Mavzu: Nutq va adabiy meʼyor. Ogʻzaki nutq uslubining xususiyatlari Meʼyor tushunchasi

Mavzu:Nutq va adabiy meʼyor .Ogʻzaki nutq uslubining xususiyatlari Meʼyor tushunchasi.

Tayanch so‘z va iboralar: til, nutq, me’yor tushunchasi, dialektal me’yor, adabiy me’yor.

1. Til – aloqa quroli. Nutq ana shu aloqa jarayonini amalga oshiruvchi vosita, aloqa shaklidir.

1. Til – aloqa quroli. Nutq ana shu aloqa jarayonini amalga oshiruvchi vosita, aloqa shaklidir.

2. Tilning umri uni yaratgan xalqning o’zidek uzoq tarixga ega. Nutqning umri alohida bir shaxs umri bilan teng.

3. Til muayyan bir tilda so’zlovchilar uchun umumiy bo’ladi. Til me’yorlaridan kelib chiqib, barchaga bir xil talab qo’yiladi. Masalan, maktab so’zi turli hududlarda turlicha talaffuz etilsa ham (jumladan, maktap, mektep va h.k.), orfoepiya qoidasiga ko’ra shu millatning barcha vakili maktab tarzida talaffuz etishi me’yoriy hol sanaydi

2. Meyor tushunchasi

• 2. Meyor tushunchasi
• Meyor - jamiyat azolari tomonidan qabul qilingan, maqullangan va ularga tushunarli bo`lgan til birliklari-ning nutq jarayonida qo`llanish holati va imkoniyatidir.
• Meyor - tilning yashash shaklidir.
• Til va nutq tizimida meyor o`ziga xos o`rniga ega. Til material sifatida nutq jarayonida xizmat qila boshlagan lahzalardanoq uni meyorlashtirish jamiyat ehtiyojiga aylangan va meyoriy muammolar kun tartibiga qo`yilgan.

Hаr bir lаhjаning, so‘zlаshuv tilining, аdаbiy tilning o‘z mе’yorlаri bo‘lgаnidеk, nutqning аlоhidа ko‘rinishlаri bo‘lgаn аrgоlаr, jаrgоnlаr hаm o‘z mе’yorigа egа.

• Hаr bir lаhjаning, so‘zlаshuv tilining, аdаbiy tilning o‘z mе’yorlаri bo‘lgаnidеk, nutqning аlоhidа ko‘rinishlаri bo‘lgаn аrgоlаr, jаrgоnlаr hаm o‘z mе’yorigа egа.
• Хususiy mе’yorlаr quyidаgichа ko‘rsаtilаdi:
• Diаlеktаl mе’yor.
• So‘zlаshuv nutqi mе’yori.
• Аrgоlаr, jаrgоnlаr mе’yori.
• Аdаbiy til mе’yori (аdаbiy mе’yor).

Nutq madaniyati to`grisida gap borar ekan, tabiiyki, nutqda so`zlarning o`rinli va o`rinsiz ishlatilishi to`grisida ham bahs boradi. Qo`llangan til birligini to`gri yoki noto`gri deyilganda, albatta, malum bir o`lchovga asoslanamiz. Mana shu o`lchov tilshunoslikda adabiy til meyori deb yuritilad

• Nutq madaniyati to`grisida gap borar ekan, tabiiyki, nutqda so`zlarning o`rinli va o`rinsiz ishlatilishi to`grisida ham bahs boradi. Qo`llangan til birligini to`gri yoki noto`gri deyilganda, albatta, malum bir o`lchovga asoslanamiz. Mana shu o`lchov tilshunoslikda adabiy til meyori deb yuritilad