Мавзу: Мактабгача тарбия муассасаларида жисмоний тарбияни ташкил этиш шакллари

b) bog’chada katta tarbiyachi vazifasi 

Katta  tarbiyachi.  Yirik  (8—12  guruxli)  bolalar  bog’chalarida  bolalarning 

jismoniy  tarbiyasi  bo’yicha  tarbiyachilarning  ishiga  bevosita  metodik  rahbarlikni 

katta  tarbiyachilar  amalga  oshiradi,  u  tarbiyachilarning  malakasini  oshirish  va 

ularning  ishini  nazorat  qilishda  ko’rsatib  utilgan  tadbirlardan  tashqari,  metodika 

xonasini zarur adabiyot va xujjatlar, yosh guruxlari bo’yicha jismoniy  mashqlarni 

---

 

33 

taqsimlash jadvallari, yillik reja-grafiklar, xaftalik rejalar, turli yosh guruxi bolalari 

uchun  jismoniy  tarbiya  bo’yicha  ishning  har  xil  shakllarining  reja-konspektlari, 

bolalarning jismoniy tayyorgarligini hisobga oladigan jurnallar, jismoniy mashqlar 

texnikasi  va  ularni  o’tkazish  metodikasini  rasmlar,  suratlar,  kino  yozuvlar  orkali 

tasvirlaydigan alьbomlar, jismoniy tarbiya maydonchalarinish maketlari, ota-onalar 

uchun  materiallar:  adabiyot  ro’yxati,  bolalar  kiyimlarining  chizmalari,  jismoniy 

rivojlanish, jismoniy tayyorgarlik va boshqalar xaqidagi ma’lumotlarni o’zgartirib 

yozib  borishga  moslashtirilgan  ko’chma  burchaklar  bilan  boyitishga  katta  e’tibor 

beradi. U gurux tarbiyachilarning ishini o’rganadi, rejalashtirish va hisobga olishga 

doir  xujjatlarni  taxlil  qiladi,  shuningdeq  jismoniy  tarbiya  mashg’ulotlarida, 

ertalabki gimnastika chog’ida va jismoniy tarbiyaga oid ishning boshka shakllarini 

o’tkazishida  kuzatishlar  olib  boradi.  Kuzatish  jarayonida  u  tarbiyachilarning 

tushuntirishlari,  ko’rsatmalari,  komandalari,  buyruqlarini  yozib  boradi:  ular 

o’tkazgan  jismoniy  mashqlarnish  sifatini  belgilaydi,  yuklama  me’yorini  yozib 

boradi  va  xronometraj  yuritadi.  Bundan  tashkari,  u  harakatni  bolalar  tomonidan 

sifatli  bajarilishi,  ularning  o’zini  xis  qilish  va  xulqini  ko’rsatib  o’tadi.  Bu 

ma’lumotlardan  mashg’ulotlarni  taxlil  qilish  va  baxolash,  shuningdek  anik 

tavsiyalarni tuziщda xam foydalaniladn. 

Katta  tarbiyachi  ishdagi  ijobiy  tajribani  o’rganish  xamda  uni  yoyish  ishiga 

katta  e’tibor  beradi:  ochik  mashg’ulotlar  o’tkazish  va  ularni  muxokama  kilishni 

tashkil  etadi,  tarbiyachilarga  uz  ish  tajribasini  umumlashtirish,  pedagogik 

uqishlarga nuldtar tayyorlab, so’zga chiqishga tayyorlaniщda yordam beradi. 

Katta  tarbiyachi  tizimli  ravishda  yangi  adabiyotlardan  xabardor  bo’lib 

turadi,  tuman,  shahar  metod  xonalarida,  ilmiy  muassasalarda  o’tkaziladigan 

tadbirlarda  faol  ishtirok  etadi,  maktabgacha  tarbiya  muassasasida  jismoniy  tar-

biyaga doir ishlarning sifagini yaxshilashga kumaklashadi. 

Katta  tarbiyachi uzi  jismoniy  mashqlar  bilan  doimiy  shug’ullanishi,  bolalar 

---

 

34 

bog’chasi  xodimlariga  namuna  bo’lishi  va  zarur  bo’lib  k°lganda,  ularga  yordam 

berishga tayyor turishi muximdir. 

