- Илмий ғоялар
- Фалсафий ғоялар
- Диний ғоялар
- Бадиий ғоялар
- Ижтимоий-сиёсий ғоялар
- Миллий ғоялар
- Умуминсоний ғоялар
Ғояларни икки хилга бўлиш мумкин: - Бунёдкор ғоялар
- Вайронкор ғоялар
- Ғоя - воқеълик ва ҳаёт таъсирида вужудга келадиган, уни акс эттириш асосида шаклланадиган дунёни билишнинг ўзига хос шаклларидан биридир. У шахс, жамият, ижтимоий гуруҳ ва бошқаларнинг муайян мақсадларини ифодалайди,уларни бу йўлда бирлаштиради,фаолиятга ундайди, сафарбар этади.
Ҳар нарсанинг ўз ибтидоси ва интиҳоси, яъни бошланиши ва охири бўлганидек, ғоялар ҳам ўз “умр”ига эгадирлар! - Ҳар нарсанинг ўз ибтидоси ва интиҳоси, яъни бошланиши ва охири бўлганидек, ғоялар ҳам ўз “умр”ига эгадирлар!
- Ғоя ва мафкура лар мутлақлашвунинг оқибатлари
- Ўзбекистон халқи ўз миллий ғояси негизларига таянган ҳолда ривожланиш йўлини танлади. Унинг ўзига хос сабаблари мавжуд. Улар асосан қуйидагилардан иборат:
- Биринчидан. Мустақиллик туфайли Ўзбекистон халқи ўзига хос ва мос ривожланиш йўлини танлаш хуқуқига эга бўлди. Ўзбек миллатининг тарихан қарор топган миллий-маданий меросларини, қадриятларини, маънавий-руҳий оламини қайта тиклаган ҳолда ўз келажагини кўриш ва қуриш имкониятини берди.
- Иккинчидан. Совет тузуми даврида кулмунистик ғоя ва мафкура ўзбек миллати турмуш тарзи, дунёқараши, тарихи, урф-одатлари, анъаналари, менталитетини ҳисобга олмасдан бизга бегона ва ёт бўлган қадриятларни, мақсадларни сингдиришга уриниб келинди. Мустақилликка эришганимиздан кейин унинг асоратларидан халос бўлишга қаратилган маънавии эхтиёж мавжуд.
- Учинчидан. Маълумки, ҳар қандай давлат ёхуд жамият мақсадсиз яшаб олмайди. У ривожланиш учун маънавии асосларини белгилаб олади. Тарихий мақсад халқнинг миллий-маънавий ғояларида ўз ифодасини топади. Шу маънода ўзининг мустақил ривожланиш йўлини танлаб олган Ўзбекистонда миллий ғояни ўрганишга бўлган зарурат вужудга келди.
- Туртинчидан. Кишилик тарихида ҳар хил ғоялар хукмрон бўлган. Дунё тарихи - ғоя ва мафкуралар кураши демакдир. Мафкуравий мақсадлар туфайли жамият хаётида турли хил воқеалар содир бўлган, табиийки, улар турли хил оқибатларни келтириб чиқарган. Демак ғоя билан ғоянинг, мақсад билан мақсаднинг, фикр билан фикрнинг фарқини билишга англаш учун ҳам миллий истиқлол ғоясини ўрганиш зарур
- Бешинчидан. Жамиятдаги у ёки бу ғоя қандай манфаатни, қандай тамойилларга асосланган ҳолда ифода этишига қараб бир-биридан фарқ қилади. Миллий истиқлол ғояси ҳар бир ғоянинг мақсадига ва қандай манфаатни кўзлагани билиш учун ёрдам беради.
- Олтинчидан. Ҳозирги вақтда айрим ғоялар ўз мақсадларини бошқа халқларнинг миллий хусусиятларини ҳисобга олмасдан, қандай йўл билан бўлмасин "сингдириш" га уринади. Шунинг учун ҳам айниқса ёш авлодни ўзбек халқининг тарихини, миллий-маданий меросини, қадриятларини, урф-одатларини топтамаслиги ва миллий ўзликни ёқотмаслик учун ҳам миллий истиқлол ғоясини ўрганиш зарур.
