Mavzu: Optik aloqa tizimlarining texnik ekspluatatsiyasi

Rustamov Anvar

Mavzu:Optik aloqa tizimlarining texnik ekspluatatsiyasi
Reja:
1. Texnik ekspluatatsiya jarayonini tashkil etish. 2. Texnik ekspluatatsiya va boshqarish tizimini tashkil etish.
3. Raqamli tolali optik aloqa tizimlari va tarmoqlarini ekspluatatsiya qilishga oid normalar.

Texnik ekspluatatsiya jarayonini tashkil etish

Zamonaviy TOAT (tolali optik aloqa tizimi) jihozlarining ko'p funksionalligi (signallarni generasiyalash va o'zgartirish, ularni filьtrlash va kuchaytirish, korreksiyalash va regenerasiyalash va boshqalar), ko'plab o'zaro bog'liq element va qurilmalarning mavjudligi, ularning ish sifati darajasining turliligi va murakkabligi bilan farq qiladi.
Ekspluatatsiya so'zi nimadandir foyda olishni yoki ishlatishni anglatadi (keng ma'noda inson tomonidan ishlab chiqaruvchi kuchlarni talab va ehtiyojlarni qondiruvchi biror bir amaliy maqsadlar uchun tizimli ishlatilishini anglatadi).
Ekspluatatsiya - TOAT ish davrining hayotiy bosqichi bo'lib, o'zida TOAT qurilmalarini sozlash va montaj qilishni, uni vazifasi bo'yicha ishlatishni, profilaktik texnik xizmat ko'rsatishni, rad etishlardan keyin qayta tiklash va ta'mirlashni mujassamlaydi.
TE nazariyasining asosiy tushunchalari:

• 
  ekspluatastiya sharoiti – TOAT jihozlariga ta'sir etuvchi omillar majmuasi. Ekspluatatsiya sharoitlariga iqlim sharoitlari, mexanik va elektrik yuklamalar, xizmat ko'rsatuvchi xodimning malakasi, metrologik ta'minoti, zahira qism va asboblarning xolati va boshqalar;
  
• 
  ish rejimi – TOAT vazifasi bo'yicha qo'llanilganda, ularning ekspluatatsion parametrlari qiymatlarining majmuasi. Ish rejimlariga quyidagilar kiradi: gurux va liniya traktlarini turli axborot signallari bilan yuklash; turli ierarxiyalarning raqamli oqimlarini ajratish, qabul qilish va tranziti, trakt va seksiyalarni zahiralash tizimi va boshqalar; - ekspluatatsiya vositalari – TOAT va uning elementlarining ekspluatatsiyasi uchun zarur bo'lgan ekspluatatsiya materiallari va asboblari, zahira blok va texnik qurilmalar majmuasi;
  
• 
  texnik xizmat ko'rsatish (TXK) – vazifasi bo'yicha xizmat muddati davomida TEOning ishga qobiliyatliligini va sozligini ta'minlash bo'yicha bajariladigan ishlar kompleksi.
  

Texnik ekspluatatsiyaning asosiy maqsadi – rad etish holatlarining hosil bo'lishini va ularning ta'sirini kamaytirish hisoblanadi.
TE quyidagi hollarda amalga oshiriladi:

• 
  ob'ektni ekspluatatsiyaga kiritishda (pasport tayyorlashda); - ekspluatatsiya jarayonida sozlik holatini saqlash (texnik xizmat ko'rsatish);
  
• 
  ob'ektni ishga qobiliyatliligini qayta tiklash (ta'mirlash-sozlash va ta'mirlash-qayta tiklash ishlari). TE jaryoniga quyidagilar kiradi:
  
• 
  ishchi xarakteristikalarni o'lchash;
  
• 
  rad etishlarni topish;
  
• 
  ishchi xarakteristikalar va rad etishlarda signalizatsiya;
  
• 
  zahiralash;
  
• 
  ishga qobiliyatliligini qayta tiklash;
  
• 
  nazorat qilish (qayta tiklashdan so'ng).
  

