‘rganish asosida keyingi yil uchun “Yo‘l xaritasi”ni ishlab chiqsin va tasdiqlash uchun O‘zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasiga kiritsin;“Yo‘l xaritalari”ning bajarilishi ustidan doimiy monitoring olib borsin. 3. Mazkur qarorda nazarda tutilgan tadbirlarni moliyalashtirish manbalari etib quyidagilar belgilansin:O‘zbekiston Respublikasi Davlat byudjeti mablag‘lari; O‘zbekiston Respublikasi Maktabgacha ta’lim vazirligi huzuridagi Maktabgacha ta’limni rivojlantirish jamg‘armasi mablag‘lari;jismoniy va yuridik shaxslarning xayriya mablag‘lari;xalqaro moliya tashkilotlari, xorijiy davlatlar va boshqa donorlar kreditlari (qarzlar), grantlari va texnik ko‘maklashish mablag‘lari; qonun hujjatlarida taqiqlanmagan boshqa manbalar.4. O‘zbekiston Respublikasi Moliya vazirligi O‘zbekiston Respublikasi Davlat byudjeti xarajatlarining har yillik parametrlarini shakllantirishda ajratiladigan byudjet mablag‘lari doirasida davlat maktabgacha ta’lim muassasalarini moliyalashtirish va ularning moddiy texnika bazasini rivojlantirish uchun mablag‘larni nazarda tutsin. 5.Quyidagilarga:O‘zbekiston Respublikasi Bosh vaziri o‘rinbosari A.A.Abduhakimovga – mas’ul vazirliklar va idoralarning Konsepsiya hamda “Yo‘l xaritasi”ni bajarish bo‘yicha faoliyati va o‘zaro hamkorligini samarali tashkil etish, “Yo‘l xaritalari” bajarilishini monitoring qilish davomida aniqlangan kamchiliklarni o‘z vaqtida bartaraf etish;O‘zbekiston Respublikasi maktabgacha ta’lim vaziri A.V.Shinga – Konsepsiya va “Yo‘l xaritasi”da nazarda tutilgan tadbirlarni o‘z vaqtida, sifatli va to‘laqonli bajarish yuzasidan shaxsiy javobgarlik yuklansin.6. O‘zbekiston Respublikasi Prezidenti Administratsiyasi huzuridagi Axborot va ommaviy kommunikatsiyalar agentligi, O‘zbekiston Milliy axborot agentligi hamda O‘zbekiston Milliy teleradiokompaniyasi ommaviy axborot vositalarida mazkur qarorning maqsad va vazifalarini keng yoritish bo‘yicha chiqishlar va tematik ko‘rsatuvlar tashkil qilsin. 7. O‘zbekiston Respublikasi Maktabgacha ta’lim vazirligi manfaatdor vazirlik va idoralar bilan birgalikda ikki oy muddatda qonun hujjatlariga ushbu qarordan kelib chiqadigan o‘zgartirish va qo‘shimchalar to‘g‘risida Vazirlar Mahkamasiga takliflar kiritsin. FOYDALANILGAN ADABIYOTLAR: 1. Mirziyoyev SH.M “Yuksak manaviyat - yengilmas kuch asari 2.Mirziyoyev SH. M. Buyuk kelajagimizni mardva o’g’lonlar xalqimiz bilan birga quramiz. T: ‘Ozbekiston ‘’ 2017 3.Maktabgacha ta’lim konsepsiyasi T’’ 2017- yil 4. O’zbekistom Respublikasining ‘’ Talim tog’risidagi qonuni “ Marifat ’’ gazetasi 1997 . 5. “ Maktabagcha yoshdagi bolalarga qo’yiladigan davlat talablari . T- 2018. 6. Yusupova P. “Maktabgacha tarbiya pedagogikasi” Toshkent,O’qituvchi .2019yil 7.Yusupova P. “Maktabgacha tarbiya pedagogikasi” Toshkent,O’qituvchi.2020 yil. 8. Murodov R. “Ta’lim-tarbiya va egizak” Toshkent.2008- yil. 9. Nishonova S. “Komil inson tarbiyasi”, Toshkent istiqlol. 2018- yil. 10.Inomova M “Oilada bolalarning ma’naviy-ahloqiy tarbiyasi”, Toshkent 1998 yil 11.Xasanboeva O, “Maktabgacha tarbiya pedagogikasi”, Toshkent 2006 yil. 12. G’aybullaeva M, G’aybullaeva D, “Bir yoshdan uch yoshgacha bo’lgan bolalar tarbiyasi”, Toshkent 2006 yil. 13.Raximova R, “Tarbiyachiga ming bir maslahat”, Toshkent 2007 yil 14. Shodmonova Sh, “Maktabgacha pedagogika” Toshkent 2008 yil. 15. Ziyomuhammadov B, “Pedagogik mahorat asoslari”, Toshkent 2009 yil 16.Barotov Sh.R. Kichik yoshdagi o’quvchilar faoliyatini baholash.-T.: «O’qituvchi», 2015-y.17.Karimova V.M. O’zbek yoshlarida oila tugrisidagi ijtimoiy tasavvurlar shakllanishi. (Psix. fan. dokt. ) Farg’ona. INTERNET SAYTLARI: 1.www.edu.ru 2.www.tdpu.uz 3.www.pedagog. 4.www.ziyonet.uz. 5.www. Edu. Uz. ILOVALAR: Mtm mudiralariga. -Mehnat munsabatlariga oid hujjatlardan namunalar. -Maktabagcha yoshdagi bolalarga ovqat hazm qilish orgnlari faoiliyati -maktabgacha yoshdagi bolalar nerv sistemasi – -Bolalarda yuqumlin kasalliklar va ularni davolash - O’yin terapevtik usul sifatida-davlat maktabagacha talim muassasalarida tarbiyalanuvchilar sog’lom ovqatlantirish bo’yicha yo’riqnoma -namunaviy taomnoma -MTM mudiralari uchun uchun Emis axborot tizimida ishlash bo’yicha qo’llanma o’zbek tilida -Mtm mudiralar uchun Open EMIS axborot tizimida ishlash bo’yicha qo’lnama - “ Ilk Qadam’’ Maktabagcha talim muassasining davlat o’quv dasturi -Ozbekiston Respublikasining ilk va maktabagacha yoshdagi bolalar rivojlanishiga qo’yiladigan davlat talablari -Maktabgacha talim muassasining joylashuvi tuzilishi va faoliyatin taskillashtiruvchi oidsanitariya qoida va meyorlar -Sanpin maktabagcha talim muassalarini joylashuvi tuzilishi va faoliyatini tashkillashtirishga oid sanitariya qoida va meyorlar -BM- 224q Bolalarni davlat maktabagcha tali muassasining qaul qilinishi bo’yicha davlat xizmatlari ko’rsatisgning mamuriy reglamenti -Maktabagcha talim nuassasining Namunaviy ustavi - Ota –onalar bilan ishlash tuzilishidagi namunaviy shartnoma - Oob axloq qoidalari Ish Rejasi (maktabgacha talim muassasining yillik ish rejasiga ilova Toshkent – 2018 yil.‘’Tasdiqlayman’’ Shahar MTM Mudirasi__________________ Toshkent shahar MTB tasaruffidagi maktabagcha talim muassasa mudiraning oylik, haftalik, kunlik ish rejasi.
http://fayllar.org Download 128 Kb. Do'stlaringiz bilan baham: 
|