Mavzu:Muhammad Raximxon davrida Markaziy davlat hokimiyati mustahkamlanishi va viloyatlarni bo’ysundirilishi. Muhammad Rahimxon (Muhammad Rahim, Muhammad Rahimbiy) (1715—1758-yillar) — Buxoro xonligi hukmdori (1756—1758). Mangʻitlar oʻzbek sulolasining asoschisi. Davlat arbobi va sarkarda. otaliq, Buxoro xoni (1756—1758). Buxoro xonligida otaliq unvonida amaliy hukmronlik qilgan (1747—1756). - Muhammad Rahimxon (Muhammad Rahim, Muhammad Rahimbiy) (1715—1758-yillar) — Buxoro xonligi hukmdori (1756—1758). Mangʻitlar oʻzbek sulolasining asoschisi. Davlat arbobi va sarkarda. otaliq, Buxoro xoni (1756—1758). Buxoro xonligida otaliq unvonida amaliy hukmronlik qilgan (1747—1756).
- Muhammad Rahim Eron hukmdori Nodirshohning (1736—1747) xurujlaridan davlatni imkoniyat darajasida saqlab qolgan. Buxoro xonligini iqtisodiy boʻhron va siyosiy boʻlinishlardan qutqargan. Markaziy hokimiyatga qarshi chiqqan amirlar va biylarning oʻzboshimchaliklariga qarshi kurashgan. Buxoro xonligi hukmdori Abulfayzxon davrida qoʻldan ketgan hududlarni davlat tasarrufiga qaytargan. Nihoyat, u Buxoro davlatida 173 yil hukmronlik surgan Mangʻitlar oʻzbek sulolasiga asos solgan.
- Muhammad Rahimxon oʻz davri manbalarida „amiri saodati makrun“, „amiri sohibqiron“, „bahodur“, „shohi alijon“, „amiri jahonpanohi komyob“, „amiri Arastu ray“ kabi unvonlar bilan tilga olingan.
Muhammad Rahim Muhammad Hakimbiy xonadonida 1715-yili (yoki 1709-yili) Buxoroda tugʻilgan. Uning shajarasi quyidagicha edi: Muhammad Rahimxon — Muhammad Hakimbiy otaliq — Xudoyorbiy otaliq — Xudoyqulibiy — Keldiyorbiy — Chovushboy. Uning bobokaloni Chovushboy oʻz davrida oʻzbek qavmlari orasida mangʻit urugʻining juda boy-badavlat kishisi boʻlgan[1]. Otasi Muhammad Hakimbiy esa nufuzli mangʻit biylaridan (beklaridan) boʻlib, Mangʻitlar oʻzbek sulolasining davlat hukmronligi tepasiga kelishiga yetarlicha shart-sharoit yaratib bergan kishi edi. - Muhammad Rahim Muhammad Hakimbiy xonadonida 1715-yili (yoki 1709-yili) Buxoroda tugʻilgan. Uning shajarasi quyidagicha edi: Muhammad Rahimxon — Muhammad Hakimbiy otaliq — Xudoyorbiy otaliq — Xudoyqulibiy — Keldiyorbiy — Chovushboy. Uning bobokaloni Chovushboy oʻz davrida oʻzbek qavmlari orasida mangʻit urugʻining juda boy-badavlat kishisi boʻlgan[1]. Otasi Muhammad Hakimbiy esa nufuzli mangʻit biylaridan (beklaridan) boʻlib, Mangʻitlar oʻzbek sulolasining davlat hukmronligi tepasiga kelishiga yetarlicha shart-sharoit yaratib bergan kishi edi.
Muhammad Rahim oʻspirinlik va yoshlik yillaridan boshlab usta chavandoz boʻlgan va turli qurol-aslahalardan mohirlik bilan foydalangan. Otasi Muhammad Hakimbiy otaliqning koʻmagi bilan u Ashtarxoniylar oʻzbek sulolasidan boʻlgan Buxoro xonligi hukmdori Abulfayzxon (1711—1747) saroyida yuqori lavozimlarda xizmat qilgan. Eron hukmdori Nodirshohning (1736—1747) Buxoroga tahdididan keyin davlatda uning mavqei yanada oshgan. U Nodirshoh xurujidan keyin Buxoroning obroʻli kishilaridan 12 ming nafarga boʻlib, ularni oq uyli sifatida Eron poytaxti — Mashhadga olib kelgan. - Muhammad Rahim oʻspirinlik va yoshlik yillaridan boshlab usta chavandoz boʻlgan va turli qurol-aslahalardan mohirlik bilan foydalangan. Otasi Muhammad Hakimbiy otaliqning koʻmagi bilan u Ashtarxoniylar oʻzbek sulolasidan boʻlgan Buxoro xonligi hukmdori Abulfayzxon (1711—1747) saroyida yuqori lavozimlarda xizmat qilgan. Eron hukmdori Nodirshohning (1736—1747) Buxoroga tahdididan keyin davlatda uning mavqei yanada oshgan. U Nodirshoh xurujidan keyin Buxoroning obroʻli kishilaridan 12 ming nafarga boʻlib, ularni oq uyli sifatida Eron poytaxti — Mashhadga olib kelgan.
Muhammad Rahim otasi Muhammad Hakimbiy otaliq vafot etganda Eron hukmdori Nodirshohning (1736—1747) ruxsati bilan padarining dafn marosimlarini oʻtkazish uchun 1743-yili Buxoroga kelib ketgan. Keyinchalik Kattaqoʻrgʻonlik Ibodullohbiy boshchiligidagi xitoy-qipchoq qavmlari koʻtargan isyonni bostirish uchun Nodirshohning buyrugʻi bilan Buxoroga 1745-yilda yana qaytgan va qoʻshbegi — bosh vazir lavozimini egallagan. Nodirshoh va Abulfayzxon unga otaliq unvonini berishgan. Aynan shu yildan boshlab u Buxoro xonligining amaldagi hukmroniga aylangan. - Muhammad Rahim otasi Muhammad Hakimbiy otaliq vafot etganda Eron hukmdori Nodirshohning (1736—1747) ruxsati bilan padarining dafn marosimlarini oʻtkazish uchun 1743-yili Buxoroga kelib ketgan. Keyinchalik Kattaqoʻrgʻonlik Ibodullohbiy boshchiligidagi xitoy-qipchoq qavmlari koʻtargan isyonni bostirish uchun Nodirshohning buyrugʻi bilan Buxoroga 1745-yilda yana qaytgan va qoʻshbegi — bosh vazir lavozimini egallagan. Nodirshoh va Abulfayzxon unga otaliq unvonini berishgan. Aynan shu yildan boshlab u Buxoro xonligining amaldagi hukmroniga aylangan.
- Muhammad Rahim 1747-yilda Eron hukmdori Nodirshohning (1736—1747) toʻsatdan oʻldirilishi haqidagi xabar yetib kelganidan soʻng, uning buyrugʻi bilan Mir Arab madrasasining hujralaridan biriga yashirinib olgan Buxoro xonligi hukmdori Abulfayzxon (1711—1747) qatl etilgan. Biroq Muhammad Rahim Buxoro xonligi taxtiga oʻzi oʻtirishdan hayiqib, taxtga marhum xon Abulfaysxonning 9 yoshli oʻgʻli Abdulmoʻminxonni (1747—1751) oʻtqazgan va bolakay soxta xonga qizini berib, uni oʻziga kuyov qilib olgan.
Do'stlaringiz bilan baham: |
