Мавзу: Мантиқ фани ривожланишининг асосий босқичлари

Беруний илмий методининг принциплар:

• Ақлни бекорчи фикрлардан тозалаш

• Тажрибага асосланиш

• Билишни, аввало, предметни ташкил этувчи
• элементлардан бошлаш

• Дедукциядан фойдаланиш

• Мантиқий фикрлаш: таҳлил қилиш ва
• умумлаштириш

• Маълум нарсадан номаълум бўлганига,
• яқиндагисидан узоқдагисига қараб фикр юритиш

• Ўтмишни билиш учун предметнинг, ҳодисанинг
• тарихини ва у ҳақда бошқаларнинг берган
• маълумотларидан фойдаланиш

• Кузатиш, таққослаш, қиёслаш орқали
• ҳақиқатни аниқлаш

• 2

• Миршариф Журжоний

• Якка тушунча-якка предметдан ташкил топган бўлиб, унда фақат шу предметнинг ўзи ҳақидаги фикр баён қилинади.

• Тушунча ва ҳукм ўртасида фарқ бор.

• Хулоса чиқаришни қуйидаги уч турга ажратади:
• Силлогизм, индукция ва аналогия

• Фанларнинг буюк уйғониши

• Френсис Бэкон

• Индукция хулоса чиқаришнинг асосий шаклидир

• Мантиқ илмий метод, услуб ҳақидаги фандир

• Томас Гоббс

• Мантиқ фанига биринчи бўлиб генетик тарифни киритган

• Сўз доим бир маънога ишлатилиши керак. Бу ҳақиқатга эришишнинг биринчи талабидир.

Р. Декарт

• Интуиция-хаёлий нарса эмас, балки соғлом ақлда туғиладиган барқарор ва аниқ тасаввурдир

• Мен фикр қилияпман, демак, мен мавжудман

• Индукция- тажрибага асосланади, унда текширилаётган буюмларнинг тўлиқ рўйхати кўрсатилади

• Хулоса чиқариш асосий нарса билинган нарсадан билимаган нарсага ўтиш, ноаниқ нарсани аниқ қилишдир

• Дедукция-аввал билинган нарсалар асосида билишни таъминлайдиган жараёндир

• Символик мантиқнинг
• асосчиси

• Мантиқнинг вазифаси тафаккурнинг
• формал алоқаларини тасвирлаш,
• билимнинг мазмунини ўрганишдир.

• В.Лейбниц