Tarbiyachi  bolalar  bilan  jismoniy  tarbiya  mashqlar  ili  bevosita  uzi  olib 

boradi.  U  nazariy  va  amaliy  tayyorgarlikka  ega  bo’lishi,  o’z  malakasini  tizimli 

ravishda  oshirib  borishi  lozim.  Maktabgacha  tarbiya  muassasasi  odtstsda  turgan 

jismoniy  tarbiya  vazifalarini  amalga  oshirish  uchun  tarbiyachi  reja  nish  mazmuni 

va  talablarini  o’rganishi  shart,  bolalar  bilan  shnlanpgshgg  barcha  shakllari: 

jismoniy  tarbiya  mashg’ulotlari,  ertalabki  gimnastika,  harakatli  o’yinlar  va 

boshkalarni savodli o’tkaza bilishi, shuningdeq ishni rejalashtirish va hisobgaolish 

bo’yicha xujjatlarii to’g’ri rasmiylashtira olishi zarur. 

Tarbiyachi  bolalarning  sog’ligi  va  jismoniy  rivojlanishidagi  o’zgarishlarni 

payqay  bnlishi,  harakat  malakalari,  jismoniy  sifatlariiiig  rivojlanish  darajasini 

hisobgaola  bilishi,  shuningdeq  bolaning  oiladagi  yashash  sharoitlarini  o’rganishi 

hamda ulardan jismoniy tarbiyaga doir amaliy ishda foydalana bilishi zarur. 

Tarbiyachi  bino  va  maydonda  gigienik  sharoitlarga  rioya  qilinishini, 

jismoniy  tarbiya  jixozlari,  anjomlari,  atributlar,  o’yinchoqlarining  tozaligi  va 

yaxshi  saklanishini  kuzatib  turishga,  ota-onalar  va  bolalar  bilan  birlikda  qor 

uyumlari, tepaliklari, inshootlari (paroxod, ayiq va boshqalar)ni barpo etish, muzli 

yullar, sirganchshu-tepaliklar yasash, sakrash uchun kumli chukur, yugurish uchun 

yulkalar va boshqalarni tayyorlashga e’tibor karagashi lozim. 

Tarbiyachi  uz  ishini  doimo  taxlil  qilib  borishi  va  ilgor  pedagoglarning 

tajribasini  o’rganishi,  jismoniy  manщlar  bilan  ochiq  mashg’ulotlar  o’tkazish  va 

muxokama qilishda qatnashishi, pedagogik kengashlarda so’zgachiqishi, metodika 

xonasiga mageriallar gayyorlashi, fotoal’bomlar va boshqalarni tayyorlab bezatishi 

lozim. 

Ota-onalar bilan tizimli ravishda ish olib borishning ax^miyati xam oz emas. 

Tarbiyachi  ota-onalar  uchun  suxbatlar,  masla^atlar,  majlislar,  ochiq  kunlar, 

---

 

35 

mashg’ulotlar  tashkil  etadi  va  o’tkazadi,  bog’chada  ularning  navbatchiligini 

uyuggg  tiradi,  shuningdeq  bolalarning  uylariga  xam  borib  keladi.  Jismoniy 

tarbiyani to’g’ri tashkil etishda oga-onalarga ko’rsatmali targibot ishlari va yordam 

berish  maqsadida  tarbiyachi  ko’rgazma-burchaklar,  stendlar,  o’z  guruxi 

bolalarining  jismoniy  rivojlanishi  va  jismoniy  tayyorgarlik  darajasi  ma’lumotlari 

yozilgan kuchma pardalar tayyorlaydi. 

Bolalarga  namuia  bo’lish  va  jismoniy  mashqlarni  to’g’ri  ko’rsatish 

maksadida  tarbiyachi  o’zining  jismoniy  tayyorlik  darajasini  tizimli  ravishda: 

mustaqil  yoki  umumiy  jismoniy  tayyorgarlik  guruhlarida,  sport  to’garaklarida 

oshira borishi, musobaqi va boshkalarda inggirok etishi lozim. 

Enaga  jismoniy  tarbiya  vazifalarini  amalga  oshirishda  tarbiyachiga  yordam 

beradi.U  gurux  xonasi,  jismoniy  tarbiya  zalining  ozodaligi  va  xagyusizting 

tozalanib  turishiga  qarab  turadi.  Kichik  yoshdagi  bolalarga  jismoniy  tarbiya 

mashg’ulotlari,  sayr  oddidan  kiyinishida  yordam  beradi.  Bundan  tashqari,  u 

ovqatlanish,  uxlashni  tashkil  etishda  qatnashadi,  shuningdek  bolalarda  shaxsiy  va 

ijtimoiy  gigiena  malakalarini  mustaxkamlashga  ko’maklashadi,  jismoniy  tarbiya 

anjomlari (koptokni yuvish va boshqlar) ni toza tutishda ishtirok etadi. Agar enaga 

bolalar  uchun  namuna  bo’lsa  va  o’zining  barcha  ishlari  bilan  jismoniy  tarbiya 

vazifalarining  to’g’ri  xal  qilinishiga  yordam  bera  olsa,  uning  tarbiyaviy  roli 

beqiyosdir.