Mavzu: Metall to‘sinlarni loyhalash va hisoblash

E _

(17.4)

2,5    4,5

bo‘lsa,

^R_y 
^R_y  
^R_y  ²

  1,47 13,0 
E
 ^0,371  27,3 
^    ^ 0,0275  5,53 ^  
E E

  4,5


bo‘lsa,

(19.5)
 

 

332



(19.6)

 2  51   

18.1-rasm. Ustunning kesim yuzalari.

Inersiya radiusining qiymatlari
jadval 19.1

Ustunlarning bosh qismlari

Ustunning bosh qismi ustundan yuqorida joylashgan konstruksiyalar uchun tayanch bo‘lib xizmat qiladi va tushadigan yukni ustunning sterjen kesimi bo‘ylab tekis tarqatadi.
Ustun to‘sin bilan sharnirli ѐki bikir tutashtirilgan bo‘lishi mumkin. Sharnirli tutashishda odatda to‘sin ustunning ustiga qo‘yiladi. Bu holda ustunning bosh qismi plita va uni ushlab turib, yukni ustun sterjeniga uzatuvchi qovurg‘alardan iborat bo‘ladi. Bu holda ustunga yuk to‘sinlarning yo‘nalgan qirrali tayanch qovurg‘alari orqali uzatiladi, bosh qismining plitasi pastdagi qovurg‘alar ѐrdamida ushlab turiladi. Qovurg‘aning balandligi shu qovurg‘aning tarmoqlarga ѐki devorgacha mahkamlaydigan payvand choklar uzunligi bo‘yicha aniqlanadi;

ѐki
(19.7)

(19.8)

Rasm 18.2. Ustunning tepa qismi

To‘sin ustunning ѐnboshidan tutashgan bo‘lsa vertikal reaksiya to‘sinning tayanish qovurg‘asi yo‘nalgan qirrasi orqali tayanish plitasiga va undan ustunning tokchasiga uzatiladi. Tayanish plitasini

ustun tokchasiga biriktiruvchi payvand choklarining mustahkamligi quyidagi formula bilan tekshiriladi:

 _w  1,3
N
2K l 
 R_wf
  _s
 _w  1,3
N
2K l 
 R_wz
  _s
(19.9)

f w z f w z

To‘sinning tayanch qovurg‘asini pastki qirrasi bilan tayanish plitasining qirrasi ba’zi sabablarga ko‘ra parallel bo‘lmay qolishi mumkin. Buning natijasida ikkita vertikal chokdan biriga N2 dan ko‘proq yuk tushib qolishi mumkin. Shu ehtimollikni hisobga olish maqsadida formulaning suratida reaktiv kuch 1,3 marta oshirib olingan.

20-Mavzu;Ustunlarning asoslari

Ustunning asoslari sterjendan kelgan yukni poydevorga bir tekis taqsimlashga hizmat qiladi. Ustun asoslari uch xil bo‘lishi mumkin. Traversali, tayanch plitali, va sharnir tayanchli. (19.3 rasm)
Ustundan tushadigan bosim katta bo‘lganda plitaning qalinligini kamaytirish maqsadida bo‘ylama hisobiy kuch plitaga ustunning sterjeni va traversalar orqali uzatiladi. Traversalar ustundan keladigan kuchning plita yuzasi bo‘ylab tekis taqsimlanishiga imkoniyat beradi.
Sharnirli tayanch plitadan iborat bo‘lgan ustunlar ideal hisobiy sxemaga javob beradi, lekin ularni o‘rnatish biroz qiyin kechadi.
Tayanch plitaning o‘lchamlari quyidagi formula orqali aniqlanadi.