Mavzu: O’smirlik davri, ilk o’spirinlik davri psixik rivojlanish xususiyatlari

Ilk o‘spirinlik davrida yetakchi faoliyat .
D. B. Elkoninning va A. N. Leontevning ta’kidlashicha, o‘quv
kasbiy faoliyat o‘spirinlik davrida yetakchi faoliyat hisoblanadi. D. I.
Feldshteynning fikricha, o‘spirinlik davrida o‘qish va mehnat asosiy
faoliyat turlari sifatida shaxsning taraqqiyotini belgilaydi. 
Ilk o‘spirinlik davrida aqliy rivojlanish.
Bu davrga kelib, o‘spirinlar to‘la ravishda mantiqiy tafakkurga
egabo‘ladilar, nazariy fikr yuritib, o‘zlarini-o‘zlari tahlil eta oladilar. 
O‘spirinning o‘z-o‘zini anglashi o‘quv, mehnat va muloqot
motivatsiyalarini o‘zgarishida o‘z aksini topadi. Bu davrda, bolada
yangi faoliyatlar yuzaga kelib, psixik rivojlanishida yangi bosqich
boshlanadi. 

---

---

Ilk o‘spirinlaming qiziqishlarini xarakterlaganda avvalo shuni aytish kerakki, yigit va qizlar odatda
xuddi shu yoshda biror fanga, bilim tarmog‘iga, faoliyat sohasiga bo‘lgan o‘zlarining qat’iy
spetsifik qiziqishlarini belgilab oladilar. Ilk o‘spirin yoshidagi bunday qiziqish shaxsning bilish-
professional yo‘nalishining tarkib topishiga olib keladi, yigit yoki qizning maktabni
tamomlagandan keyin qanday kasb tanlashini, hayot yo‘lini belgilab beradi. O‘spirinlikda o‘z
shaxsiy xislatlariga baho berish kuchayadi, o‘spirin ham o‘smir singari o‘z qadr-qimmatini, uning
nimalarni qilishga arzishi va nimalarga qodir ekanligini benihoya bilgisi keladi. O‘ziga baho berish
ikkita usulda bo‘ladi.
1. Kishi o‘zi qo‘lga kiritgan yutuqlari natijasi bilan baholaydi. Masalan: bola qiyin vaziyatda o‘zini
yo‘qotmaydi yoki yosh bolani yong‘indan qutqazdi - «Men o‘ro emasman” deydi. Ma’lum qiyin
topshiriqni bajaradi. «Men qobiliyatliman” – deydi. Axloqqa oid bunday hatti-harakatlar,
o‘spirinning o‘z qat’iyligini sinashi hamdir.
2. Ijtimoiy taqqoslash, ya’ni o‘zi haqidagi boshqa ishlarni, fikrlarni solishtirishdan iboratdir.
Masalan: o‘quvchilar tomonidan “ mardlik” deb ma’qullangan xatti-harakatni o‘qituvchi «albaki
o‘rtoklik» deb aytadi
. Bunda bolalar o‘z xatti-harakatlari to‘g‘risida o‘ylab, bosh qotira boshlaydilar.

---

Ilk o‘spirinlaming bilish jarayonlari
shunday darajaga yetadiki,
kattalar bajaradigan barcha aqliy
ishlami bajarishga amaliy jihatdan
tayyor
bo‘ladilar.
Ulaming
bilish
jarayonlari murakkab va egiliivchan
bo‘lib boradi.Ular bu yoshga kelib
jiddiy ishlarga ko‘p vaqtlarini
ajrata boshlaydilar, dam olish va
o‘yin-kulguga juda kam vaqt
ajratadilar.
Xotirani rivojlantirishda mavhum so‘z-
mantiq xotira, ma’nosiga
tushunib esda olib qolishning roli
sezilarli darajada ortadi. Garchi
ixtiyoriy xotira ustunlik qilsa-da, 
ixtiyorsiz esda olib qolish ham ilk
o‘spirinlar tajribasidan chiqib
ketmaydi. Ilk o‘spirin!arda ixtiyoriy
diqqatdan keyingi
diqqat bilan bir qatorda ixtiyoriy
diqqatning ham ahamiyati ortadiki,
ular o‘quv materiali bilan bevosita 
qiziqmasdan, o‘rganilayotgan
hodisalaming hayotiy ahamiyatini
tushunib, unga diqqatlarini
qaratadilar.
Ulaming barcha bilish
jarayonlari, jumladan, xayol,