Мавзу: Металлар технологияси асослари

24-ras m. C hok turlari:
1- p a st k i c ho k ; 2 -go r iz o nt a l c ho k ;
3 - vert ik a l c ho k ; 4- s hip c ho k.

---

157 
25-ras m. C hoknin g ta’s ir etuvchi zо‘ riqis h kuchlari 
yо‘nalishiga qarab bо‘linishi: 1–yonlama chok; 2–rо‘para chok; 3–
aralas h chok ; 4–qiya chok. 
 
Payvand chokning tuzilishi 
M etallarni payvandlas h jarayonida asos iy metall yo y
harorati ta’s irida qiziydi va qis ma n s uyuqlana di. Uglerodli pо‘ latning
harorat 727
o
S dan os hma ydigan s ohalarida s trukturas i о‘ zgarmayd i,
ammo harorat 727
o
S dan yuqori bо‘ ladigan s ohalarida esa s truktura
о‘zgarishlari sodir bо‘ladi. 26 – rasmda kam uglerodli pо‘latni elektr 
yoy yorda mida das taki us ulda payva ndlaga nda is s iqlik ta’s ir etadigan
s ohaning s truktura о‘zgaris hi s xe ma tik tarzda kо‘ rs atilgan. Sxe madan
kо‘rinadiki, suyuqlantirilgan chok metali (0–1 soha) haroratining 
yuqor iligi s ababli bu s ohada uzunchoq dendritaviy (daraxts imon )
kris tallardan iborat bо‘ lgan quyma metall s trukturas i hos il bо‘ ladi. 
Payvandlash rejimini belgilash 
M etallarni das taki us ulda payvandla s hda payvandlas h
rejimining as os iy parametri payva ndlas h toki bо‘ lib , uning qiymati
elektrodning dia metriga va xiliga kо‘ ra belgila nadi va quyidagi
for mula bо‘ yicha aniqla nadi: 
J = kd 
bu yerda : d – elektrod diametri, mm; k – koeffits ient , A/ mm.
Ka m uglerodli pо‘ latlarni metall elektrod bilan payvandlas hda 40-50 
A/ mm, kо‘ mir elektrodlar bilan payvandlas hda esa 5-8 A/ mm olinadi.

---

158 
Elektrod -s imning dia metr i payva ndlanadiga n metalning qalinligiga
kо‘ ra quyidagi jadvalga qarab belgilanadi: 
1-jadval 
Payvand lanadigan
metall qalinligi, mm 
0, 5-
1, 5 
1, 5-
3 
3-5 
6-8 
9-12 
13-20 
Elektrod -s imning 
dia metri, mm 
1, 5-
2, 0 
2-3 
3-4 
4-5 
4-6 
5-6