Мавзу: Номоддий активлар ҳисоби

Мавзу: Номоддий активлар ҳисоби

• Номоддий активларнинг иқтисодий моҳияти, аҳамияти ва туркумланиши.

2. Номоддий активларни баҳолаш.
3. Номоддий активлар кирими ва чиқимини ҳисобга олиш.
4. Номоддий активларга амортизация ҳисоблаш.
5. Номоддий активларни инвентаризация қилиш.
6. Номоддий активларни ҳисобга олишнинг халқаро амалиёти.

Номоддий активлар - корхона томонидан улардан ишлаб чиқариш, ишлар бажариш, хизматлар кўрсатиш ёки товарларни сотиш жараёнида фойдаланиш мақсадида ёхуд маъмурий ва бошқа функцияларни амалга ошириш учун узоқ муддат мобайнида тутиб туриладиган, моддий-ашёвий мазмунга эга бўлмаган мол-мулк объектлари.
(№7 БҲМС “Номоддий активлар”)

Номоддий активлар

Ташкилий харажатлар
Фирма бахоси
Табиий ресурслардан фойдаланиш ҳуқуқи
Интеллектуал мулк объектлари
Номоддий активлар турлари

Саноат мулклари объектлари

Ихтиро ҳуқуқи
Фирма номлари
Селекция ютуқларидан фойдаланиш хуқуқи
Саноат намуналари ва моделлари ҳуқуқи
Хизмат кўрсатиш белгилари
Товар белгилари
Саноат мулклари объекти

Интеллектуал мулклар

Интеллектуал фаолият натижалари
Фуқаролик муомаласи иштирокчиларининг товарлар, ишлар ва хизматларнинг хусусий аломатларини акс эттирувчи воситалар
Фирма номлари
Товар белгилари, хизмат кўрсатиш белгилари
Товарлар чикарилган жой номлари
Фан, адабиёт ва санъат асарлари
ЭҲМ учун дастурлар ва маълумотлар базаси
Ихтиролар, саноат намуналари, фойдали моделлар
Селекция ютуқлари
Ошкор этилмаган ахборот, шу жумладан ишлаб чиқариш сирлари (ноу-хау)
Эшиттириш ташкилотларининг ижролари, фонограммалари ва эшиттиришлари
Интеллектуал мулк объектлари таркиби
Табиий объектлардан фойдаланиш хуқуқи тавсифи

Номоддий актив тури	Умумий характеристика	Объектларни яратиш ва фойдаланишга доир муомалаларни тартибга солувчи қонун
1	2	3
Ер участкасидан фойдаланиш ҳуқуқи	Ер участкасидан хўжалик ва бошқа мақсадларда фойдаланиш хуқуқи. Ер участкасидан фойдаланиш хуқуқига эгалик қилиш, уни шу хўжалик мулки сифатида берилишини билдирмайди. Ташкилот фақат мазкур ердан уни тассарруф қилиш хуқуқисиз фойдаланиши мумкин.	Ер кодекси, «Мулкчилик тўгрисида»ги қонун, 1990 й (1993 й. ўзг.), «Концессия тўгрисида»ги қонун 1995 й. 30 августь
Ер остидан фойдаланиш ҳуқуқи	Ер остидан фойдаланиш хуқуқи. Масалан, фойдали қазилмаларни қазиб олиш	«Ер ости бойликлари тўгрисида»ги қонун 2002 йил 13 декабрь
Ер ости бойликлари хакида геологик ва бошка муълумотлар ҳуқуқи	Ер ости таркиби, ер остидаги фойдали қазилмалар хақида, уларни қайта ишлаш шароитлари, шунингдек геологик карталар, хисоботлар ва бошқа материаллардаги ер ости бойликларининг сифати ва хусусиятлари хақидаги маълумотлардан фойдаланиш.	«Ер ости бойликлари тўгрисида»ги қонун 2002 йил 13 декабрь

Ташкилий харажатлар
Капиталлаштирилган харажатлар
Интеллектуал мулк объектлари
АСК корхоналари номоддий активлари
ЭХМ дастурлари
Маълумотлар базаси Интеграл микросхемалар топологияси
Ноу-хоу
Саноат мулки объектлари
Индивидуаллаштириш воситалари
Товар белгилари Савдо белгилари
Хизмат кўрсатиш белгилари
Фирма номлари
Тижорат белгилари
ҳуқуқий мухофаза объектлари
Ихтиролар
Саноат намуналари Селекция ютуқлари Фойдали моделлар
Ишлаб чикиш ҳуқуқи
ИТИ шартномаси бўйича ишлаб чиқиш чоп қилиш хуқуқи
қишлоқ хўжалик экинларини пар- варишланинг янги технологиялари хуқуқи
қишлоқ хўжалик хайвонларини ўстириш ва сақлаш усулига бўлган хуқуқ
қишлоқ хўжалик махсулотларини қайта ишлаш технологиясига бўлган хуқуқ
Муаллифлик ва ёндош ҳуқуқлар объектлари
Тадбирлар Сугориш ишлари Шўр ювиш
Зараркунанда ва касаллик- ларга қарши кураш
Ерни ободонлаштириш Ер кадастрини юритиш
Бошқа
Номоддий активлар таркиби
Интеллектуал мулкларга ҳуқуқ
асарларни исталган шаклда оммалаштириш ҳуқуқи.

