Mavzu: mtt va oilada musiqa tarbiyasining maqsad va vazifalari. Fanning maqsadi,mohiyati va vazifalari. Musiqaning hayotdagi o’rni. Mttda va oilada bolalarni har tomonlana tarbiyalashda musiqa tarbiyasining maqsad va vazifalarini

Bolalar musiqa cholg’u asboblarida ijroga o’rgatish metodikasi. Bolalar musiqa cholg’u asboblarining ijro yo’llari. Turli bolalar cholg’u asboblaridan ansambl tashkil etish.
Maktabgacha yoshdagi bolalarni tarbiyalashda musiqa alohida, o'ziga xos o'rin egallaydi. Bu san'atning ushbu turining o'ziga xosligi va maktabgacha yoshdagi bolalarning psixologik xususiyatlariga bog'liq. Musiqani "inson ruhining ko'zgusi", "hissiy bilish" (B.M. Teplov) deb atashadi: u odamning dunyoga, unda va odamda sodir bo'layotgan hamma narsaga munosabatini aks ettiradi. Va bizning munosabatimiz, siz bilganingizdek, bizning hissiyotlarimizdir. Bu shuni anglatadiki, hissiyotlar musiqaning asosiy mazmuni bo'lib, bu uni bolaning hissiy sohasini shakllantirishning eng samarali vositalaridan biriga aylantiradi. Hissiy soha - maktabgacha yoshdagi psixikaning etakchi sohasi. Bolaning shaxsiyatini shakllantirishda, uning aqliy funktsiyalarini, umuman xatti -harakatlarini tartibga solishda hal qiluvchi rol o'ynaydi.
Faqat bolaning hissiy sohasining to'liq shakllanishi shaxsiy uyg'unlikka erishishga imkon beradi. Aytishimiz mumkinki, maktabgacha yoshda bola - bu hissiyot, shuning uchun uning badiiy musiqa bilan uchrashishining ahamiyatini ortiqcha baholab bo'lmaydi.
Maqsad: musiqa asboblarini tanishtirish, bolalarni musiqa asboblarida chalishni o'rgatish usullari va shakllari haqida gapirib bering.
Vazifalar: - musiqaga muhabbatni tarbiyalash;
Musiqiy va ijodiy qobiliyatlarni rivojlantirish;
Musiqiy asboblar bilan tanishish;
Musiqiy madaniyatning boshlanishini shakllantirish;
Bolalarni san'at sohasidagi faoliyatga jalb qilish;
Musiqiy asarlarga estetik idrok va hissiy javob berishni rivojlantirish.

Bolalar musiqa bilan nafaqat sinfda, balki bayramlarda, ko'ngilochar kechalarda, kontsertlarda ham tanishadilar.
Shuning uchun biz 2012 yil sentyabrdan dekabrgacha bo'lgan "Musiqiy asboblar bilan tanishish" musiqa maktabiga darsdan tashqari ekskursiya o'tkazishga qaror qildik.
Bizning darsdan tashqari mashg'ulotlarimiz ikki bosqichdan iborat:
1 -bosqich - bolalar bog'chasida "Musiqiy asbob -skripka bilan tanishish" darsi. Musiqachilarni taklif qilish.
2 -bosqich - musiqa maktabiga ekskursiya.
1 -bosqich
"Musiqiy asbob - skripka bilan tanishish" darsi
Maqsad: Bolalarning musiqa asboblari haqidagi bilimlarini kengaytirishni davom ettiring. Ular bilgan skripka asbobi haqida yangi ma'lumotlar bering. Uning ovozining ekspressiv imkoniyatlari bilan tanishish: yakkaxon, ansambl yoki orkestrda. Skripka tuzilishi bilan batafsil tanishish.
Didaktik o'yinda torli cholg'u asboblarini tembri bo'yicha ajrata olish qobiliyatini mustahkamlash - musiqiy ifoda vositalaridan biri. Bolalar so'z boyligini musiqiy atamalar bilan kengaytiring.
Dastlabki ishlar: bolalar musiqa maktabining skripka sinfining o'qituvchisi bilan kelishish va bolalar bog'chasida qo'shma dars kunini belgilash; bolalar bilan tanish torli asboblarning nomlarini takrorlang, ularning tembrini quloq orqali aniqlash qobiliyatini mustahkamlang.
Lug'at ustida ishlash: yakkaxon, ansambl, kamon, tovush paneli, efa, fretboard, torlar.
Darsga skripka o'qituvchisi Velichkina Marina Aleksandrovna va uning rahbarligidagi skripka ansamblini taklif qiling.
Tarbiyachi: Bugun biz ajoyib musiqa tinglaymiz. Iltimos, ehtiyot bo'ling, chunki siz go'zallik bilan uchrashmoqchisiz.
