Mavzu: Mamlakatimiz iqtisodiyoti tarkibini tubdan o’zgartirish, uni diversifikatsiyalash va modernizatsiya qilish sharoitida xalqaro marketingning ahamiyati. O’zbekistonning eksport salohiyatini oshirishda xalqaro marketing tamoillaridan


 Tarkibiy o’zgarishlarni izchil amalga oshirishda tijorat kelishuvlarini


Download 0.69 Mb.
Pdf ko'rish
bet5/6
Sana18.06.2023
Hajmi0.69 Mb.
#1574568
1   2   3   4   5   6
Bog'liq
BRENDGA KIRISH UMAROV BAXTIYOR

4. Tarkibiy o’zgarishlarni izchil amalga oshirishda tijorat kelishuvlarini 
amalga oshirish. Xalqaro shartnomalarning huquqiy ta’minlanishi.
Turlari.
Shartnomalar ishtirokchilar doirasiga ko'ra tasniflanishi mumkin:
Ikki tomonlama
Ko'p tomonlama:
Universal (umumiy, unda barcha MP sub'ektlari qatnashadi yoki qatnashishi 
mumkin);
Cheklangan a'zolik shartnomalari.
Shartnomalar ham bo'lishi mumkin:
Yopiq (qoida tariqasida, bular ikki tomonlama shartnomalarni o'z ichiga oladi. 
Uchinchi shaxslarning bunday bitimlarida ishtirok etishi ularning 
ishtirokchilarining roziligini nazarda tutadi);
Ochiq (har qanday davlat ishtirok etishi mumkin va bunday ishtirok etish 
shartnoma taraflarining roziligiga bog'liq emas).
Davlat organiga qarab. hokimiyat organlari:
Davlatlararo (davlat nomidan);
Hukumatlararo (hukumat nomidan); 
Idoralararo (o'z vakolatlari doirasida).
Normativ tarkibdan:
Qonunchilik (ko'p foydalanish);
Shartnomalar - bitimlar (bir martalik foydalanish uchun hisoblangan) 
Tartibga solish mavzusi bo'yicha:
Siyosiy: ittifoq, tajovuz qilmaslik, betaraflik, hamkorlik, do'stlik, tinchlik va 
boshqalar haqida.
Iqtisodiy: iqtisodiy yordam, ta'minot, qurilish, kreditlar, to'lovlar, hisob-kitoblar va 
boshqalar haqida.


tomonidan 
maxsus masalalar
: ilmiy va madaniy hamkorlik, sog'liqni saqlash, 
yuridik yordam 
va boshqa.
5. 
Marketing xizmatini yaratishning xorijiy tajribalari. Xalqaro savdoda 
narx belgilash xususiyatlari.
Transmilliy kompaniyalar Ba’zi firmalar rivojlanishda xalqaro filial darajasidan 
o’sib ketishi va ko’pmilliy tashkilotlarga aylanishi mumkin. Bunday firma endilikda 
o’zi haqida milliy bozor ishtirokchisi sifatida fikr yuritmaydi, balki o’zini jahon 
bozorining ishtirokchisi hisoblaydi. Bunday firmaning oliy va funksional rahbariyati 
ishlab chiqarishni rejalashtirish, marketing siyosati, pul mablag’larining 
harakatlanishi va moddiy-texnika ta’minotiga xalqaro miqyosda jalb etiladi. Xalqaro 
miqyosda faoliyat ko’rsatuvchi bo’linmalar xalqaro filial rahbariyatiga emas, balki 
bevosita direktorga – firmaning ijroiya qo’mitasiga bo’ysunadi. Bunday firmaning 
rahbar xodimlari mahalliy va xalqaro miqyosda emas, balki aynan jahon bozorida 
ishlashga tayyorlanadi. Rahbariyat bir nechta mamlakat vakillaridan iborat bo’ladi. 
Butlovchi qismlar va qo’shimcha materiallar qaerda arzon bo’lsa, o’sha erda sotib 
olinadi, kapital qo’yilmalari esa eng yuqori kapital qaytimi kutilayotgan mamlakatga 
kiritiladi. Firmalar xalqaro marketing bilan turli sabablarga ko’ra shug’ullanadilar. 
Ba’zi firmalarni bunga mahalliy bozorning kambag’alligi majbur qilsa, boshqa 
firmalarni chet elda ochilayotgan imkoniyatlar jalb qiladi. Xalqaro marketing 
faoliyatiga xos bo’lgan tavakkalchiliklarni hisobga olgan holda firmalar bu sohada 
qaror qabul qilishga ketma-ketlikda va kompleks ravishda yondashishi lozim. 
Birinchidan, xalqaro marketing muhitini, jumladan xalqaro savdo tizimining 
xususiyatlarini tushunib olish zarur. Muayyan xorijiy bozorni ko’rib chiqishda 
albatta uning iqtisodiy, siyosiy-huquqiy va madaniy xususiyatlaridan kelib chiqish 
lozim. Ikkinchidan, firma umumiy sotuv hajmining qanday qismini tashqi bozorda 
olishga intilishi, bir vaqtning o’zida bir nechta mamlakatda faoliyat ko’rsatadimi va 
qaysi turdagi mamlakatlarda faoliyat ko’rsatishni istashini hal qilishi lozim 
Uchinchidan, firma qaysi muayyan bozorga chiqishini hal etishi lozim, bu esa 
kiritilgan kapitalga olish kutilayotgan daromad miqdorini mavjud tavakkalchilik 
darajasini hisobga olgan holda baholashni talab qiladi To’rtinchidan, firma har bir 
bozorga eksport, qo’shma tadbirkorlik faoliyati va bevosita investisiyalash 
yordamida qay tariqa kirib borishni hal qilishi lozim. Ko’plab firmalar xalqaro 
miqyosda o’z faoliyatini oddiy eksportchi sifatida boshlab, keyinchalik qo’shma 
tadbirkorlik faoliyati yuritishga va yakunda bevosita investisiyalashga o’tadi. Firma 


o’z tovarlari, rag’batlantirish strategiyasi, narxlari va tovarni taqsimlash kanallarini 
har bir xorijiy bozorning o’ziga xosliklariga qay darajada moslashtirishi lozimligi 
haqida qaror qabul qilishi zarur. Va nihoyat firma xalqaro marketing faoliyatiga 
ixtisoslashgan samarali tashkiliy strukturani yaratishi lozim. Ko’pchilik firmalar 
eksport bo’limini tuzishdan boshlaydilar va xalqaro filial ta’sis etishgacha boradilar. 
Biroq ba’zi firmalar undan ham rivojlanib, transmilliy kompaniyalarga aylanadi. 
Ularning oliy rahbariyati esa marketingni rejalashtirish va boshqarish bilan 
butunjahon miqyosida shug’ullanadi.
Marketing xizmatini tashkil etish tamoyillari asosan uch omilga – tanlangan 
strategiya, tashkiliy struktura va bu strukturaning qay tariqa faoliyat yuritishiga 
bog’liq bo’ladi.

Download 0.69 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   2   3   4   5   6




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling