Mavzu: Odil Yoqubov-qissanavis Tayoyrladi: Izatullayeva Umida kirish

Mavzu: Odil Yoqubov-qissanavis

Tayoyrladi: Izatullayeva

Umida

KIRISH

• Badiiy adabiyotda so‘z ma’nodorligi, ifodaviyligi, musiqiyligi matn mohiyatini o‘qish jarayonida namoyon bo‘ladi. Ijodkor qaysi janrga doir asar yaratmasin, unda so‘z tirikligi, tabiiyligi, samaradorligiga e’tibor beradi. Bitta mavzuga turlicha nigoh, tafakkur bilan yondashish, uni yangi ohang, rang, tasvir bilan boyitish mumkin. Hayot adabiyotning mazmunini belgilaydi. Shu bilan birga adabiy shakllarning yuzaga kelishida ham hayot katta rol o‘ynaydi.

Odil Yoqubov suhbatlarning birida “Bilasizlarmi, ijodkorda avvalo dard bo‘lishi lozim. Dardi yo‘q ijodkor katta yozuvchi bo‘la olmaydi degan edi. O‘z tabiri bilan aytganda Odil Yoqubov chinakam dard ila yozadigan ijodkjor edi. Uning …

“Diyonat”
“Ko‘hna dunyo”
“Ulug‘bek
xazinasi”
kabi romanlarida,

• Odil Yoqubov suhbatlarning birida “Bilasizlarmi, ijodkorda avvalo dard bo‘lishi lozim. Dardi yo‘q ijodkor katta yozuvchi bo‘la olmaydi degan edi. O‘z tabiri bilan aytganda Odil Yoqubov chinakam dard ila yozadigan ijodkjor edi. Uning …

“Ota izidan”
“Matluba”
“Qaydasan, Moriko”
singari qissalarida insonni o‘yga toldiruvchi, yurak qa‘ridagi takrorlanmas hislarni junbushga keltiruvchi nodir tuyg‘ular yotadi.

ADABIYOTLAR TAHLILIVA METODLAR

• Ma’lumki, nutq jarayonida, xususan, badiiy nutqda so‘zlar o‘z ma’nosida ham, ko‘chma ma’noda ham qo‘llanishi mumkin. Ko‘chma ma’noda qo‘llangan so‘zlarning umumiy nomi ko‘chim deb yuritiladi. Adabiyotshunoslikda bunga sinonim sifatida trop (yunoncha “ko‘chim”)termini ham ishlatiladi. Mumtoz adabiyotda esa majoz istilohi qo‘llangan. Ko‘chimning badiiy nutqdagi eng ko‘p va samarali qo‘llanuvchi turi istiora – metafora hisoblanadi.

Odil Yoqubov so‘z san’atida o‘ziga xos yo‘nalishga ega. Xususan, uning ijodida ham o‘xshatishlardan ko‘p o‘rinlarda foydalanilgan. “Billur qandillar” qissasida o‘xshatishning go‘zal va takrorlanmas na’munalarini uchratamiz. Misol tariqasida ulardan ayrimlarini keltirib o‘tsak:

1) qizil shoyiga o‘ralganday tuyulgan qirmizi rang o‘riklar;
2) oqqushning bo‘yniday nozik, oppoq qo‘llar;
3) dehqonlarning qoramtir qo‘llarini eslatuvchi o‘rik va o‘rikzorlar;
4) toshqinday jilovsiz quvonch;
5) o‘rikka yopirilgan bir gala chug‘urchiqday;
6) motam kuyiday sovuq qaytish xabari;
7) mohir usta tergan g‘ishtday bir-biriga zich terilgan oppoq yirik tishlar;
8) qilichday yarqiragan tishlar;
9) oqargan yuziga anor suvi yugurdi
10) muloyim yuzi gulxan taptida qizarganday lov-lov yondi;
11) hammomdan chiqqanday qip-qizarib ishshaymoq;
12) yirik harflarni ipga tergan sadafday termoq;
13) o‘rgimchak to‘riga tushgan pashshaday ojiz...