Mavzu: O’zbek xalq shevalarining leksikasi

-tip. O-lovchi tip; (Qozoq - Nayman, Farg’ona Qoraqalpoqlari)

1 ... 33 34 35 36 37 38 39 40 ... 54

Bog'liq
portal.guldu.uz-Ўзбек диалектологияси (2)

2-tip. O-lovchi tip; (Qozoq - Nayman, Farg’ona Qoraqalpoqlari).
3-tip.Qurama shevalari; Ohangaron vodiysidagi qurama shevalari.
4-tip. Shimoliy o’zbek shevalari; Turkistondagi So’zoq, Salaqo’rg’on qipchoq shevalari.
5-tip. O’rta o’zbek; Qirq shevalari va janubiy o’zbek laqay-shevalari va Afg’onistondagi qipchoq o’zbeklari ham shu guruhga kiradi.
E.D.Polivanov o’zining bir qator ishlarida o’zbek shevalarining tasnifi hali mukammal emasligini qayd qilib, o’zbek tilshunosligi shevalarning detallashtiruvchi tasnifga zarur deb ko’rsatadi.

E.D.Polivanovning ayrim nazariy xulosalari to’g’ri emas, chunki u o’z tasnifida va boshqa tadqiqot ishlarida o’zbek shevalaridagi taraqqiyotni faqat faktorga bog’lab tekshiradi. O’zbek tili va uning shevalarida ro’y bergan o’zgarishlar tilning asrlar mobaynida o’z ichki taraqqiyot jarayonining natijasi ekanligini ko’rmaydi. Lekin uning yozib olgan daliliy materiallari, ayrim til hodisalariga bergan sharhlar juda aniq va hech qanday e’tiroz tug’dirmaydi. Bu jihatdan E.D.Polivanovning o’zbek shevalarini o’rganishga bag’ishlangan ko’p ishlari o’zining sifati va ilmiyligi bilan ajralib turadi.
Uning ishlari hozirgi kunda ham o’zbek shevalarini o’rganishga katta yordam bermoqda.

Professor G’ozi Olim Yunusov o’zi to’plagan juda boy daliliy materiallarga suyangan holda 1936 yili, E.D.Polivanovning tasnifidan keyin 1936 yilda nashr etilgan «O’zbek lahjalarining tasnifida bir tajriba» nomli asarida o’zbek shevalarini uch katta guruhga bo’lib tasnif qildi va shu asosda tasnif holatini ham berdi.
1.O’zbek - qipchoq lahjasi.
2.Turk - Barlos lahjasi.
3.Xiva - Urganch yoki o’g’uz lahjasi.

Download 152.76 Kb.

Do'stlaringiz bilan baham:

1 ... 33 34 35 36 37 38 39 40 ... 54