Mavzu: Massalarni muvozanatlash. Mashina detallari fanining órni va ahamiyati, nazariy va metodalogik asoslari

dt

 ^MM ;
I_M

Bundan ko’rinadiki, burchak tezlanish uchun J_M = ∞ bo’lishi kerak (ideal hol). Lekin buni bajarish qiyin.

ε  ^dω ; dω
 ε  dt 
M_M  dt _;

dt J_M

Bundan ma`lum bo’lishicha asosiy val burchak tezligining o’zgarishi gidroskoptk moment ta`sir etadigan vaqtiga to’g’ri proportsional.


_е М_М
Gidroskopik moment energiyani qabul qilib va energiyani chiqarib valni bir tekis aylanishini ta`minlaydi.

2. Mashinaning notekis aylanish koeffitsienti

Mashinaning asosiy vali notekis aylanadi. Uning o’rtacha tezligi
4π

πn ω  ω
_ω  dφ

ω  

30

max

2

min _;
2ω  ω


max

• 
  ^ωmin
  

_{ω } 0
4π

щ _Kщ

щ₀
^щ0 _щmin ^щmax
р 2р 3р
ц
4р K_ц

Notekis aylanishni qandaydir son bilan ifodalash mumkin. Uni mashinaning notekis aylanish koeffitsienti deyiladi va д bilan belgilanadi:

_{δ } ^ωmax ^{ ω}min _;
ω

ωδ  ω _max
2ω  ω _max

• 
  ^ω min
  

• 
  ^ω min
  

^ω max


^ω min
 ω ^ 1  ^{δ }




 ² 




 ω ^ 1  ^{δ }
 ² 

Mashinaning notekis aylanish koeffitsienti turli mashinalar uchun turlicha bo’ladi va oldindan beriladi.

3. Maxovik inertsiya momentini topish formulasi

Notekislik koeffitsienti chegarasidagi aylanish tezligini ta`minlovchi maxovik massasining inertsiya momentini quyidagicha aniqlaymiz. Harakatlanuvchi kuchlarning bajargan ishidan qarshilik kuchining bajargan ishini ayirmasi ortiqcha ishni beradi.

À₀ 
À₀  À_ê
 ¹ J
₂ M

2

 (ω

max

2

• 
  ω
  

)
min

ω  ω ^1  ^{δ } ω  ω ^1  ^{δ }

Biz bilamiz

max
 

2
 ² 
min ^{ }
 

д – kichkina qiymat bo’lganligi uchun quyidagicha taqriban tenglik yozishimiz mumkin:

ω
2
max
2

ω
min
 ω² δω² ω² δω²

ω
2
max
2

• 
  ω
  

min
 2 δω ²

ω ²  ω ²

δω ²
_ max min
2

J  ^{A ô} ; ω ^{π n} ;
^M ω ² δ 30
_{J } 90  A ₀

^M n ² δ

Mashinaning bir davr ichida ortiqcha ishi A₀ topilsa berilgan va д orqali mashinaning д chegarasini ta`minlovchi maxovikning inertsiya momentini topish mumkin bo’ladi.

Maxovikning butun og’irligi uning gardishidadir.
₂ GD ² ₂ 360  A  g

J_M  mR
 ; GD
4g
 4J_M
 g  ⁰ ;
n ² δ

G – maxovikning og’irlgi D – maxovikning diametri
GD² – maxovikning momenti deb ataladi.

_{D } 1800
_{V } π n  D

60

_{D } 60 V
πn
 30 ^M
C

^πn - maxovikning diametri.

_{S } ^Gãàðä
2πRν
;ì ² 

G_gard =0.96 G

S – maxovik gardishini ko’ndalang kesim yuzi v – maxovik materialini solishtirma og’irligi.

Maxovik – passiv chugun disk bo’lib, tirsakli val oxiriga o’rnatiladi. Maxovik tashqi yuzasiga maxsus tishlar (venets) presslab kiygizilgan. Bu tishlar stator yordamida dvigatelni yurgizib yuborish uchun xizmat qiladi.
Mashinada maxovik kengayish taktida kinetik energiya to’plab porshenni chetki nuqtadan chiqaradi va tirsakli valning tekismas harakatini kamaytiradi, shu bilan birga dvigatelni qisqa muddatli zo’riqishini engillashtiradi.

Mexanizm va mashinalar nazariyasi predmeti, uning tuzilishi va asosiy vazifalari

“Mashina va mexanizmlar nazariyasi” fani umumiy injenerlik fani hisoblanib, hamma mashinasozlik oliy uquv yurtlarida uzgartirilgan hajmda va mutaxassisligiga qarab uqitiladi.

Mexanizm va mshinalar nazariyasi (MMN) mexanizmlarning tuzilishini, kinamatikasini va dinamikasini urgatuvchi shamda ularni loyishalash usullarini tushuntiruvchi fandir.
Dunyo tan olgan olim – akademik I.I.Artobolevskiy mexanizm va mashinalar nazariyasini mashina va mexanizmlarini loyihalashda va tahlil qilishda asosiy ekanligini uqtirib, uni mashinasozlikning alge`rasidir, deb atagan edi.
Mexanizm va mashinalar nazariyasi amaliy mexanikaning tarmog’i bulganligi uchun uni kupincha mashinalar mexanikasi ham deb ataganlar.
MMN fanining mexanika fanlari orasidagi urni va uning boshqa fanlar bilan bog’liqdir. Mashinalarning tuzilishi bir xilda bulib, ular konstruktsiyasi buyicha farq qilishi mumkin, umuman mashinalarning strukturasi buyicha tuzilishi uxshashdir.Mashina, mexanizm va uning nazariyasi nima bilan shu\ullanishini kurib chiqamiz. Mashina – bu insonning aqliy va jismoniy mexnatini engillashtirish, ish unumdorligini oshirish uchun mexanik ish bajarishiga muljallangan qurilmadir. Shunga asosan ekskavator – bu mashina, komp`yuter esa mashina emas u mexanik ish bajarmaydi. Kupchilik mashinalar insonning mexnat unumdorligini un va yuz barabar oshiradi, shunday ham bulishi mumkinki ishni yuqori aniqlik darajasida inson qilishi mumkin bulmagan hollarda yoki insonga zararli bólgan joylarda ishlatish mumkin.
Mexanizm – bu mashinaning asosiy qismi.
Mexanizm maqsadga muvofik nisbiy mexanik harakat qiluvchi jismlar sistemasidir.
MMN mashina va mexanizmlarni sxema kurinishida tuzilish asoslarini, harakatini va loyixalashni urganadi. Bu fan shartli ravishda uch qismga bulinadi:

• 
  mashina mexanizmlar tuzilishi;
  
• 
  mexanizmlar nazariyasi;
  
• 
  mashina dinamikasi;
  

1.