Mavzu mashina va mexanizxmlar

Mashinalar turlari
Niderlandiya, Frantsiya va AQSh Jan-Per Sauvaj, Jeyms Freyzer Stoddart va Bernard Feringa molekulyar mashinalarni loyihalash va sintez qilishning ilmiy asoslarini yaratganligi uchun kimyo sohasidagi 2016-yilgi Nobel mukofotiga sazovor bo'lishdi.
Molekulyar mashina bu foydali ishlarni bajarishga qaratilgan kvazi-mexanik harakatlarni bajarishga qodir yagona molekula yoki molekulyar kompleks. Umuman olganda, molekulyar mashinalarni ikkita keng toifaga bo'lish mumkin: sun'iy va biologik. Sun'iy molekulyar mashinalar tibbiyotda keng qo'llanilishi mumkin, masalan, dori-darmonlarni kasal odam to'qimalariga maqsadli etkazib berish uchun. Molekulyar mashinalarning yana bir qo'llanilishi mumkun bo‘lgan soha, molekulyar elektronikadir.
Mexanizlar analizi va sintezi xaqida tushuncha.
Mexanizm va mashinalar nazariyasida asosan quyidagi ikkita problema xal kilinadi.
1. Mexanizmlar analizi-bunda mavjud mexanizmlar kinematik va dinamik jixatdan tekshiriladi.
2. Mexanizmlar sintezi-bunda bizga kerak bo‘lgan ya’ni ma’lum
texnologik protsessni bajarishda ishlatiladigan mexanizmning chiqish zvenosini xarakat qonuni berilgan bo‘ladi va shu xarakat qonunini amalga oshiruvchi mexanizm yaratish talab etiladi. f ■
Mexanizmlar analizidan asosan texnologik maqsadlar uchun foydalaniladi; mutaxassislar uchun soha mexanizmlarini ayrim nuktalarining xarakat konunlarini bilish katta axamiyatga egadir.
Mutaxassis mashinasozlar uchun, yangi mashina va mexanizmni yaratishda, sintez problemasining axamiyati g‘oyat kattadir; ammo mashinalashtirilgan ishlab chikarishga ongli ravishda raxbarlik kilish va mashinalardan unumli foydalanish uchun, shu ishlab chiqarishdagi mexanizm va mashinalarning kinematik sxemalarini yaxshi tuza bilish, uning tarkibidagi ayrim zvenolarning xarakat qonunlarini bilish va undan maksadga muvofiq ravishda foydalana olish, ikkala mutaxassisga ham ta’luqlidir. ■
MEXANIZMLARNING ASOSIY TURLARI
Mashinasozlikda ishlatiladigan mexanizmlami konstruksiyasiga qarab quyidagi guruhlarga bo‘lish mumkin.
1. Richagli mexanizmlar.
2. Kulachokli mexanizmlar.
3. Shesternyali (tishli g‘ildirakli) mexanizmlar
4. Vintli va pog‘onali mexanizmlar.
5. Friksion mexanizmlar.
6. Egiluvchan zvenoli mexanizmlar.
7. Gidravlik va pnevmamtik mexanizmlar. " ■
8. Elektrik mexanizmlar. ■