• асарни хар кандай бузишлардан ёки бошкача хавф-хатардан химоялаш ҳуқуқи.

ажратиб бўлмайдиган муаллифлик хуқуқи.
муаллифнинг уз номини ошкор этмаслик
асарни муаллиф номи, тахаллуси билан
ёки махфий холда фойдаланиш ёки фойдаланишга рухсат бериш ҳуқуқи.
асарлардан кўчирма олиш (кўчирма олиш хуқуқи)
асарларнинг нусхаларини исталган усулда таркатиш: сотиш, прокатга топширш ва х.к. (таркатиш ҳуқуқи)
тарқатиш мақсадида асарларнинг нусхаларини, жумладан мутлақ муаллифлик хуқуқи эгасининг рухсати билан тайёрланганларини хам импортга чиқариш (импорт хуқуқи)
асарларни оммавий кўрсатиш (оммавий кўрсатиш ҳуқуқи)
асарни очик ижро этиш (очик ижро этиш ҳуқуқи)
эфирга узатиш йўли билан оммага маълум
килиш учун асарни билдириш
(кўрсатиш, ижро этиш ёки эфирга
бериш хам) ва (ёки) кейинчалик эфирга узатиш (эфирга узатиш ҳуқуқи)
Мутлақ номулкий хуқуқлар
Мутлақ мулкий хуқуқлар
Номоддий активларга эгалик қилиш ҳуқуқини берувчи ҳужжатлар

Хужжат тури	Турлари
Мухофазаловчи	Патентлар Гувохномалар
ҳуқуқларини бериш тўгрисидаги шартнома	Патентни бериш тўгрисида шартнома. Гувохномани бериш тўгрисидаги шартнома. Товар (хизмат кўрсатиш) белгисини бериш тўгрисидаги шартнома Мутлак ҳуқуқларни бериш тўгрисида муаллифлик шартномаси Ижрочининг мутлок ҳуқуқларини бериш тўгрисидаги шартнома Мулкий ҳуқуқни тўлик бериш тўгрисидаги шартнома.
Лицензион шартнома	… дан фойдаланиш ҳуқуқини бериш тўгрисида лицензион шартнома Мутлак бўлмаган ҳуқуқларни бериш тўгрисида муаллифлик шартнома … га бўлган мулкий ҳуқуқнинг бир кисмини бериш тўгрисидаги шартнома ... га бўлган мулкий ҳуқуқни бериш тўгрисида шартнома Тижорат концессияси тўгрисида шартнома Сублицензия бериш тўгрисида шартнома
Ноу-хоу шартномаси	Ноу-хау тўгрисидаги шартнома Ноу-хоуни бериш тўгрисида шартнома Ноу-хоудан фойдаланиш ҳуқуқини бериш тўгрисида шартнома Ноу-хоудан фойдаланиш тўгрисида шартнома. Хукукдан, хусусан ноу-хоу ҳуқуқидан кечиш тўгрисидаги шартнома Лицензион шартнома, хусусан ноу-хоуга тегишли Тижорат концессияси шартномаси. Корхонани сотиш, хусусан ноу-хоуга тегишли шартнома.
Номоддий актив объектларини яратиш тўгрисидаги шартнома.	Буюртманинг муаллифлик шартномаси ИТТКИни бажариш бўйича шартнома. Технологик ишларни бажариш тўгрисида шартнома. Мехнат шартномаси. Ходимга ёзма равишда берилган хизмат топшириги. Илмий-техникавий махсулотни бериш тўгрисидаги шартнома.
Таъсис хужжатлари	Устав. Таъсис шартномаси

* Ток, ёғочбоп, манзарали, мевали дарахтлар ва ўрмон дарахтларининг навлари, шу жумладан, уларнинг пайвандтаглари учун

Интеллектуал мулк объекти	Мухофаза хужжати	Мухофаза хужжатининг амал қилиш муддати
Ихтиро ҳуқуқи	Патент	20 йил
Фойдали моделга ҳуқуқ	Гувохнома	5 йил
Саноат намунасига ҳуқуқ	Патент	10 йил
Товар белгиси(хизмат кўрсатиш белгиси)га ҳуқуқ	Гувохнома	10 йил
Товарнинг келиб чикиш жой номларига ҳуқуқ	Гувохнома	10 йил
ЭҲМ дастурлари(маълумотлар базаси)га ҳуқуқ	Гувоҳнома	Бутун умри давомида + 50 йил
Интеграл микросхемалар топологияси ҳуқуқи	Гувохнома	10 йил
Селекция ютукларидан фойдаланиш ҳуқуқи	Патент	20 (25*) йил