Mavzu: Mehnatni normalashtirish asosi
Download 33.2 Kb. Pdf ko'rish
|
Karta va atlaslar seriyalari bilan ishlash
- Bu sahifa navigatsiya:
- Tuproq kartalarini tuzish. Tuproq kartalari tuproqlarning geografik tarqalishini ko„rsatish, tuproq
|
Mavzu: Karta va atlaslar seriyalari bilan ishlash 1. Tuproqlar kartalarni tuzish 2. Landshaft kartalarini tuzish. 3. Ekologik kartalarni GIS-texnologiyalari aosida tuzish. Reja: Tuproq kartalarini tuzish. Tuproq kartalari tuproqlarning geografik tarqalishini ko„rsatish, tuproq qoplami qonuniyatlarini aniqlash va yer resurslarini hisobga olish maqsadida tuziladi. Tuproq kartalari agrotexnik va meliorativ tadbirlar yordamida tuproq unumdorligini oshirish va qishloq xo’jaligida tuproqlardan ratsional foydalanish va ularni ushbu maqsadda baholash imkonini beradi. Shu sababli, karta tuproqning kislota miqdori, sho’rlanish hususiyatlari va boshqa kimyoviy elementlarni ta’riflaydigan kartogrammalar va maxsus kartalar bilan boyiti-ladi. Kartalarda tuproqning taksonomik bo’limlari – tip, kichik tip, tur, hil va h.k. tasvirlanadi. Tuproqlarning genetik tasnifida asosiy birlik sifatida tip qabul qilingan. Tuproq tiplari kichik tiplarga bo’linadi. Bitta tipga kiruvchi kichik tiplar tip bilan yagona genetik qatlamda yotadi, ammo ular bitta yoki bir nechta ta’sir etuvchi jarayonli belgilarga ega bo’ladi. Tuproq tiplari va kichik tiplari tuproq xillariga bo’linadi. Ular tiplardan miqdor ko’rsatkichlari bo’yicha farq qiladi va intensivlik darajasi, tuproq hosil bo’lish jarayoni hamda tuproq profilining rivojlanishi darajasi turi bo’yicha farqlanadi. Yirik masshtabli kartalarni tuzish ishlari dala s’yomkasi yoki aerokosmik materiallarni deshifrovka qilish asosida olib boriladi, mayda masshtabli kartalar yirik masshtabli kartalarni generalizatsiya qilish yo’li bilan tuziladi. Tabiatdagi tuproq turlari kuzatuvchiga ko’rinmaydi, shu sababli, kartada o’tkazilgan konturlar chegaralari shartlidir. Kartani tuzishda hududning tuproq qoplami tabiatini yahshi biladigan tuproqshunoslar va kartograflar birgalikda ishlaydilar. Kartaning legendasini tuzishda taksonomik bo’limlar darajasi tanlanadi. Taksonomik bo’limlar va kartaning masshtabi o’rtasida to’g’ridan-to’g’ri bog’liqlik mavjud emas. Legendani ishlab chiqishda hududda keng tarqalgan taksonomik bo’limlar detallashgan darajada, hududga hos bo’lmaganlari esa, yirikroq bo’limlarda ifodalash talab etiladi. Legendani ishlab chiqishda tuproqlar hususiyatlari o„hshashligi bo„yicha birlashtiriladi, ularga shartli belgilar tanlanadi (maydonli, masshtabsiz va h.k.). Tuproq komplekslarini birlashtirishda ularning hududga hosligi, muhimligi, egallagan maydoniga e’tibor qaraladi. Generalizatsiyaning keyingi bosqichida legendani jihozlash ishlari olib boriladi, bunda asosiy mazmunni ifodalashga harakat qilinadi. Sifatli ranglarni tip va kichik tiplarga berish tuproq kartasining genetiklik ma‟nosini ifodalaydi. Legendani ishlab chiqishda indekslar tizimi muhim rol o’ynaydi. Karta mazmuni uchun konturlarni tanlashda sifatli va miqdorli me‟yorlar ishlatiladi. Sifatli me’yor sifatida tuproqning hududga hosligi, ho’jalik ahamiyati va tuproq konturlarining tarqalish xususiyati olinadi. Miqdorli me’yor sifatida tsenzlar qo’llaniladi. Katta maydonli zonal tip va kichik tiplar uchun 8-12 mm2, kichik maydonli uchun – 4-6 mm2, introzonalga – 3-4 mm2, ularning kengligi uchun 0,5 mm tanlanadi. Kartani tuzishda tuproqlar areallari chegaralarini umumlashtirishdagi generalizatsiya jarayoni muhim o’rin tutadi. Manbadagi chegaralarning ko’rinishidan kelib chiqib, ularni umumlashtirish tizimini ishlab chiqish kerak, bu tizim karta tuzishning ohirigacha saqlab qolinishi zarur. Download 33.2 Kb. Do'stlaringiz bilan baham: 
|