Mavzu. O’zbekistoning ma’muriy xududiy tuzilishi va ularning mintaqaviy rivojlanish xususiyatlari Reja

quyidagi tamoyillarga asoslaniladi:
• iqtisodiy tamoyil – davlatning ma’muriy-hududiy tuzilishi shu
davlatning ihtisodiy sohadagi vazifalarini samaradorlik bilan amalga oshirishni
ta’minlashga qaratilishi lozim;
• siyosiy tamoyil – davlatning hududiy tuzilishini shu davlatning siyosiy
maqspadlari, davlat hokimiyatini amalga oshirishga mos ravishda tashkil
etishdan iborat. Bu tamoyil, birinchidan, har bir ma’muriy-hududiy bo’linma
davlatning, uning hokimiyat organlari vazifalarini bajaruvchi mustaqil qismi deb
tushunilishi, ikkinchidan, har bir hududiy qism o’z vazifasini bajarishda yuqori
davlat hokimiyati organlariga bo’ysunishi;
• milliy-maishiy tamoyil – ma’muriy-hududiy bo’linish jarayonida
aholini milliy tarkibi, o’ziga xos milliy-maishiy xususiyatlari e’tiborga olinadi.
Mazkur tamoyilda O’zbekistonning ma’muriy-hududiy bo’lagidagi aholining
milliy tarkibiga e’tibor beriladi, ularning milliy o’zini o’zi boshqarishlariga
ma’lum darajada sharoit yaratib beriladi. Bunday tadbirlar milliy
qadriyatlarimizning o’ziga xos tomonlarini inobatga olishni, madaniy, tarixiy,
diniy, estetik tomonlarga e’tibor berishni ta’minlaydi;
• davlat apparatini aholiga yaqinlashtirish tamoyili – ma’muriyhududiy
tuzilishda davlat ishlarini boshqarishda xalqning ishtirokini ta’minlash va davlat
apparatini aholiga yaqinlashtirishdan iborat. Bunday tadbir davlat apparatini
aholiga aloqador va qulay sharoitda xizmat qildiradi. Aholining ehtiyoji va
talablarini bevosita davlat apparatiga yaqinlashtiradi. Ularga konstitutsiyaviy
huquqlari va erkinliklarini amalga oshirishda, davlat organlarini saylashda, o’zini
o’zi boshqarish organlarini tuzishda yordam beradi.
O’zbekiston Respublikasining har bir ma’muriy-hududiy birligida davlatning
mahalliy vakillik organi, hokimiyati yoki mahalliy o’zini o’zi boshqarish organlari
tashkil etiladi. O’zbekiston Respublikasining hozirgi ma’muriy-hududiy bo’linishi
respublikaning ishlab chiqarish kuchlari ahvolini, ularning joylashish xarakterini,
transport va aloqa vositalarining rivojlanishini, joylardagi boshqaruvning tashkiliy
tuzilishini aks ettiradi.
O’zbekiston Respublikasi Konstitutsiyasining 69-moddasida Qoraqalpog’iston
Respublikasi, viloyatlar, Toshkent shahrining chegaralarini o’zgartirish, shuningdek
viloyatlar, shaharlar, tumanlar tashkil qilish va ularni tugatish O’zbekiston
Respublikasi Oliy Majlisining roziligi bilan amalga oshiriladi. Konstitutsiyaning 69-
moddasida ko’rsatib o’tilgan me’yor O’zbekiston Respublikasining 1996 yil 30
avgustdagi «O’zbekiston Respublikasida ma’muriyhududiy tuzilish, toponimik
ob’ektlarga nom berish va ularning nomlarini o’zgartirish masalalarini hal etish
tartibi to’g’risida»gi qonun11i orqali amalga oshiriladi. Mazkur qonun viloyatlar,
tumanlar, shaharlar, shaharchalar, qishloqlar, ovullarni tuzish, tugatish, ularning
chegaralarini o’zgartirish, ma’muriy markazlarni ko’chirish hamda aholi
manzilgohlarini shahar, shaharchalar turkumiga o’tkazish, ma’muriy-hududiy
birliklar, aholi manzilgohlari va ularning tarkibiy qismlariga, shuningdek
korxonalar, muassasalar, tashkilotlar, fizikjo’g’rofiy, geologik va oshqa ob’ektlarga
nom berish va ularning nomini o’zgartirish tartibini belgilaydi.
Viloyatlarning ma’muriy markazlarini belgilash va ko’chirish tegishli viloyat
hokimlarining iltimosnomasiga binoan O’zbekiston Respublikasi Vazirlar
Mahkamasining taklifiga muvofiq O’zbekiston Respublikasi Oliy Majlisi
tomonidan, tumanlar, qishloqlar, ovullarning ma’muriy markazlarini belgilash va
ko’chirish tegishli tuman hokimlarining iltimosnomasiga binoan xalq deputatlari
viloyat Kengashlari tomonidan, Qoraqalpog’iston Respublikasida esa – Jo’qorg’i
Kenges tomonidan amalga oshiriladi. Shaharlarning chegaralarini belgilash va
kengaytirish tegishli viloyat, Toshkent shahri hokimlarining iltimosnomasiga asosan
O’zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasining taklifiga muvofiq O’zbekiston
Respublikasi Oliy Majlisi tomonidan amalga oshiriladi. Qoraqalpog’iston
Respublikasida shaharlarning chegaralarini belgilash va kengaytirish tegishli tuman,
shahar hokimlarining iltimosnomasiga asosan Qoraqalpog’iston Respublikasi
hukumatining taklifiga muvofiq Jo’qorg’i Kenges tomonidan amalga oshiriladi.
Shaharchalarning chegaralarini belgilash va kengaytirish tegishli tuman
hokimlarining iltimosnomasiga asosan xalq deputatlari viloyat Kengashlari
tomonidan, Qoraqalpog’iston Respublikasida esa – Jo’qorg’i Kenges tomonidan
amalga oshiriladi.
Viloyatlar, shaharlar, tumanlar, qishloqlar, ovullar, shaharchalar, aholi
manzilgohlariga odamlarning nomini berishga, shuningdek ularni tarixiy voqealar
sharafiga nomlashga qoida tariqasida yo’l qo’yilmaydi.