Mavzu: Mulohaza va ular ustida amallar Reja

Unar mantiqiy amallar Barcha unar mantiqiy amallar ( ) natijalari 1.1.1-jadvalda (chinlik jadvalida) keltirilgan.

Berilgan ikkita x va y o’zgruvchi elementar mulohazalar uchun jami to’rtta bir-biridan farqli qiymatlar satrlari kombinatsiyalari tuzish mumkin bo’lgani sababli barchaturli binar mantiqiy amallar soni ga teng. Mumkin bo’lgan barcha turli binar mantiqiy amallar ( ) natijalari 1.1.2-jdvalda (chinlik jadvalida) keltirilgan.

Mantiqiy amallarni yuqoridagi usul bilan o’rganishni davom ettirib uchta x,y,z o’zgaruvchi elementar mulohazalar uchun hammasi bo’lib 8ta ( ) bir-biridan farqli qiymatlar satrlarikombinatsiyalari tuzish mumkinligini va shu sababli, ta ternar mantiqiy amallar borligini ta’kidlaymiz. Tarkibidagi o’zgaruvchi elementar mulohazalari to’rtta bo’lgan turli mantiqiy amallar esa ,
Asosiy mantiqiy amallar beshta bo’lib, ulardan biri unar,to’rttasi esa binary amaldir. Ular quyida bayon etilgan.
Inkor amali. Inkor amali mulohazalar mantiqining eng sodda amallaridan biri bo’lib, u unar amaldir, ya’ni inkor amali bitta elementar mulohazaga nisbtan qo’llaniladi.
2-ta’rif. Berilgan x elementar mulohaza chin bo’lganda yo qiymat qabul qiluvchi v, aksincha, x yolg’on bo’lganda ch qiymat qabul qiluvchi murakkab mulohaza x mulohazaning inkori deb ataladi.
“Berilgan mulohazaning inkori unga inkor amalini qo’llab hosil qilinadi” deb aytish mumkin. Inkor amalini 1.1.1-jadvalda ifodalangan amalidan iborat bo’lib, unga o’zbek tilidagi “emas” sifatdoshi mos keladi. Berilgan x mulohazaning inkori kabi belgilnadi.
mulohaza “x emas” deb o’qiladi. Inkor amalini belgilashda “ belgi ham qo’lanilishi mumkin. Bu holda x mulohazaning inkori shaklida yoziladi. x mulohazaning inkori uchun chinlik jadvali 3-jadval bo’ladi. (1.1.1-jadvalning x va ) 3-jadvalni inkor amalining ekvivalent ta’rifi sifatida ham qabul qilish mumkin.
2-misol. “bugun havo sovuq”degan elementar mulohaza x bilan belgilangan bo’lsa, uning inkori “bugun havo sovuq emas”. Ko’rinishidagi murakkab mulohazadan iboratdir. (1.1.3-jadval)