Mavzu: Mumtoz adabiyotga kirish kursining maqsad va vazifalari

Mavzu:Mumtoz adabiyotga kirish kursining maqsad va vazifalari.

Reja:

1.O’zbek adabiyoti fan sifatida

2.O’zbek mumtoz adabiyoti tarixining tarkibiy qismlari

3.O’zbek mumtoz adabiyotining boshqa turdosh fanlar bilan aloqasi.

Badiiy adabiyot tabiat gultoji sanalmish hazrati inson bilan egiz dunyo yuzini ko'rgan san'at turlaridan biridir. Inson yaratilibdiki, o’z yashayotgan borliq sir-u sinoatlari bilan oshno bo'lgisi, ulardan yuksal shavq-zavq olgisi, ichki kechinmalari, orzu-intilishlari, ruhiy holatlarir o'zigagina hadya etilgan oliy ne'mat—so'zda badiiy, bo'yoqli tarzd ifodalagisi keladi. Adabiyot tarixi esa mana shu o'ziga xos murakka^ hodisaning eng qadimgi davrlardan zamonamizgacha bo'lgan tarixi^ taraqqiyot jarayonini o'rganuvchi fandir.

Badiiy adabiyot tabiat gultoji sanalmish hazrati inson bilan egiz dunyo yuzini ko'rgan san'at turlaridan biridir. Inson yaratilibdiki, o’z yashayotgan borliq sir-u sinoatlari bilan oshno bo'lgisi, ulardan yuksal shavq-zavq olgisi, ichki kechinmalari, orzu-intilishlari, ruhiy holatlarir o'zigagina hadya etilgan oliy ne'mat—so'zda badiiy, bo'yoqli tarzd ifodalagisi keladi. Adabiyot tarixi esa mana shu o'ziga xos murakka^ hodisaning eng qadimgi davrlardan zamonamizgacha bo'lgan tarixi^ taraqqiyot jarayonini o'rganuvchi fandir.

Shu jihatdan mamlakat Prezidenti I.A.Karimovning hozirjavoblii va donolik bilan aytgan quyidagi fikrlari muhim ahamiyat kasb etadj, "Biz ma'naviy qadriyatlarni tiklashni milliy o'zlikni anglashning o'sishidan xalqning ma'naviy sarchashmalariga, ularning ildizlariga qaytishdan ibor^j uzviy tabiiy jarayon hisoblaymiz"

Shu jihatdan mamlakat Prezidenti I.A.Karimovning hozirjavoblii va donolik bilan aytgan quyidagi fikrlari muhim ahamiyat kasb etadj, "Biz ma'naviy qadriyatlarni tiklashni milliy o'zlikni anglashning o'sishidan xalqning ma'naviy sarchashmalariga, ularning ildizlariga qaytishdan ibor^j uzviy tabiiy jarayon hisoblaymiz"

Uzoq yillar davomida o'zbek adabiyoti fan sifatida dastlab ik]q qismga- "o'zbek adabiyoti tarixi" va "o'zbek sovet adabiyoti" nom ostida bo'linib o'qitilar edi. 1917 yil 25 oktyabr bu ikki qism orasidagi chegara sifatida qabul qihngandi. Istiqloldan so'ng oliy o'quv yurtlari o'zbek filologiyasi fakultetlarida "Milliy uyg'onish davri o'zbek adabiyoti" kursi o'qitila boshlandi

1. o'zbek mumtoz adabiyoti tarbd (Eng qadimgi davrlardan XIX asr o'rtalarigacha) 2. Milliy uyg'onish davri o'zbek adabiyoti (XIX asr II yarmidan XX asrning 20-yillarigacha). 3. Yangi o'zbek adabiyoti (1930 yildan hozirgacha)

0'zbek mumtoz adabiyoti tarixi yodnomalar (memuar), tarixiy asarlar hamda tazkiralarni ham o'z ichiga oladi. Ma'lumki, o'tmishda tarixnavislik badiiy ijod bilan qorishiq holda olib borilgan. Muarrixlar biror tarixiy voqea tafsilotlarini bayon qilishda badiiy uslubga murojaat etishgan. Jumladan, Alisher Navoiyning «Tarixi muluki Ajam», «Tarixi hukamo va anbiyo», Abulg'oziy Bahodirxonning «Shajarai turk», «Shajarai tarokima», Shermuhammad Munis va Muhammadrizo Ogahiyning «Firdavsul-iqbol» kabi tarixiy asarlari, shuningdek, Zahiriddin Boburning «Boburnoma» singari qomusiy kitobidagi badiiy lavhalar va she' rlar yuqorida aytilgan fikrlarimizga yanada quvat beradi.

0'zbek mumtoz adabiyoti tarixi yodnomalar (memuar), tarixiy asarlar hamda tazkiralarni ham o'z ichiga oladi. Ma'lumki, o'tmishda tarixnavislik badiiy ijod bilan qorishiq holda olib borilgan. Muarrixlar biror tarixiy voqea tafsilotlarini bayon qilishda badiiy uslubga murojaat etishgan. Jumladan, Alisher Navoiyning «Tarixi muluki Ajam», «Tarixi hukamo va anbiyo», Abulg'oziy Bahodirxonning «Shajarai turk», «Shajarai tarokima», Shermuhammad Munis va Muhammadrizo Ogahiyning «Firdavsul-iqbol» kabi tarixiy asarlari, shuningdek, Zahiriddin Boburning «Boburnoma» singari qomusiy kitobidagi badiiy lavhalar va she' rlar yuqorida aytilgan fikrlarimizga yanada quvat beradi.

Adabiyot boshqa fanlar singari borliqning sir-u sinoatlari, insonning ruhiy-ma'naviy olami kashflyotlari haqida tasawur beruvchi ilm tarmoqlaridan biridir. Bu jihatdan u boshqa fanlaiga juda yaqin turadi. Adabiyotning fan va boshqa san'at turlaridan jiddiy farqi csa uning ifoda uslubida ko'rinadi. Fanning tarmoqlari hayot, borliq, inson taqdiri bilan bog'Iiq jarayonlanlarni kuzatish, izlanish, tajribalar hosilasi bo'lgan umumlashmakuga tayanib, ulami ilmiy uslubda umumlashtirish, adabiyot o'sha murakkab jarayonlarni obrazli badiiy aks cttirish bilan shug'ullanadi

E’tiboringiz uchun rahmat.

Karimbergenova Xurshida