Uzatishning birikish joylarida ma'lum funksiyalarni bajarishga mo'ljallangan texnik ekspluatatsiya ob'ekti
Profilaktik texnik xizmat ko'rsatish quyidagilarni o'zida namoyon etadi:

• 
  davriy ekspluatatsion nazorat;
  
• 
  ishchi xarakteristikalarni rejali o'lchash;
  
• 
  apparatura komponentlarini rejali almashtirish.
  

To'g'rilovchi texnik xizmat ko'rsatish quyidagilarni o'zida namoyon etadi:

• 
  uzluksiz ekspluatatsion nazorat;
  
• 
  epizodik ekspluatatsion nazorat; - operativ – texnik nazorat;
  
• 
  ishchi xarakteristikalarni o'lchash.
  

Boshqariladigan texnik xizmat ko'rsatish o'zida quyidagilarni namoyon etadi: - uzluksiz ekspluatatsion nazorat; - operativ – texnik nazorat;

• 
  ishchi xarakteristikalarni o'lchash.
  

Ekspluatatsion nazorat TEO tarkibiga kiruvchi dasturiy-texnik vositalar va nazorat qurilmalari, yoki avtonom o'lchov vositalari, shuningdek o'lchashlarni avtomatlashtirish va ularning natijalarini qayd etishni ta'minlovchi qurilmalar yordamida amalga oshiriladi.
Nazorat uzluksiz va birgalikda olib boriladigan uch jarayondan iborat:

1. 
   anomaliyalarni aniqlash uchun nazorat jarayoni (qisqa muddatli davr);
   
2. 
   defektlarni aniqlash uchun nazorat jarayoni (o'rta muddatli davr);
   
3. 
   sifat yomonlashuvlarini aniqlash uchun nazorat jarayoni (uzoq muddatli davr).
   

Har bir jarayon anomaliya va defektlar haqidagi ma'lumotlarni to'plash bilan olib boriladi. Anomaliya va defektlarning nazorat jarayonlari mos ravishda anomaliya va defektlarni yuzaga kelishini ko'rsatadi.
Ahamiyatliligi bo'yicha parametrlarning quyidagi turlari mavjud:

• 
  aniqlovchi – uning nazorati TEO umumiy ish qobiliyatini baholash imkonini beradi;
  
• 
  bashoratlovchi – TEOning texnik holatini bashorat qilish uchun zarur bo'lsa axborotni saqlaydi;
  
• 
  avariya – TEO ishida avariya rejimi yaqinlashishini aniqlovchi parametr.
  

Nazorat qilinuvchi parametrlarni tanlashda quyidagilarni hisobga olish kerak:

• 
  TEO ish samaradorligiga parametrlarning ta'sir darajasi;
  
• 
  parametrlarning nominal qiymatlardan og'ish kattaligi;
  
• 
  nazorat qilinuvchi parametrlarning taqsimot qonuni; - bog'liq emaslik (korrelyasiyaning mavjud emasligi) yoki parametrlarning sozlik darajasi;
  
• 
  nazorat narxi, ya'ni ushbu turdagi nazorat yoki o'lchashlarni o'tkazishni ta'minlash uchun sarf etiladigan xarajatlar.
  

NO (zamonaviy RUT TEO) lari holatlarning quyidagi baholanishlari bilan xarakterlanadi:
NORMA – sifat parametrlari va NO elementlari o'rnatilgan doirada bo'ladi;
OGOHLANTIRISH – sifat parametrlari o'rnatilgan doirada bo'ladi; BUZILISH – NO rejimining buzilishi natijasida sifat parametrlari o'rnatilgan doiradan chiqadi yoki ularda nosozliklar vujudga keladi; AVARIYA – NO rejimining buzilishi natijasida sifat parametrlari o'rnatilgan doiradan chiqadi yoki ularda nosozliklar vujudga keladi. OPERATIV – texnik nazorat bevosita NO ni ekspluatatsiyadan chiqarmasdan amalga oshiriladi.
NO–UL, NO–LT, NО–ТТ_r (UL, LT, ТТ_r) nosoz uchastkalari TE markazida NO xolatining o'zgarganligi haqidagi axborotni taxlil qilish yo'li bilan aniqlanadi.
AHIS – TEOning ishga noqobiliyatliligini bildiruvchi signal bo'lib, ishchi signallarni almashtirish maqsadida shikastlangan yo'nalishda uzatadi.