Mavzu: Oziqalar klassifikatsiyasi. Silos, Senaj, Shrot, Kunjara

Fosfatid yem. Yog’li donlaridan yog’ olinganda hosil bo’ladi. Kungaboqar va soya fosfatidlari tarkibida 39-42% yog’ va 56-58% fosfalipidlar bo’ladi. Fosfolipidlarda fosfor 2,1-2,2% ni tashkil qiladi. Chigitdan yog’ olishda sheluxa chiqindi bo’lib chiqadi, uning to’yimliligi1kg da 0,13 oziqa birligi, 27 g hazmlanuvchi protein va 50% kletchatkadan iborat. Qoramollarni va qo’ylarni burdoqilashda keng ishlatiladi.
Kraxmal sanoati chiqindilari. Kraxmal asosan, kartoshkadan, ba’zan bug’doy, guruch va makkajo’xoridan olinadi. Kartoshkadan kraxmal olinganda undan tuppa chiqadi, uni xo’l, siloslangan va quruq holda hayvonlarga yedirilsa bo’ladi.
1 kg kartoshka tuppasida 0,11 oziqa birligi, 1 g hazmlanuvchi protein, 0,2 g kalsiy va 0,5 fosfor bor. Bunday chiqindilar qoramollar uchun yaxshi oziqa bo’lib, sigirlarga 15-20 kg, burdoqilarga 30-40 kg yedirish mumkin.
Spirt sanoati chiqindilari. Builarga turli bardalar, uzum va meva tuppalari kiradi. Barda turli donlar, kartoshka, qand lavlagisidan spirt olganda chiqadi. Barda tarkibida 88-95% namlik bo’ladi, uni qoramollar, otlar va qo’ylarga berish mumkin. Sigirlarga 20-25, burdoqilarga 70-80, qo’ylarga 8-10, otlarga 10-15 litr ichirish mumkin.
Pivo sanoati chiqindilari. Pivo ishlab chiqarishda pivo bardasi va achitqilari olinadi. Pivo bardasi 75-80% namlikka ega bo’lib, arpaga nisbatan protein miqdori ko’p bo’ladi.
1 kg pivo bardasiga 0,21 oz. birligi, 42 g hazmlanuvchi protein, 0,9 g kalsiy va 1,8 g fosfor mavjud. Pivo bardasini sog’in sigirlarga 10-15, yosh qoramollarga 8-12, 1 yoshgacha qoramollarga 4-5 va voyaga yetgan cho’chqalarga 4-5 kg yedirish mumkin. Ayniqsa bu oziqa qoramollarni burdoqilashda keng qo’llanilishi mumkin.
Qand sanoatini chiqindilari. Bularga lavlagi tuppasi (jom) va shinnisi (patoka) kiradi. Tuppa yangi yoki siloslangan holda mollarga yediriladi. Tuppa 93% suvdan, quruq moddalari asosan oson hazm bo’luvchi uglevodlardan tashkil topgan. 1 kg yangi tuppada 0,08 oz. birligi, 6-8 g hazmlanuvchi protein mavjud.
Yirik qand zavodlari presslangan va quruq tuppa chiqaradi. Lavlagi tuppasidan sog’in sigirlarga 30-40 kg (ratsion tenglashtiriladi), burdoqiga boqiladigan qoramollarga 40-50 kg beriladi. Shinni (patoka) 20% suv, 9% protein, 60% AEM va 10% kuldan iborat. 1 kg shinnida 0,87 oz. birligi, 40 g hazmlanuvchi protein, 2,9 g kalsiy, 0,2 gr fosfor va 530 g qand saqlanadi.