Islomda asosan ilk to‘rt xalifa alohida ahamiyatga ega. - Abu Bakr (632 – 634)
-
- Umar (634 – 644)
- Usmon (644 – 656)
- Hazrat Ali (656 – 661)
JHG BAYROG’I BAYR - So‘ng xalifalik 661 – 750 yillarda ummaviylar sulolasiga o‘tgan. Bu sulolaga Muoviya bin Abu Sufyon (661 – 680) asos solgan. Ummaviylardan so‘ng xalifalik taxti Abbosiylar (750 – 1258) sulolasi qo‘liga o‘tgan. Bu sulolaning asoschisi Muhammad alayhissalomning amakilari avlodlaridan Abul Abbos As-Saffox (749 – 754) edi.
Arab xalifaligida xalifa oliy hukmdor bo‘lgan. U arablarning va barcha musulmonlarning diniy rahnamosi bo‘lgan. Xalifa davlat boshqaruv aapratining barcha bo‘g‘inlari tepasida o‘zi turgan: bosh imom, butun davlat yerlari egasi, oliy bosh qo‘mondon, oliy sud vakolatlariga ega edi. Barcha yuqori amaldorlar xalifa tomonidan tayinlanardi. - Arab xalifaligida xalifa oliy hukmdor bo‘lgan. U arablarning va barcha musulmonlarning diniy rahnamosi bo‘lgan. Xalifa davlat boshqaruv aapratining barcha bo‘g‘inlari tepasida o‘zi turgan: bosh imom, butun davlat yerlari egasi, oliy bosh qo‘mondon, oliy sud vakolatlariga ega edi. Barcha yuqori amaldorlar xalifa tomonidan tayinlanardi.
- Ikkinchi yuqori lavozim – vazir xalifaning bosh maslahatchisi bo‘lgan va ijro hokimiyatini nazorat qilgan, saroyni boshqargan hamda davlatni xalifa nomidan boshqarish huquqiga ega edi.
Xalifalik saroyida xalifa tansoqchilarining boshlig‘i, mirshablar boshlig‘i, boshqa mansabdor shaxslarni nazorat qiluvchi maxsus amaldor va boshqa lavozimlar mavjud edi. - Devon-al-Jund – qo‘shin tarkibini hisobga olib, ayniqsa doimiy qo‘shinning, uning ta'minoti va qurol-yarog‘i, butun harbiy kuchlarni nazorat qiladigan muassasa.
- Devon-al-Xaraj – davlat xazinasiga tushadigan soliq va boshqa daromadlarni nazorat qiluvchi, mamlakat haqidagi turli statistik ma'lumotlarni to‘plovchi moliya–soliq muassasasi.
- Devon-al-Barid – pochta, aloqa, davlat yuklarini yetkazib berish, yo‘llarni ta'mirlash, karvon-saroy va quduqlar qazish ishlarini amalga oshiruvchi bosh pochta muassasasi. Shuningdek, pochta muassasasi maxfiy politsiya vazifasini ham bajargan.
- Mamlakat hududining kengayishi bilan, uni boshqarish tizimi ham murakkablashgan.
Do'stlaringiz bilan baham: |