"Orfey va Evriditsa" operasidan K.V.Glukning "Ohang" spektaklini tinglash (skripka uchun).
Qaysi asbob yangraganini kim ayta oladi? Bu musiqa qanday kayfiyatga ega?
U sizni qanday his qildi? (Javoblar.)
To'g'ri, skripka yangradi. Mana, qarang! (Tasvirni ko'rsatish.) E'tibor bering, u qanchalik chiroyli va xushbichim. Bolalar, siz haqiqiy skripkani ko'rishni xohlaysizmi, u qanday va nima bilan chalinadi va qanday eshitiladi? (Javoblar.) Keyin musiqa maktabi o'qituvchisi - Velichkina Marina Aleksandrovnani taklif qilish vaqti keldi. Uning o'zi skripkani juda yaxshi chaladi va bolalarga buni qilishni o'rgatadi.



Mavzu: MTTda bayram ertaliklarini tashkil etish. MTTda nishonlanadigan bayram ertaliklari.Bayramga tayyorgarlik. Bayram stenariyga qo’yiladigan talablar va stenariy tuzish.Bayram ertaligining qismlari.Bolalar liboslari.Bayram bezaklari.Turli yosh guruhlarda bayram ertaliklari.
Musiqa mashg’ulotlarda fasllar, bayram va tadbirlarga oid musiqa asarlari ustida ishlash. Bayram va tadbirlar stsenariysini ishlab chiqish va o’tkazish bo’yicha musiqa rahbari oldiga turgan vazifalar hamda ularga qo’yiladigan talablar. Maktabgacha ta’lim muassasalaridagi ertaliklar va bayramlar davlatimizning muhim voqealari bilan bog’liq tarzda tashkil etiladi. Turli xil bayramlarga bag’ishlangan ertaliklarda bolalar mamlakatimizning muhim sanalari va bayramlari bilan tanishib boradilar.

Bunday ertaliklarda musiqa asosiy o’rinda turadi. Bunday ertaliklarda bolalar qo’shiq kuylaydilar, raqsga tushadilar, bolalar musiqiy cholg’ularida ijro etadilar. Bunday ertaliklar uchun ataylab stsenariylar yoziladi. Stsenariylar mavzusi bayram ruhiga yaqin bo’lishi, turli xil she’rlar, kuy va qo’shiqlardan tashkil topgan bo’lishi kerak.
Demak, bayram ertaliklaridagi repertuar xilma - xil bo’lmog’i lozim. Tanlanadigan repertuarning mazmuni bayram mazmuni bilan hamohang bo’lishi muhim.
Davlatimiz bayramlaridan tashqari maktabgacha ta’lim muassasalarida hayrlashuv kechalari ham tashkil etiladi. Bunda asosan, tayyorlov guruhlari bolalari ishtirok etib, ular bog’cha bilan hayrlashib maktabga yo’llanma oladilar.ertaliklaridagi stsenariy musiqiy fon ostida namoyish etiladi. Shuning har bir hodisa va holatlar uchun mos bo’lgan musiqa namunalarini shartlardandir. Bundan tashqari kecha o’tkaziladigan zallarni ham mos jihozlash darkor. Yuqoridagi shartlarni bajarilishi bayram ruhda o’tkazilishini ta’minlaydi.
Bayram uchun musiqa rahbari tanlashi o’ta muhim bayram kayfiyatiga ertaliklarini ko’tarinkiMavsumiy: Hosil bayrami(Mehijon); Archa bayrami; Navro’z bayrami; Gullar va qushlar bayrami. Ushbu bayramlar xalq og’zaki ijodi namunalar asosida tashkil qilinadi. Yilma yil bolalarning ushbu bayramlar, ularning har biri bilan bog’liq bo’lgan xalqimizning madaniy, milliy an’ana va urf-odatlari haqida olgan bilimlari kengayib boradi.Ijtimoiy-siyosiy: Mustaqillik kuni; 21- oktyabr - O’zbek tiliga davlat mumtoz musiqa i berilgan kun; 8-dekabr- Konstitutsiya kuni;
14-yanvar- O’zbekiston Respublikasi Qurolli kuchlari tashkil topgan kun.
Bayramlarni kattalar bolalar uchun tayyorlaydilar. Har bira bayramning «oilaviy» qismi bo’lib, u guruh xonasida, aksariyat hollarda ota-onalar ishtirokida o’tadi.
