Mavzu: mediasavodxonlik va axborot madaniyati evalyutsiyasi hamda jamiyatdagi ahamiyati

xususan, personalkompyuterlarning paydo bo’lishi bilan bog’liq. Shuni ta’kidlab o’tish 

---

lozimki, axborot revolyutsiyasiga XX asr o’rtalarida kompyuterlarning paydo bo’lishi emas, 
mikroprotsessorli tizimlarning keng tarqalishi sabab bo’ldi. Ushbu jarayon axborotlarni saqlash va 
izlash tizimlarini radikal o’zgartirib, kompyuterli telekommunukatsiyalarning paydo bo’lishi va 
rivojlanishiga olib keldi. Aynan to’rtinchi information inqilob “Axborotlashgan jamiyat” rivogiga 
asos soldi. Axborot katta oqimlarining vujudga kelishi vujudga kelishiga: 

Bilimlarning turli sohalari bo’yicha davriy nashrlarning ko’payib borishi; masalan, XX asr 
boshlarida ilmiy xodim uchun fizika sohasida chop etiladigan 10 tagacha oylik jurnal bilan 
tanishib borish etarli hisoblangan bo’lsa, asr oxiriga kelib, bu ro’rsatkich 100 ga etdi. 

Ilmiy va amaliy faoliyat natijalari e’lon qilinadigan kitob, xujjatlar, hisobotlar, 
dissertatsiyalar va boshqalar miqdorining katta tezlik bilan ko’payib borishi sabab bo’ldi. 
Yuqorida ta’kidlab o’tilgan XX asr o’rtalaridagi ushbu holatni “Informatsion portlash” deb 
ham atashadi. Mutaxassislar fikriga ko’ra, 1900 –yilgasha bilimlarning to’planishi va 
rivojlanishi juda sekinlik bilan brogan bo’lsa, 1900 yildan keyin har 50 yilda 2 baravarga, 
1950 yildan keyin har 10 yilda 2 baravarga, 1970 yildan boshlab, har 5 yilda , XX asr 
oxiridan boshlab har yili 2 baravarga ortib bormoqda. Axborot inqirozi bir qancha salbiy 
holatlarni keltirib chiqardi. Ular orasida insonning chegaralangan qabul qilish va qayta ishlash 
imkoniyatlari bilan doimiy ko’payib boruvchi axborot oqimlari o’rtasidagi qarama-qarshilik; 
foydali axborotlarni o’zlashtirishga halal beruvchi ulkan ortiqcha axborot massasining 
mavjudligi; axborot tarqalishiga xalaqit beruvchi iqtisodiy, siyosiy va boshqa to’siqlarning 
mustahkamlanishi muammolarini ajratish mumkin. Axborotlashgan jamiyat vazifalaridan biri – 
inqiroz oqibatlarini yumshatishdan iborat. 
Zamonaviy jamiyat axborot resurslari. Resurs bu – qaysidir vositalarning manbasi yoki 
zahirasidir. Har qandar jamiyat, davlat, firma yoki jismoniy shaxs o’z hayotiy faoliyati uchun 
zarur bo’lgan ma’lum resurslarga ega bo’ladi. An’anaviy resurslarga xom ashyo (tabiiy) resurslar, 
energetic resurslar, mehnat resurslari, moliyaviy resurslar kabi material resurslar kiradi.Bularga 
qo’shimcha ravishda zamonaviy jamiyatning muhim resurs turi bu – axborot resurslaridir. Vaqt 
o’tishi bilan axborot resurslarining ahamiyati ortib boradi;buning tasdig’i sifatida zamonaviy 
jamiyatning hozirgi bosqichida axborot resurslari narxi material resurslaridan past bo’lmagan 
tovar ekanligi faktini keltirishimiz mumkin.”Axborot resurslari” tushunchasiga turli ta’riflar 
berilgan bo’lib, “Axborot, axborotlashtirish va axborot xavfsizligi to’g’risidagi 
qonunda keltirilgan ta’rifga asosan:”Axborot resurslari – axborot tizimlaridagi xujjatlar va xujjat 
massivlaridan iborat. Fxborot tizimlari – kutubxonalar, arxivlar, fondler, berilganlar bazalari va 
boshqalardan iborat. Jamiyatning axborot resurslari boshqa material resurslari kabi strategik 
ahamiyatga egadir. Ammo axborot resurslari va boshqa turdagi resurslar o’rtasida juda muhim farq 
mavjud: axborot resursidan boshqa har qanday resurs foydalanilgandan keyin yo’qoladi (yoqilg’ini 
yoqish, sarflangan mablag’ va b.), axborot resursi esa kamaymaydi, aksincha ortib boradi. Undan 
ko’p marta foydalanish, cheksiz marta nusxa ko’chirish mumkin. Axborot resurslarini 
klassifikatsiya qilishga qanchalik urinmaylik, bu klassifikatsiya to’liq bo’la olmaydi. 
Klassifikatsiya asosiga quyidagilarni qo’yish mumkin: tarmoqlar prinsipi (fan, sanoat, ijtimoiy 
soha va hokazo asosida) ;taqdim etilish shakli bo’yicha (axborot tashuvchi turi, formallashganlik 
darajasi, qo’shimcha izoxlanganligi va hokazo xususiyatlar bo’yicha) va boshqa prinsiplar. Har bir 
sinf bo’yicha yana qo’shimcha ichki tiplashtirishni bajarish mumkin. Masalan, Internet resurslarini 
vazifasi va taqdim etilish shakli bo’yicha: servis axboroti, bibliografik axborot, telekonferensiyalar 
materiallari, 
dasturiy 
ta’minot, 
video 
va 
hokazo 
turlarga 
bo’lish 
mumkin. 
Milliy axborot resurslari axborot resurslari sohasidagi eng yirik kategoriya bo’lib hisoblanadi. 
Ushbu 
tushuncha