Mavzu: O‘zbek leksikografiyasi (Lug‘atshunosligi). Ensiklopedik (Qomusiy) lug‘atlar va ulardan foydalanish

9-4 BTUS_19 guruh talabasi Joʻrayeva Marjona

Mavzu: O‘zbek leksikografiyasi (Lug‘atshunosligi). Ensiklopedik (Qomusiy) lug‘atlar va ulardan foydalanish

Reja:

Reja:

1. Leksikografiya haqida ma’lumot.

2. Lug‘at va uning tiplari.

3. Ensiklopedik lug‘atlar.

4. Filologik lug‘atlar.

Leksikografiya lotincha lexikos-so‘z, grapho-chizmoq, yozmoq so‘zlaridan olingan bo‘lib, lug‘at tuzish amaliyoti va nazariyasi bilan shug‘ullanuvchi tilshunoslik bo‘limidir.

Leksikografiya lotincha lexikos-so‘z, grapho-chizmoq, yozmoq so‘zlaridan olingan bo‘lib, lug‘at tuzish amaliyoti va nazariyasi bilan shug‘ullanuvchi tilshunoslik bo‘limidir.

Lekikografiya nazaryasining predmeti lug‘at tuzish tamoyillari va usullaridir. Leksikografiya nazaryasida lug‘at turlari, so‘zlik tarkibi va so‘z maqolasining tuzilishi asosiy o‘rinni egallaydi.

Lekikografiya nazaryasining predmeti lug‘at tuzish tamoyillari va usullaridir. Leksikografiya nazaryasida lug‘at turlari, so‘zlik tarkibi va so‘z maqolasining tuzilishi asosiy o‘rinni egallaydi.

Leksikografiya amaliyoti esa, lug‘at tuzuvchilarning ishini tashkil etish, so‘zlarni kartochkalarga tushirish, sistemaga solish va saqlash singarilarni o‘z ichiga oladi.

Lug‘atlar lug‘at birliklarining nimaga qaratilganligiga qarab ikki turli bo‘ladi:

Lug‘atlar lug‘at birliklarining nimaga qaratilganligiga qarab ikki turli bo‘ladi:

1. Ensiklopedik (Qomusiy) lug‘atlar

2. Filologik (Lingvistik) lug‘atlar

Ensiklopedik lug‘at-tarkibiga kiritilgan birliklar barcha tushunchalarni o‘z ichiga oladi.

Ensiklopedik lug‘at-tarkibiga kiritilgan birliklar barcha tushunchalarni o‘z ichiga oladi.

Ensiklopedik lug‘atda turli xil tarixiy voqealar, tarixiy shaxslar, ilmiy tushunchalar va boshqalar o‘z aksini topadi. Umuman, ensiklopedik lug‘atlar ma’lum bir xalqning madaniy-ma’naviy, ilmiy-amaliy, siyosiy-iqtisodiy hayotiga doir barcha tushunchalarni qamrab oladi va bu tushunchalar unda o‘aksini topadi.

O‘zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasi “ O‘zbekiston Milliy ensiklopediyasini yaratish to‘g‘risida”gi maxsus qaroriga asosan 2000-2006-yillarda yaratildi.

O‘zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasi “ O‘zbekiston Milliy ensiklopediyasini yaratish to‘g‘risida”gi maxsus qaroriga asosan 2000-2006-yillarda yaratildi.

«АBUSHQA» — izohli lug‘at. Alisher Navoiy asarlaridan foydalanuvchilar uchun XVI asrda turkiyada tuzilgan. Muallifi noma’lum . Navoiy zamondoshlarining asarlaridan ham ayrim misollar kiritilgan. “A.” lug‘ati Abushqa so‘ziga izoh bilan boshlangani uchun shu nom bilan mashhur. Bu so‘z eski o‘zbek tilida “ keksa , qari, nuroniy” ma’nolarida ishlatilgan. “A.”ni yuzaga kelishida hirotlik Tole Imoniy tomonidan XV asrda Navoiy asarlariga tuzilgan o‘zbekcha-forscha “Badoe ul-lug‘at”dan keng foydalanilgan. «А.» ni dastavval vengiryalik sharqshunos G. Vamberi Budapeshtda venger tilida (1862), keyin rus sharqshunosi V. Velyaminov-Vernov “Al-lug‘at un-Navoiy val-istishhodot il- chig‘atiya” ( Chig‘atoy tilidan shohidlik keltiruvchi Navoiy lug‘ati”) nomi bilan nashr ettirgan (1868).(I jild 75-bet)

BOLALAR ENSIKLOPEDIYASI

BOLALAR ENSIKLOPEDIYASI

Filologik lug‘at-ma’lum bir tildagi so‘zlarni o‘z ichiga oladi.

Filologik lug‘at-ma’lum bir tildagi so‘zlarni o‘z ichiga oladi.

“O‘zbek tilining izohli lug‘ati” dastlab 1981-yil 2 jildda nashr etilgan. 2006-2008-yillarda 5 jildli “O‘zbek tilining izohli lug‘ati” nashr etildi. Undan 80 ming so‘z o‘rin olgan.

AN’ANA[а. — nasldan naslga o‘tuvchi qoida ] Hayotda qaror topgan (topayotgan ) udum, urf-odat va boshqa amallar. ..Ya’ni tabiat go‘zalligidan bahra olish— bu oilaning avloddan-avlodga o‘tib kelayotgan an’anasi! “Tafakkur”. Qolaversa, hayriya tadbirlarini markazimiz yoshlari uchun doimiy an’anaga aylantirish mo‘ljallanmoqda . Gazetadan. ..lavozimini suiste’mol qilayotgan rahbarlar milliy rasm-rusumlar imizga putur yetkazmoqdalar, muqaddas an’analarimizning obro‘sizlanishiga sabab bo‘lmoqdalar. Gazetadan. (I jild 89-bet)

Mustahkamlash uchun savollar :

Mustahkamlash uchun savollar :

• Leksikografiya nimani o‘rganadi?
• Lug‘atlarning qanday turlari mavjud?
• “O‘zbekiston Milliy ensiklopediyasi qachon nashr qilingan?
• “O‘zbek tilining izohli lug‘atida qancha so‘z mavjud?

E’TIBORINGIZ . UCHUN . RAHMAT!

E’TIBORINGIZ . UCHUN . RAHMAT!