Mavzu: monetarizm reja: kirish asosiy qism

XULOSAMonetarizm nazariyasi xulosasi.

Monetaristlarning diqqat markazida pul toifalari, pul vositalari, bank tizimi va pul-kredit siyosatiga qaratilganligi. Ular pul massasi va yalpi daromad darajasi o'rtasidagi bog'liqlikni aniqlash uchun ushbu jarayonlar va toifalarni ko'rib chiqilganliklari va banklar tartibga solishning etakchi vositasi bo'lib, uning bevosita ishtirokida pul bozoridagi o'zgarishlar tovar va xizmatlar bozoridagi o'zgarishlarga aylanishidir.

Aytishimiz mumkinki, monetarizm pul haqidagi fan va uning takror ishlab chiqarish jarayonida tutgan o‘rni. Bu pul-kredit vositalari yordamida iqtisodiyotni tartibga solishning o'ziga xos usullarini asoslaydigan nazariyadir.
Monetarizm - bu ….
- neokonservativ maktabning makroiqtisodiy nazariyasi, u bir tizimdagi muomaladagi pul miqdori va butun tizim iqtisodiyotining rivojlanishi o'rtasidagi bog'liqlikni belgilaydi;
- iqtisodiyotning tebranish harakatida pulni hal qiluvchi rolga belgilaydigan iqtisodiy fikr maktabi.
- pul haqidagi fan va ularning takror ishlab chiqarish jarayonida tutgan o‘rni;
- pulning butun iqtisodiyot rivojlanishiga ta'sirini o'rganuvchi fan;
- pul massasining o'sishini cheklash va inflyatsiyani pasaytirishga qaratilgan iqtisodiy siyosat, bu inqirozlarni va mamlakatlar iqtisodiyotini boshqarish imkonini beradi;
- zamonaviy iqtisodiy nazariyaning yo'nalishi, uning tarafdorlari Keynschilardan farqli o'laroq, pul sohasi va uning faoliyatining buzilishini iqtisodiy tizimning beqarorligining asosiy manbai deb bilishadi;
- Neoliberalizm yo'nalishlaridan biri;
- Iqtisodiy fikr maktabi, bu pul miqdori pul daromadlari miqdorini aniqlashning asosiy omili ekanligini ta'kidlaydi;
- Fan faqat pulni o'rganish bilan cheklanib qolmaydi. Asosiy e'tibor pul toifalari, pul vositalariga qaratiladi, lekin asosiy narsa nafaqat pul mexanizmi, bank tizimi, pul-kredit siyosati, valyuta munosabatlari. Monetaristlar pul massasi va ishlab chiqarish hajmi o'rtasidagi bog'liqlikni aniqlash uchun bu jarayonlarni ko'rib chiqadilar.
Monetarizm quyidagi kamchiliklarga ega:
1) pulning iqtisodiy siklga, iqtisodiy vaziyatga ta'sirining mohiyatiga bir tomonlama tizimsiz yondashish. Pul juda muhim bo'lsada, iqtisodiy tizimning faqat elementidir. Iqtisodiyot rivojiga mulk, soliqlar, foyda, korxonalar, davlat va boshqalar faol ta'sir ko'rsatadi.Pul alohida qonuniyatlar va qonuniyatlar asosida rivojlansada, butun iqtisodiy tizim qonunlari, mavjud mulkiy munosabatlar, xo'jalik mexanizmi va boshqalar ularning evolyutsiyasiga ham ta'sir qiladi;
2) bir tomonlama emas integratsiyalashgan yondashuv amaliy tavsiyalar, faqat pul-kredit siyosatidan foydalanish taklifi. Ammo taklif iqtisodiyoti nazariyasi muallifi A. Laffer ham pul massasining o'sish sur'atlarining pasayishi birorta ham jiddiy inflyatsiyani yengib o'tmaganligini ta'kidladi. Shuning uchun monetarizmning individual tarafdorlari iqtisodiyotni davlat tomonidan tartibga solishning sintetik modelini ishlab chiqish tarafdori. Fridman vaqt o'tishi bilan ham o'z kontseptsiyasini kengroq nazariy ishlanmalarning tarkibiy qismi sifatida ko'rib chiqa boshladi;
3) sanoat siklining sabablarini yetarlicha asoslanmagan, yuzaki tahlil qilish (rasmiy statistik taqqoslash usulidan foydalanish, inflyatsiya, ularni tartibga solish usullari). Amerikalik iqtisodchi J.Tobinning ta'kidlashicha, pul daromadlari bilan solishtirganda pul o'sishining tsiklik avj olishi sabab, harakat, sabab-oqibat munosabatlarining yo'nalishini ko'rsatmaydi. Pul kontseptsiyasining kamchiligi - pul massasi dinamikasidan iqtisodiy tizimning boshqa parametrlariga (sanoat tsikli, milliy daromad va boshqalar) o'zgarishlarni o'tkazish mexanizmlarining (kanallari va shakllari) yo'qligi;
4) monetarizm ko'p jihatdan xo'jalik aylanmasi ishtirokchilari tomonidan naqd pul qoldiqlariga barqaror talab mavjudligi, bunday qoldiqlarga bo'lgan ehtiyoj va pul daromadlari miqdori o'rtasidagi to'g'ridan-to'g'ri bog'liqlik va boshqalar to'g'risidagi qoidalarning postulatsiyasiga asoslanadi;
5) pulning belgilovchi rolini himoya qilish iqtisodiy tuzilma, monetarizm ayirboshlash kontseptsiyasining nazariy va uslubiy asoslaridan kelib chiqadi. Monetaristik tavsiyalar eng oddiy (ko'p sonli zamonaviy usullar iqtisodiyotni tartibga solish) va shu bilan birga g'ayriinsoniy, chunki ular birinchi navbatda davlatning ijtimoiy xarajatlarini kamaytirishga qaratilgan.
Mеtall pullar nazariyasi pul muomalasini tovar ayirboshlash bilan bir хil hisoblaydi hamda oltin va kumush o’z tabiatiga ko’ra pul hisoblanadi dеb ta’kidlaydi. Ularning nominalistik nazariyasida pullar faqat ichki qiymatdan mahrum bo’lgan shartli bеlgilar sifatida ko’rib chiqiladi. Pulning tovar tabiati inkor etiladi, ularning kеlib chiqishi esa odamlar o’rtasida ayirboshlash vositasi yoki davlatning qonun hujjatlari natijasi sifatida ko’rib chiqiladi. SHu sababli pulning davlat nazariyasi nominal nazariyasining bir turi sanaladi. Pulning miqdoriy nazariyasida ta’kidlanishicha, to’lov vositalari miqdorining o’zgarishi tovarlar narхi darajasiga bеvosita va proportsional ta’sir ko’rsatadi. Bu nazariyalarning har biri u yoki bu nazariya tarafdorlari qaysi funktsiyani asosiy hisoblashiga qarab bir taraflamalikka duchor bo’ladi. Fishеr formulasi oltin tangali standart sharoitida to’g’ri bo’lmaydi, chunki u pullarning ichki qiymatini hisobga olmaydi. Biroq oltinga almashtirilmaydigan qog’oz pullar muomala qiladigan sharoitda u muayyan mazmun kasb etadi.
ITS 4-22 guruhi talabasi Maxmudov Bunyod
http://fayllar.org