Har bir bayramda:
bayram mazmuniga mos o’yinlar tashkil qilinadi, she’r, qo’shiq va h.k. aytiladi;
bolalar va kattalar uchun ko’ngil ochish soatlari o’tkaziladi;
sir tutilgan daqiqalar, esdalik sovg’alari tashkil qilinadi;
Bola maktabgacha ta’lim muassasasiga qadam qo’ygan davridan boshlab, yilma-yil bir jadval asosida bayramlar tashkil qilib boriladi. Bu katta maktabgacha yoshdagi bolalarga:
*har bir bayramga oldindan o’zlarini tayyorlab borish;
*bayramni tashkil qilish va o’tkazishda tashabbus ko’rsatish;
*bayram tadbirida o’zini erkin va ishonch bilan tutish imkonini beradi
Katta maktabgacha yoshdagi bolalar bayramga endi «iste’molchi» sifatida emas, balki, mehmonlar, ota-onalar, kichik yoshdagi bolalar uchun bayramni «tashkil qiluvchilar» sifatida boradilar.
Bu vaziyatda bolalar o’zlarini artistlar, ya’ni atrofidagilarga quvonch va lazzat ulashish uchun mehnat qiluvchi insonlardek his qiladilar. Kichik yosh davrlarida ular bu ishni hali uddalay olmas edilar. Katta maktabgacha yoshga yetib bolalar kontsert, spektakl (qo’g’irchoq teatri yoki rolli i jro), ko’ngil ochishlar, ko’rik-tanlovlar, syurprizli chiqishlrni tashkil qila oladilar.
Musiqali ta’limiy o’yinlardan bayram ertaliklari va ko’ngil ochish soatlarida foydalanish.Bayram ertaliklari va ko’ngil ochishlar bolalarning mustaqil musiqiy faoliyatga yo’naltirish manbayi bo’lib xizmat qiladi. Bayram ertaliklari - bu har bir bolaga hursandchilikolib keluvchi, hayajonga soluvchi va ularning hotiralarida uzoq vaqt saqlanib qoluvchi hodisadir.
Bayram ertaliklari stsenariylari o’z ichiga turli ko’rinishdagi faoliyatlarni oladi. Bunda bolalar qo’shiq aytadilar, raqsga tushadilar, she’rlar yodlaydilar, bolalar cholg’ulari orkestrida yoki yakka tarzda chaladilar. Barcha yoshdagi bolalar bilan o’tkaziladigan bayram ertaliklarida musiqaviy - didaktik o’yinlarni o’tkazish mumkin. Bu o’yinlar mashg’ulotlar va bo’sh vaqtlarda o’tkazilganligi sababli bolalarga yaxshi tanishdir. Shuning uchun ham ularga yangicha ko’rinish va shakl berib, bayramona bezatilgan holda tashkil etilishi lozim.
Ertalikda shuningdek yangi, bolalarga tanish bo’lmagan o’yinni ham o’tkazish mumkin. Bunday o’yinlarning mazmuni bolalarga tanish musiqiy materiallar asosida tuzilsa bas. Ko’pgina musiqaviy - didaktik o’yinlarni sovg’a o’rnida ham kiritish mumkin. Bunday o’yinlar bolalarga sovg’alar va h.k. tarqatish bilan bog’lanadi. Masalan, masharaboz parda ortida turli cholg’ularda chaladi, bolalar cholg’ularni ovovzidan farqlab, nomlarini aytadilar. So’ngra, masharaboz ushbu cholg’u asboblrini barchasini bir vaqtda jaranglashini tinglab ko’rishni taklif etadi va bu hol qanday nomlanishini bolalardan so’raydi. Bolalar: «Orkestr» deb javob beradilar. Shundan so’ng katta guruhlar tarbiyalanuvchilaridan tashkil topgan bolalar cholg’ulari orkestrining chiqishi tinglanadi. Yoki, kichik guruhlar tarbiyalanuvchilarining ertaligiga Shumbola (katta guruh bolasi) mehmonga keladi. U metallofonda bolalarga tanish bir nechta qo’shiqlar ohangini chaladi. Kichkintoylar buni qaysi qo’shiq ekanini topadilar. So’ng, Shumbola nog’oracha yoki doira yoki baraban chalib, chalinayotgan cholg’u asbobi shaklidagi kichik qutichalarga joylangan sovg’alarni tarqatadi.
Ertaliklarga ssenariy tuzayotgan vaqtda, unga barcha bolalarni jalb qilish shartligini yodda tutishi lozim. Har bir bolaningi faol ishtirok etishi, keyinchalik uning mustaqil faoliyati davomida o’z aksini topadi.
Kelgan mehmonlar qarshisida tortinchoqlik namoyon qiluvchi bolalar, boshlovchi taklif etgan musiqaviy-didaktik o’yinlarda faollik ko’rsatadilar. Tabiiyki musiqaviy - didaktik o’yinni ertalik mavzusiga ko’ra tanlash va dasturiga moslashtirish lozim. Ya’ni, o’yin alohida chiqishlar bilan bog’lanishi va stsenariyning umumiy, yaxlitligini ta’minlashi lozim.