Mavzu: Marketing, uning vazifasi, qoidalari va bozor tizimidagi o‘rni

Bozorni bo’g’inlashdan asosiy maqsad quyidagilar hisoblanadi:
1.Iste’molchilarning nimaga ehtiyoji borligi haqida kengroq ma’lumot to’plash mumkin bo’ladi.
2. Aniq bozorda raqobat kurashi tabiatni yaxshiroq bilish imkoniyati to’g’iladi. Natijada raqobat kurashida yengib chiqishi uchun tova qanday xususiyatlarga ega bo’lishi kerakligi aniqlanadi.
3. Chegaralangan resurslardan va imkoniyatlardan qaysi yo’nalishlarda faoydalanish kerakligi aniqlanadi.
4. Marketing va tovar sotish xizmat xodimlarining energiyasi eng istiqbolli iste’molchilarga qaratiladi.
5. Marketing faoliyat rejasini tuzganda har bir bozor segmentining o’ziga xos-xususiyatlarini e’tiborga olish imkoniyati tug’iladi va boshqalar.
Umuman olganda bozornni segmentlash talabni oydinlashtirish, diferrentsiallash, pirovard natijada esa marketing strategiyasi va taktikasining eng optimal variantini tanlash imkoniyatini beradi.
Odatda segmentlash jarayoni ikki bosqichda amalga oshiriladi. Makrosegmentlash deb nomlanadigan birinchi bosqichda “tovar bozori” aniqlanadi. Mikrosegmentlash deb nomlanadigan ikkinchi bosqichda esa ilgari aniqlangan bozor ichida iste’molchilar segmentlari aniqlanadi.
Bozor segmentini aniqlashning uchta usuli mavjud. Birinchi – tovarning afzalligiga qarab segmentlash. Bunda iste’molchilar qanday tovarni xohlayotganligiga qarab segmentni aniqlash tushuniladi. Ikkinchi usul – iste’molchilarning xulq-atvorini hisobga olgan holda segmentlash. Uchinchi usul –iste’molchilar xarakteriga qarab segmentlash hisoblanadi.


2.2. Bozorni kompleks o‘rganish va marketing izlanishlarini tashkil etish

Zamonaviy marketing tamoyillarida bozorni o'rganishga alohida e'tibor beriladi. Bozorni o'rganishdan asosiy maqsad, uning konyunkturasi (holati)ga baho berish va rivojlanish istiqbolini ishlab chiqishdan iborat. Bunday dasturning bajarilishi ko'p omillarga bog'liq, shunga qaramay bozorni har tomonlama o'rganish va tahlilni quyidagicha boshlash mumkin:

Tovarni o‘rganish: ragiblar tovarlariga qaraganda yangiligi va raqobatbardoshligi; uning mahalliy gonunchilik, tartib va qoidalar talabiga to'g'ri kelishi; hozirgi va bo'lajak xaridorlar chtiyojlarini qondira olish gobiliyatlari; xaridorlar talablari va davlat hujjatlari asosida modifikatsiyalash va hokazo.
Xaridorlarni o'rganish: tovarning asosiy xaridorlari va uni ishlatish usullari: tovaming qaysi belgilari uni sotib olishga majbur qilmoqda; xaridorlarning xatti harakatlarini shakllantiruvchi omillar, ehtiyojlari yaqin keladigan xaridorlar (segmentlar)ni ajratib olish imkoniyati va ularning soni va tarkibini baholash; qondirilmagan talablar; xaridorlar talabiga fan-texnika yutuglari ta' siri.
Raqiblarni o'rganish: bozorda katta ulushga erishgan (3-4 firmalar) raqiblar; raqiblarning savdo belgilari va tovarlarining muhim sifatlari; tovarlaring o'ramasi va sotish usullari; baho siyosati va talabni rag'batlantirish tadbirlari; NIOKR asosiy yo'nalishlari, xarajatlari va qaysi olimlar maslahatchi; foyda va zararlari to'g'risidagi rasmiy ko'rsatkichlar; yangi tovarlari va faoliyati haqida c'lon qilingan maqolalar. Undan tashqari, mamlakat (region) bozoridagi huquqiy chegaralar va qiyinchilik tug‘ilib qolganda yordam beruvchi muassasalar ham o'rganiladi.
Bozorning umumiy holatini o'rganishda, uning geografik joylanishi, hajmi, tovarlar va firmalar tarkibi, ragobatning shiddati, konyunkturasi va uning istiqboliga ahamiyat beriladi. Bozor va eng avvalo, butun bozor konyunkturasini kompleks tadqiq etish, ishbilarmon doiralar fikricha, biznesmenga xatolarga yo'1 qo' ymaslik, xo jalik masalalarida bir qarorga kelishda tavakkalchilikni kamaytirishga yordam beradigan muhim omil hisoblanadi. Iqtisodiy konyunktura tadqiqoti Tovar ayirboshlash sohalari va ularning takror ishlab chiqarish jarayoni boshqa bosqichlari bilan o'zaro aloqalarini rivojlantirishning umumiy gonuniyatlarini o'rganish bilangina cheklanmaydi, balki u yoki bu tovar bozorida tarkib topgan ahvolni har tomonlama chuqur tahlil etishga, yuz berishi mumkin bo'lgan vaziyatni oldindan taxmin qilishga qaratilgandir. Tovar bozori o'zida, birinchidan, muayyan tovarni ishlab chiqaruvchilar va iste' molchilar o'rtasidagi, ikkinchidan, ishlab chiqaruvchi va iste" mol qiluvchi guruhlar ichidagi iqtisodiy alogalar tizimini aks ettiradi. Birinchi xil aloqalaring asosiy shakli xarid qilish va sotish, ikkinchi shakli esa o'zaro raqobatdir. ⁴

