Mavzu: Milliy qadriyatlar-millat iftixori

LUG’AT: 
Urf-odat – U’rp-a’det 
An’ana – Salt-da’stur 
Xatna qilish – Sunnet qi’li’w 
Marosim – Mereke 
Nazariy ma’lumot: LEKSIKOLOGIYA 
 
Leksikologiya yononcha lexikos – “lug`at”, logos – “ta’limot” so`zlaridan kelib chiqqan 
bo`lib, so‘zlarning lug‘aviy ma’no tomoni o‘rganiladi. Har bir so‘zning ikki tur ma’nosi mavjud: 
1)lug‘aviy ma’no; 2)grammatik ma’no. Lug‘aviy ma’no xususiy xarakterda bo‘lib, so‘zning ichki 
atash ma’nosi bo`lib, biror tushunchani ifodalaydi. Grammatik ma’no so`zning tashqi, umumiy, 
ya’ni so‘zlarni birlashtiruvchi umumiy ma’nosidir. So`zlardan tashqari qo`shimchalar ham 
grammatik ma’no ifodalashi mumkin. Lug‘aviy ma’no – leksikologiyada, grammatik ma’no esa 
morfologiyada o‘rganiladi. 
 
1-§. So`zning atash ma’nosi va ko`p ma’nolilik 
 
So`zlarning borliqdagi qanday narsa-hodisalar, belgi-xususiyatlar, harakat-holatlarni 
bildirishi uning atash ma’nosi hisoblanadi. Faqat mustaqil so`zlargina atash ma’noga ega bo`ladi. 
Olmoshlar bundan mustasno. Ular atash ma’noga ega so`zlarga ishora qiladi. 
Bir ma’noli va ko`p ma’noli so`zlar 
Tilimizdagi so‘zlarning ba’zilari birgina ma’no ifodalasa, ba’zilari bir necha ma’no 
ifodalaydi. Shunga qarab so‘zlarni ikkiga ajratish mumkin: 
1. Bir ma’noli so‘zlar 
2. Ko’p ma’noli so‘zlar 
Yolg`iz holda ham, nutq jarayonida ham bir ma’no ifoda etuvchi so‘zlar bir ma’noli so‘zlar 
deyiladi. Masalan: men, bola, traktor, besh kabi. Bir ma’noli so‘zlar monosemantik so‘zlar deb 
ham yuritiladi. Nutqiy jarayonda ikki yoki undan ortiq ma’noda qo`llanuvchi so`zlar ko‘p ma’noli 
so‘zlar deyiladi. Masalan: ko’z, etak, bosh, og’iz kabi. Inson tana a’zolarinig ko`pchiligi ko‘p 
ma’nolidir. Ko`p ma’noli so‘zlar polisemantik so‘zlar deb ham yuritiladi.