Mavzu: Murakkab lipidlar almashinuvi xolesterin metabolizmi yog’lar almashinuvini boshqarilishi

Mavzu:Murakkab lipidlar almashinuvi xolesterin metabolizmi yog’lar almashinuvini boshqarilishi

2-davolash 204-a guruh talabasi Toshxoʻjayev Azimxoʻja

Reja: 1.Xolesterin tashilishida qatnashuvchi apo-oqsillar 2.Yog’ bosish semirish geperlipidemiya sfingolipidozlar 3.Dislipoproteinemiya turlari

Murakkab lipidlar

Glitserin efirlari va yuqori molekulyarli yog’ va fosfor kislotalari hisoblangan fosfotidlar.
2. Fosfoinozitidlar – 6 atomli olitsiklik spirt inozit va yog’lar qatoridagi aminospirt (xolin, kalamin), fosforli va bir va 2 atomli yog’lar hisoblangan efirlar.
3. Sfingomielinlar – aminospirtlarning 2 ta molekulasini saqlagan va fosforli va yog’ kislotalari hisoblangan efirlar.
4. Glikozidolipidlar – yuqori molekulyarli yog’ kislotalari aminospirtlar birikishidan hosil bo’lgan galakzotozalar.
Xolesterin ko'p to'yinmagan yog'li kislotalarning tashuvchisi sifatida ishlatiladiXolesterin va uning efirlarini tashish past va yuqori zichlikdagi lipoproteinlar tomonidan amalga oshiriladi.yuqori zichlikdagi lipoproteinlarumumiy xususiyatlarjigarda de novo, qon plazmasida chilomikronlarning parchalanishi paytida hosil bo'lgan, ma'lum miqdorda ichak devorida,zarrachaning taxminan yarmini oqsillar, to'rtdan birini fosfolipidlar, qolgan qismini xolesterin va TAG (50% oqsil, 25% PL, 13% xolesterin efirlari va 5% erkin xolesterin, 7% TAG) egallaydi.strukturaviy apoprotein apo A1 bo'lib, apoE va apoCII ham mavjud.
Erkin xolesterinni to'qimalardan jigarga o'tkazish.HDL fosfolipidlari hujayrali fosfolipidlar va eikosanoidlarni sintez qilish uchun polienik kislotalarning manbai hisoblanadi.Metabolizm1. Jigarda sintezlangan zarrachalar (yangi yoki birlamchi HDL) asosan fosfolipidlar va apoproteinlarni o'z ichiga oladi. Qolgan lipid komponentlari qon plazmasida metabollanganda HDLda to'planadi.
Yangi sintezlangan HDL elektron mikrograflarda fosfolipidlarning ikkita monoqatlamli ikki qavatli disklari (planshet shaklidagi) ko'rinishida paydo bo'ladi. ApoE va apoC sintezi ham jigarda, ham ingichka ichakda hosil bo'lgan apo A-I dan farqli o'laroq, asosan jigarda sodir bo'ladi.2-3. Qon plazmasida yangi paydo bo'lgan HDL birinchi navbatda HDL3 ga aylanadi (uni shartli ravishda "etuk" deb atash mumkin). Ushbu transformatsiyada asosiy narsa HDL
to'g'ridan-to'g'ri aloqa yoki maxsus transport oqsillari ishtirokida hujayra membranalaridan erkin xolesterinni oladi;hujayra membranalari bilan o'zaro ta'sirlashib, ularning qobig'idan fosfolipidlarning bir qismini beradi va shu bilan polien yog'li kislotalarni hujayralarga etkazib beradi;LDL va VLDL bilan chambarchas ta'sir qiladi, ulardan erkin xolesterin oladi. Buning evaziga HDL3 yog 'kislotalarining fosfatidilxolindan (PC) xolesteringa o'tishi natijasida hosil bo'lgan xolesterin efirlarini beradi (LCAT reaktsiyasi, 4-bandga qarang).Xolesterin va uning HDL va LDL esterlarini tashish
Yogʻ bosish, semirib ketish — organizm toʻqimalarida, asosan teri ostidagi yogʻ kletchatkasida, shuningdek, qorin boʻshligʻida ortiqcha yogʻ (koʻproq charvi) yigʻilishi. Gavda vaznining ancha ortganligi organizmda suv toʻplanishiga aloqador boʻlmasa, deyarli hamisha Yogʻ bosishdan darak beradi. Yogʻ bosishda koʻpincha organizmga zoʻr keladi: yurak ishi, qon aylanishi qiyinlashadi, kishi halloslaydi, tez charchaydi, ish qobiliyati va infeksion kasalliklarga chidamliligi kamayadi, ateroskleroz va b. baʼzi kasalliklar paydo boʻlishiga imkon tugʻiladi.
Bunda kishi organizmi ehtiyoji (sarf qiladigan energiyasi)ga nisbatan ortiq ovqatni oʻzlashtiradi. Ammo koʻp kishilar koʻp ovqat yeyish bilan birga, ularda energiya ham koʻp sarflanadi, moddalar almashinu vi kuchli boʻladi, ularni yogʻ bosmaydi. Moddalar almashinuvi susayganda ham yogʻ bosishi mumkin. Ovqat koʻp yeyilganda Yogʻ bosish ichki sekretsiya bezlari bilan nerv sistemasining holatiga ancha bogʻliq. Yogʻ bosish moddalar almashinuvi buzilishidan kelib chiqadigan turli kasalliklar (podagra, diabet va h. k.) bilan birga, jinsiy bezlar faoliyati susaygan davrda koʻproq kuzatiladi.