Mavzu: Mustaqil manbali oʻzgarmas tok zanjirini hisoblash Reja: Elektr zanjir va uning elementlari Zanjir kismi va to‘la zanjiruchun om qonuni

Tok manbalarning quvvatini va foydali ish koeffitsiyentini orttirish uchun ularning ichki qarshiligini kamaytirish kerak.


ZANJIR KISMI UCHUN OM QONUNI:
Zanjir qismida tok kuchi kuchlanishga tug’ri proportsio­nal va qarshiligiga teskari proportsional:

Bunda: U — kuchlanish; R —qarshilik; I—tok kuchi. Kuchlanish zanjir qismida butunlay sarf qilinadi. Shuning uchun bu kuchlanish ni zanjir qismidagi kuchlanishning tushishi deyiladi.


ISH, ENERGIYA VA QUVVAT
Iste’molchidagi zaryadlarni kuchirishda bajarilgan ish kuyidagicha topiladi:

tenglamadan foydalanib:

ekanliginn topamiz. Bunda: — manbada issiqlikka aylanadigan energiya.

tashqi zanjirda sarf qilinadigan energiya.
Ishning bajarilish tezligi quvvat deyiladi.


(Vt)— manbaning quvvati


(Vt) — iste’molchining quvvati
(Vt) — isrof bo’lgan quvvat


JOUL-LENTS QONUNI
Elektr toki elektr zarrachalarning yo’nalgan harakatidan iboratdir. Harakatlanayotgan zarrachalar moddaning ionlari yoki molekulalari bilan to’qnashgan vaqtda zarrachaning kinetik energiyasining ma’lum qismi ionlarga yoki molekulalarga o’tadi. Buning natijasida o’tkazgich qiziydi. Shunday kilib, elektr energiya issikdik energiyaga aylanadi va bu energiya o’tkazgichni qizitishga sarflanib, atrof muhitga tarqaladi.
Issiqlikka aylanuvchi elektr energiya:

yoki
kal.
Demak, o’tkazgichda tok ajratib chiqargan issiqlik miqdori tok kuchi kvadratiga, o’tkazgichning qarshiligi va tokning o’tish vaqtiga proportsionaldir. Bu qonun Joul-Lents qonuni deyiladi.
Elektr tokining issiqlikka aylanish xususiyati kavsharlagichlarda, elektr pechlarda, dazmollarda, saqlagichlarda va boshqalarda ishlatiladi.