Мавзу: Металлар технологияси асослари

MgCO
3
MgOCO
2
 
Sо‘ngra magniy oksid maydalanib, unga bir oz gil tuproq aralashtirib, 
presslab kerakli shakldagi buyum olinadi va uni pechlarda 1400 
0
S gacha 
qizdiriladi.
Magnezit kukuni esa pechlarni ta’mirlashda ishlatiladi. Shuni esda 
tutish kerakki, bu material pech harorati birdaniga о‘zgarganda о‘z hajmini 
о‘zgartiradi va parchalanadi.
b) Dolomit (CaO

MgO). Dolomit kukuni olish uchun tabiiy dolomit 
minerali (CaCO
3
MgCO
3
) ni 15501770 
0
S chamasida qizdiriladi. Bunda dolomit 
CaO, MgO va CO
2
ga parchalanadi. Dolomit g‘ishtini olish uchun dolomit 
kukuniga bog‘lovchi modda sifatida 12-14% toshkо‘mir smolasi qо‘shib 
presslanadi.
3. Neytral material. Shamot. Bu material giltuproq bilan 
qumtuproqdan iborat bо‘lib, sifati tuproq miqdoriga bog‘liq. Giltuproq qancha 
kо‘p bо‘lsa, uning suyuqlanish harorati shuncha yuqori bо‘ladi. Shamot kaolin 
(Al
2
O
3
2SiO
2
H
2
O) deb ataluvchi о‘tga chidamli tabiiy gildan tayyorlanadi.
Metallurgiya pechi devorining materialini tanlash uchun metall ishlab 
chiqarishda bu pechda ajraluvchi shlak xarakterini, ya’ni asosiy qismi 
qumtuproqdan iborat bо‘lsa, pech devori ham kislotaviy о‘tga chidamli 
materiallardan qurilishi zarur, aks holda pech devori yemiriladi. Agar shlak asosiy 
bо‘lsa, о‘tga chidamli materiallardan yasash kerak.
Metallurgiya pechlari devorlariga ishlatilgan materiallarning xossalariga 
kо‘ra pechlar asosiy va kislotaviy pechlar deb, bu pechlarda sodir bо‘ladigan 
jarayonlar esa asosiy yoki kislotaviy jarayonlar 

---

110 
Savol va topshiriqlar: 
1. 
Xom ashyo, material va yarimfabrikat tushunchalariga ta’rif bering. 
2. 
Materialning tarkibi, tuzilishi va xossalariga ta’rif bering. 
3. 
Metallarda qanday kristall panjaralar bо‘ladi? 
4. 
Metallarning birlamchi kristallanishi nima? 
5. 
Metallarning xossalari qanday turlarga bо‘linadi? 
6. 
Metallning qattiqligi nima?