Tartibga solish darajasiga ko`ra
Narx turlari
- Ulgurji narxlar
- Chakana narxlar
- Xarid narxlari
- Datatsion narxlar
- Demping narxlar
- Nufuzli narxlar
- Ta`riflar
Amal qilish doirasiga ko`ra
- Hududiy narxlar
- Milliy narxlar
- Jahon narxlar.
Monopol narxlar – monopol mavqeiga ega bo`lgan tovarlarga belgilanib ishlab chiqarish bahosidan yuqori yoki past bo`lishi mumkin.
Irratsional narxlar – yer, suv, o`simlik va hayvonat dunyosi kabi tabiiy resurslarga belgilanadigan narxlarni bildiradi.
Demping narxlar – bunday narxlarda ishlab chiqaruvchilar bozor-
dagi mavqeini muatahkamlash va raqiblarini siqib chiqarishda foydalaniladi.
Datatsion narxlar – davlat budjeti hisobidan arzonlashtirilgan narxlardir.
Ta`riflar –turli xil xizmatlar ( telefon,transport, kommunal va h.k.) bahosi sifatida chiqadi.
Narx dipozoni – turli narxlar oralig`ining puldagi ifodasi.
Narx diskriminatsiyasi – narxlarni kamaytirish deb ham atalib, u narxlardagi farq ishlab chiqarish xarajatlaridagi farqlardan kelib chiqmaganda ro`y beradi.
4. Raqobatning turli ko`rinishlari sharoitida narxning shakllanish xususiyatlari.
Raqobatning turli shakllarga asoslangan tarmoqlarida narx tashkil topishining umumiy shart – sharoitlari.
- Narx asosida ishlab chiqarish sarf- xarajatlari yoki tovar (xizmat) qiymati yotadi.
- Narx tovarlar naflilik darajasini ifodalaydi.
- Narx o`zida tovarlarga bo`lgan talab va taklif nisbatini mujassamlashtiradi.
- Raqobatlashish usullari ham narx tashkil topishida o`z o`rniga ega bo`ladi.
- Narx tashkil topishiga davlat iqtisodiy siyosati ta`sir ko`rsatadi.
- Narx shakllanishida xufiyona iqtisodiyotning rivojlanishi darajasi ham ma`lum o`ringa ega.
Raqobatning bu shaklida har bir ishlab chiqaruvchi o`z mahsulotini turli usullar bilan tabaqalashtirish orqali bozordagi mavqeini mustahkamlash va mahsulotiga narx belgilashga harakat qiladi.
Do'stlaringiz bilan baham: |
