Mavzu: Mulkiy xuquqlar

Mavzu:Mulkiy xuquqlar

• Bajardi:Ulxodjayev Fazliddin
• Guruh: 15/22

• Fan: Institutsional iqtisodiyot

• Ijtimoiy va siyosiy fanlar
• universtiteti

• Reja:

• Mulkiy huquqlarning tavsiflanishi

• 2. Tashkiliy-huquqiy shaklni tanlash mezonlari

• 3. Tashkiliy-huquqiy shakl firmaning strategiyasi haqidagi axborot manbasi sifatida

• Mulkchilik huquqlari nazariyasi har qanday tashkilotni mulkchilik huquqlarining ishtirokchilari o’rtasida taqsimlanishini belgilab beruvchi shartnomaga olib keladi.

• Mulkchilik huquqlari nazariyasi tashkilot faoliyatining o’ziga xosligiga qarab mulkdorlar o’rtasida huquqlar taqsimotining eng optimal variantini tanlashga yordam beradi.

• Bundan tashqari, korxonaning tashkiliy-huquqiy shakli to’g’risidagi ma’lumotlar asosida sheriklarni tanlash imkoniyati ochiladi

• U yoki bu tashkiliy-huquqiy shaklga xos bo’lgan huquqlar taqsimoti O’zbekiston Respublikasining Fuqarolik kodeksining “Yuridik shaxslar” deb nomlanuvchi 4-bobida qayd etilhan me’yorlar bilan belgilanadi

	Shaxs	Ulushli mulk	Birgalikdagi mulk	Davlat
Egalik qilish huquqi	154,207	219	225
Foydalanish huquqi	154,207	219	225
Tasarruf etish huquqi	154,207	218	225	179,180
Xo’jalik yuritish huquqi				176
Tezkor boshqarish huquqi				178

• O’zbekiston Respublikasining Fuqarolik kodeksida mulkiy huquqlarning tavsiflanishi

• Ulushli mulk huquqi esa quyidagi subyektlar o’rtasida taqsimlanadi:

• Qonunda qayd etilgan huquqlarning bundayn taqsimlanishi iqtisodiy faoliyatni ta’minlash nuqtai nazaridan qanchalik optimalligiga oid savolga javob berish uchun tashkiliy-huquqiy shaklni tanlash mezonlaridan foydalanish mumkin.

• Uning ishtirokchilari

• Ishtirokchilarning umumiy yig’ilishi

• Ijro etuvchi organ

• davlat

• 2. Tashkiliy-huquqiy shaklni tanlash mezonlari

• Tfsirlash darajasi juda muhim, chunki Kouz teoremasiga muvofiq resurslarning ikkita samarali omildan biri huquqlarni tafsirlashning to’liqligidan iborat.Ikkinchi tomondan,huquqlar egasini aniq belgilamaslik yoki mulk huquqining yo’qolganligi resurslardan samarali foydalanishga qiziqtirishga to’sqinlik qiladi.

• Tashkiliy-huquqiy shaklni tanlash mezonlari sifatida quyidagilar qo’llaniladi:

• Mulkiy huquqlarning tafsirlanish (aniq va bir xil ma’noda belgilanish) darajasi

• 1

• Agar mulkdor,yani tashkilot faoliyatini nazorat qiluvchi <
  >bir vaqtning ozida qoldiq huquqni ham olish huquqiga ega bo’lsa, u holda bu unga o’zining nazorat-boshqaruv funksiyalarini bajarishda o’zini opportunistik tarzda tutmaslik uchun turki beradi.

• Egalik qilish va qoldiq qiymatni olish huquqlarining iqtisodiy subektlararo taqsimlanishi

• 2

• Huquqlarni almashishga cheklovlar masalasi Kouz teoremasi nuqtai nazaridan ham muhim. Huquqlarni jismoniy va yuridik shaxslarning alohida toifalariga topshirishdagi hamda huquqlar hamda huquqlar to’plamining turlarini tubdan o’zgartirishdagi cheklovlar.

• Huquqlar to’plami doirasinio’zgartirishga nisbatan cheklovlar mavjudligi

• 3

• Bunday muammo egalik qilish,undan foydalanish va uni tasarruf etish huquqlari turli subyektlarga tegishliligi bilan bog’liq.Barcha 3 ta huquq turli subyektlarga tegishli bo’lgan holatda «принципал-агент» muammosi ikkita darajada paydo bo’ladi: mulkdorlar va menejerlar o’rtasidagi munosabatlarda hamda menejer va bevosita ijrochi o’rtasidagi munosabatlarda.

• Mulkiy huquq triadasining turli iqtisodiy subyektlarga tegishliligi

• 4

• Huquqlar to’plamining konfiguratsiyasi uning qarorlar qabul qilish va xatarni qabul qilish funksiyalariga bo’linishiniyoki ushbu to’plamning bitta mulk huquqi subyektining qo’lida bo’lishini nazarda tutadi.

• Xatarlarni bo’lish va o’tkazish darajasi

• 5

• Bu yerda ham ochiq aksiyadorlik jamiyati ideal hisoblanadi, chunki unda ustav kapitalini oshirish aksiyadorlari umumiy yig’ilishining qarori asosida qo’shimcha aksiyalarni chiqarish hisobidan amalga oshadi. MCHJ da kapitalni jamg’arish jarayoni,yuqori transaksiya xarajatlari bilan bog’liq bo’lmasada, MCHJ ishtirokchilarining eng ko’p soni qonun bilan cheklanganligi tufayli chegaralarga ega.

• Kapitalni jamg’arish darajasi.

• 6

• Yuqorida taklif etilgan mezonlar yordamida O’zbekiston Respublikasining qonun hujjatlariga muvofiq faoliyat yuritayotgan mulkchilikning 11 ta tashkiliy-huquqiy shakllarini taqqoslaymiz.Ushbu mezonlar bo’yicha eng optimal tashkiliy-huquqqiy shaklni 1 ball bilan,enh past optimallik shaklini 11 ball bilan qayd etgan holda tashkiliy-huquqiy shakllarni 6 ta mezonning har biri bo’yicha ko’rib chiqamiz.

• Bunday ekspert baholari shartli bo’lgani holda, ular ochiq aksiyadorlik jamiyatlari va xususiy korxonaning ustunliklarini hamda tezkor boshqaruv huquqiga va xo’jalik yuritish huquqiga ega bo’lgan unitar korxonalarning samarasizligini tasdiqlab turibdi.

•