- Еттинчидан. Бугунги дунёда мафкуравий тазйиқ ва кураш давул этмоқда. Инсонлар онги ва қалбини эгаллаш унга таъсир кўрсатиб, ўз мақсад ва муддаоларини бир томонлама амалга оширишга уринишлар авж олмоқда. Миллий истиқлол ғояси Ўзбекистон халқининг тарихий мақсадларини амалга ошириш учун маънавий-руҳий куч-қувват манбаи ҳисобланади, демократик, фуқаролик жамиятини куриш учун илмий-назарий асос булиб хизмат қилади.
- Миллий истиқлол ғояси фанининг предмети - "ғоя" ва "мафкура" тушунчалари, уларнинг халқлар ва давлатлар тақдирига таъсири, ҳозирги замонда мафкуравий жараёнлар, миллий истиқлол ғоясининг мазмун-мохияти, тушунчалари, шаклланиш қонуниятлари, намоён бўлиш хусусиятлари, уни халқимиз қалби ва онгига сингдириш йўллари ва усуллари ҳисобланади.
- Миллий истиқлол ғояси фанининг предмети - "ғоя" ва "мафкура" тушунчалари, уларнинг халқлар ва давлатлар тақдирига таъсири, ҳозирги замонда мафкуравий жараёнлар, миллий истиқлол ғоясининг мазмун-мохияти, тушунчалари, шаклланиш қонуниятлари, намоён бўлиш хусусиятлари, уни халқимиз қалби ва онгига сингдириш йўллари ва усуллари ҳисобланади.
- Миллий истиқлол ғоясининг асосий мақсади фуқароларни, кенг жамоатчиликни асосий ғоялари, мақсад ва йўналишлари билан Ўзбекистоннинг тараққиёт йўлининг маъно ва мазмуни, миллий-маданий негизлари, хусусиятларини ҳисобга олган ҳолда, уларда ишонч уйғотиш, уларни адолатли, демократик фуқаролик жамияти қурилиши мақсадларини амалга оширишга уюштиришда маънавий-руҳий рағбатлантиришда намоён бўлади.
- Шунингдек, ушбу фаннинг мақсади - фуқароларни ғоявий жихатдан тарбиялаш. Ғоя билан ғоянинг, фикр билан фикрнинг, жахолатдан маърифатни фарқини англашга, маърифатга ишонч ва этиқодни мустахкамлашда хизмат қилади. Фуқароларда миллий истиқлол ғоясига зид бўлган ёт ва бегона, зарарли ғоялардан сақланишга, унга нисбатан фикрга қарши фикр, ғояга қарши ғоя, жахолатга қарши маърифат билан жавоб бериш, унга нисбатан доимо тайёр була олиш иммунитетини ҳам шакллантиради.
- Ҳар қандай ғояда бўлганидек миллий ғояда ҳам қуйидаги функциялар мавжуд:
- 1. Билиш (ўрганиш);
- 2. Тарбиявий;
- 3. Регулятив (тартибга солиш)
- 4. Коммуникатив (бирлаштириш);
- 5. Норматив
- 6. Сафарбар этиш, йуналтириш;
- 7. Ҳимоя қилиш;
- 8. Ғоявий бандлик.
- Хар қандай ғоя ва мафкуранинг қуйидаги асосий мақсадларни айтиш жоиз деб ҳисоблаймиз, яъни ҳар қандай мафкура қуйидаги асосий мақсадларни кузда тутади:
- - муайян ғояга ишонтириш;
- - уюштириш;
- - сафарбар этиш;
- - маънавий-руҳий рағбатлантириш;
- - ғоявий тарбиялаш;
- - ғоявий иммунитетни шакллантириш;
- - ҳаракат дастури бўлиш1.
МИГ вазифалари - - хур фикрли, мутелик ва журатсизликдан ҳоли бўлган, ўз билими ва кучига ишониб яшайдиган инсонни тарбиялаш;
- - одамларимиз, айниқса ёшларимизнинг иродасини бақувват қилиш, иймон-этиқодини мустахкамлашга хизмат қиладиган маънавий мухит яратиш;
- - ватандошларимиз тафаккурида ўзликни англаш, тарихий хотирага садоқат, муқаддас қадриятларимизни асраб-авайлаш, ватанпарварлик туйғусини камол топтириш;
- -халқимизга хос бўлган иймон-этиқод, инсоф-диёнат, саховат, халоллик, мехр-оқибат, шарму хаё каби фазилатларни янада юксалтириш;
- - мамлакатимизнинг кўп миллатли халқи онги ва қалбида "Ўзбекистан ягона Ватан" деган тушунчани шакллантириш ва ривожлантириш"
-
Do'stlaringiz bilan baham: |