Xulosa
Men ushbu kurs ishini bajarish davomida o’zim uchun kerakli ma’lumotlarga ega bo’ldim. Keng ma'noda, ko'pgina marketologlar marketingni biznes falsafasi, ya'ni bozorni, narx tizimini o'rganish, mijozlarning xohish-istaklarini bashorat qilish
va taxmin qilish, iste' molchilar ehtiyojlarini qondirish uchun ular bilan samarali muloqot qilish và shunga mos ravishda o'zlarining kompaniyalari uchun foyda olish imkoniyatlari deb bilishadi.
Xulosa qilib aytishim mumkinki, marketing tadbirkorlar uchun juda qiziq bir sohadir. Marketing rejasini qanday tuzishni, marketing strategiyasi qayerda va qachon qo'llanishini bilsangiz, yaxshi foyda olib, uzoq vaqt davomida bozorda raqobatbardosh bo'lishingiz mumkin. Internet-marketingni o'zlashtirib, o'z biznesingizda yanada ko' proq muvaffaqiyatlarga erishishingiz mumkin.
Bozorning umumiy holatini o'rganishda, uning geografik joylanishi, hajmi, tovarlar va firmalar tarkibi, ragobatning shiddati, konyunkturasi va uning istiqboliga ahamiyat beriladi. Bozor va eng avvalo, butun bozor konyunkturasini kompleks tadqiq etish, ishbilarmon doiralar fikricha, biznesmenga xatolarga yo'1 qo' ymaslik, xo jalik masalalarida bir qarorga kelishda tavakkalchilikni kamaytirishga yordam beradigan muhim omil hisoblanadi. Iqtisodiy konyunktura tadqiqoti Tovar ayirboshlash sohalari va ularning takror ishlab chiqarish jarayoni boshqa bosqichlari bilan o'zaro aloqalarini rivojlantirishning umumiy gonuniyatlarini o'rganish bilangina cheklanmaydi, balki u yoki bu tovar bozorida tarkib topgan ahvolni har tomonlama chuqur tahlil etishga, yuz berishi mumkin bo'lgan vaziyatni oldindan taxmin qilishga qaratilgandir. Bozor tizimini tahlil qilish ushbu cheklovlarning ishlashida ajoyib xususiyatni aniqlab beradi. Bozor nazariyasiga asosan ushbu xususiyat o'zining ahamiyati bilan to'g'ri keladi. Bozor tizimining haqiqiy ahamiyati shundan iboratki, ushbu cheklovlarning o'zaro o'zaro ta'siri noyob jarayonni tashkil etadi, bu orqali turli xil odamlarning bir-biriga noma’lum bo’lgan qarorlari bir-biriga tobora ko‘proq mos kelishga intiladi.